KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ

1960’da, kooperatifçiliğin Anayasa’da yer alması ve 1969’da Kooperatifçilik Yasası’nın çıkması Türk kooperatifçiliği için önemli bir gelişmeler olarak kabul edilir.

Fransız kooperatifçi Charles GIDE’ye göre kooperatif, “bir işletme girişimi aracılığı ile ortak ekonomik, toplumsal ve eğitsel amaçlar güden bireylerden oluşan bir topluluktur”.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)’ ne göre kooperatif, “aynı ekonomik güçlüklerle karşı karşıya bulunan kişilerin, ortaklaşa maddi ve manevi gereksinimlerini gidermek suretiyle, bu güçlükleri ortadan kaldırmak için, kendi aralarından eşit hak ve görevlerle bireysel sorumluluk esasına göre, serbestçe birleşerek ekonomik görevlerinden bir veya birkaçını devretmek üzere kurdukları ortaklıktır”.

Uluslararası alanda kabul gören kooperatifçiliğe ilişkin yeni tanım ise, 1995 yılında Manchester’de toplanan ICA Kongresinde kabul edilmiştir. Bu tanıma göre kooperatif, “bireylerin ortak ekonomik, sosyal ve kültürel gereksinim ve isteklerini, ortaklaşa sahip olunan ve demokratik olarak yönettikleri bir işletme aracılığı ile karşılamak için, gönüllü olarak bir araya gelerek oluşturdukları özerk bir örgüttür.”

1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu’nun, 2004 yılında 5146 sayılı yasa ile değiştirilmiş

Bugünkü anlamda ilk kooperatifi kuran Rochdale Öncüleri, kooperatiflerinin daha iyi çalışabilmesi için bazı ilkeler benimsemişlerdir. Kooperatif işletmelerin diğer işletmelerden ayrılmasında önemli rol oynayan bu ilkeler, 1937 yılında Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda, bilimsel olarak saptanmış ve uluslararası bir nitelik kazanmıştır.

Kooperatifçilik ilkeleri, 1844 yılında Rochdale Öncüleri tarafından ilk olarak benimsenmiş olan ve kooperatifleri diğer işletmelerden ayıran ilkelerdir. Bu ilkeler en son 1995 yılında değişikliğe uğrayarak, 7 ilke olarak yeniden belirlenmiştir.

ICA’nın 1995 yılında İngiltere’de düzenlenen 31. Manchester Kongresi’nde, ilkeler 7 ilke olarak yeniden belirlenmiştir.

ILO’nun 2002 yılında kabul edilen, Kooperatiflerin Geliştirilmesine İlişkin 193 No’lu Tavsiye Kararı’nda, kooperatifçiliğin geliştirilmesine ilişkin ulusal politikalarda, eğitim konusunda yapılması gerekenler şu şekilde sıralanmıştır:

Uluslararası düzeyde çalışmalarını sürdüren Uluslararası Kooperatifler Birliği (ICA) ise, dünya genelinde kooperatifleri birleştirme, kooperatiflere hizmet etme ve üyelerini temsil etme amacıyla 1895 yılında kurulmuş, en üst kooperatif organizasyondur.

Kooperatifçiliğin Dünya’da modern anlamda ilk olarak ortaya çıktığı ülke, İngiltere olarak kabul edilmektedir.

İngiltere tüketim kooperatifçiliğinin öncülüğünü yaparken, Fransa ise üretim kooperatifçiliğinde öncü ülke olmuştur.

Memleket Sandıkları, devlet eliyle kurulmuş ve devlet güvencesiyle işleyen ilk tarımsal finans kurumu olma özelliği taşımaktadır. Bu sandıklar, 20 yıla yakın bir süre tarıma kaynak sağlama işlevini yerine getirmiştir.

Atatürk’ten sonra Planlı Dönem (1960)’e kadar, Türkiye’de kooperatifçilik durağan bir dönem geçirmiştir. 1960’da, kooperatifçiliğin Anayasa’da yer alması ve 1969’da Kooperatifçilik Yasası’nın çıkması Türk kooperatifçiliği için önemli bir gelişmeler olarak kabul edilir.

Uluslararası alanda kabul gören kooperatifçiliğe ilişkin yeni tanım, 1995 yılında Manchester’de toplanan ICA Kongresinde kabul edilmiştir. Bu tanıma göre kooperatif, “bireylerin ortak ekonomik, sosyal ve kültürel gereksinim ve isteklerini, ortaklaşa sahip olunan ve demokratik olarak yönettikleri bir işletme aracılığı ile karşılamak için, gönüllü olarak bir araya gelerek oluşturdukları özerk bir örgüttür.”

Ortaklıkta Gönüllülük ve Açıklık İlkesi, temel olarak kooperatiflerin gönüllü kuruluşlar olduğunu vurgulamaktadır. Bu ilke, kooperatif ortaklığının kimlere açık olabileceğini de ortaya koymaktadır.

Kooperatifçiliğin Temel Değerleri, Kendi kendine yardım,  Kişisel sorumluluk üstlenme,  Demokrasi, Eşitlik, Adalet ve Dayanışmadır.

Kooperatifçiliğin İkincil (Etiksel) Değerleri , Dürüstlük, Açıklık, Toplumsal sorumluluk ve Başkalarını düşünmedir.

Serbest sistem, devlet ve kooperatif ilişkilerinde kooperatiflerin bağımsızlık ve özgürlüğünü esas alan ve devletin kooperatif işlerine karışmadığı sistemdir.

Tarım Dışı Kooperatiflerden Yardımlaşma Kooperatifleri Ticaret Bakanlığına bağlı olarak faaliyet göstermektedir.