KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ - Deneme Sınavı - 21

1925 tarihli 583 sayılı kamulaştırma yasasıdır.

Kooperatif tüzel kişilik kazandıktan sonra, kooperatiften pay alınması suretiyle ortaklık sıfatının kazanılması durumunda, kurucu ortaklıkta olduğu gibi ortaklık sıfatının aslen kazanılması söz konusudur. Bu durum Kuruluştan Sonra Pay Alınması Yoluyla Ortaklık sıfatının kazanılmasını ifade eder.

Kooperatiflerde, miras yoluyla ortaklık sıfatının kazanılması mümkündür. Kooperatif ortaklarından birinin ölümü onun kooperatif payı mirasçilarının en geç üç ay içinde, bir
temsilci yoluyla ortaklığın devamı yönündeki iradelerini kooperatife bildirmeleriyle mirasçilara devrolunur.

Kooperatiflerde ortaklığa giriş ve çıkış sisteminde “açık kapı ilkesi” geçerlidir. Bu ilke, kooperatifteki değişir ortaklılık ve değişir sermaye unsurlarının doğal bir sonucu olup, ortaklığa giriş ve çıkışın yöneticilerin veya diğer etkili kişilerin isteklerine göre değil, objektif şartlara bağlanması anlamını taşır.

Ortaklığın devri halinde, eski ortağın tüm hak ve yükümlülükleri yeni ortağa geçtiğinden, payını devretmek isteyen ortağın, kooperatife borcunun bulunup bulunmadığının araştırılması önemlidir. Devir işleminden sonra, eski ortağın kooperatifle ilişkisi kesilmiş olacağından, borçları, payı devralan ortaktan istenecektir. Böyle bir durumda yeni ortak, devir sözleşmesiyle yaptığı ödemeleri öne sürerek eski ortağın kooperatife olan borçlarını ödemekten kaçınamaz. Ortaklığın devri, herhangi bir şekil şartına bağlanmamıştır.

10.maddede yazılı ortaklık şartlarını kaybedenler: Burada, kooperatife ortak olabilmek için aranan koşulları kaybedenlerin ortaklıktan çıkarılacağı düzenlenmektedir. Örneğin gerçek kişilerin medeni hakları kullanma yeterliliğini kaybetmeleri, ortaklıktan çıkarılma sebebi oluşturur.

Kanunda eşitlik kelimesi genel olarak kullanılmış olmakla beraber, öğretide bu kavram iki grupta toplanarak yorumlanabilir:
• Mutlak eşitlik
• Nispi eşitlik
Mutlak eşitlik, şartlar veya katkı ve özveriler eşit olmadığı halde herkese aynı hakkın tanınması veya borç yükletilmesidir.

Yapı Kooperatifi Ortaklarının Ana Sözleşmeden Doğan Hakları Yapı kooperatifi ortakları, ana sözleşmeden doğan aşağıdaki haklara da sahiptirler.
• Konut veya iş yeri tahsis edilmesini isteme hakkı,
• Tahsis için kur’a çekilmesini talep hakkı,
• Ferdileşmeye geçilmesini talep hakkı.

Bilgi Alma Hakkı, kooperatifin iş ve işlemleri ile diğer işletmelerle ilişkileri ve ortakların durumları hakkında bilgi edinmeyi kapsamaktadır. Bu sayede ortak, kooperatif yöneticilerinin çalışmalarını değerlendirmek ve bu çalışmalar hakkında görüş bildirmek olanağına sahip olmaktadır.

Kooperatifler Kanunu md.24, ortakların kooperatifle ilgili hangi belge ve kayıtları inceleyebileceğini düzenlemektedir. Buna gore inceleyebileceği belge ve raporlar şunlardır;
• Yönetim Kurulu’nun, gelir gider farklarının dağıtım şekli hakkındaki tekliflerini içeren yıllık çalışma raporu,
• Bilanço,
• Denetçiler tarafından verilecek rapor.
Bu belde ve kayıtlar genel kurul toplantısından en az on beş gün öncesinde, bir yıl süre ile kooperatif merkezinde ve varsa şubelerinde ortakların incelemesine hazır bulundurulmalıdır. Ayrıca, talep eden ortaklara bilanço ve gelir gider farkı hesaplarının birer suretinin verilmesi de zorunludur. Ancak, ortağın, belirtilen belgeler dışındaki ticari defterleri ve haberleşme ile ilgili hususları incelemesi Genel kurulun açık izni veya yönetim kurulunun kararı ile mümkündür

Kooperatif amaçlarının gerçekleştirilebilmesi ve dönem giderlerinin karşılanması için mali kaynak sağlamak üzere, ortaklara, çeşitli adlar altında parasal yükümlülükler getirilebilir. Hangi ad altında istendiğine bakılmaksızın ortaklardan istenebilecek bu yükümlülükler, sair ödemelerdir.

Koop. K. M.4’e göre göre ana sözleşmeye konulması zorunlu olan mecburi hükümler şunlardır:

Kooperatiflerin dağılma nedenleri aşağıdaki şekide
sıralanmıştır ;
1. Anasözleşme gereğince dağılma,
2. Genel Kurul kararı ile dağılma,
3. İflâsın açılmasıyla dağılma,
4. Kanunlarda öngörülen diğer hallerde ilgili
Bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine dağılma,
5. Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle dağılma,
6. Üç yıl olağan genel kurulunu yapamaması halinde dağılma,
7. Amacına ulaşma imkânının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alınacak
kararla dağılma,
8. Kooperatifin amacının gerçekleşmesi nedeniyle dağılma.

Kanunlarda öngörülen diğer hallerde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın mahkemeden alacağı karar üzerine kooperatin dağılması
• Zorunlu organlarından birinin yokluğu
• Kooperatifin kamu düzenine veya işletme konusuna aykırı işlemlerde
bulunması

Konut yapı kooperatifleri açısından ilgili Bakanlık, Çevre ve Şehircilik Bakanlığıdır

Koop. K. m. 51 uyarınca, genel kurul dağılma kararını ortakların en az 1/4’ünün katılımıyla yapacağı toplantıda fiilen kullanılan oyların 2/3’ü ile alır.

Konut yapı kooperatiflerinde dağılma kararının alınabilmesi için, öncelikle genel kurulda toplantı yetersayısının sağlanması, yani ortakların 1/4’ünün hazır bulunması gerekir. Eğer toplantı yetersayısı sağlanmamışsa, kullanılan oyların 2/3’ü olumlu olsa bile dağılma kararı alınamaz.

Alacaklı, borçluya karşı iflâs takibi yapmak isterse; adi iflâs, kambiyo senetlerine özgü iflâs veya doğrudan doğruya iflâs yollarından birini seçebilir. Alacaklının, kambiyo senetlerine özgü iflâs ile doğrudan doğruya iflâs yollarına başvurabilmesi için, kanun bir takım özel şartlar da aramaktadır.

İflâs takibi, iflâsa tabi kimseler hakkında yapılabilir. Türk Ticaret Kanunu’na göre tacirler iflâsa tâbidir (m. 18) ve bu yüzden ticaret şirketleri de tacir olduklarından, iflâsa tabidirler (m. 16). Kooperatifler ise, Türk Ticaret Kanunu’nda ticaret şirketleri arasında sayılmaktadır (m.124). Bu nedenle kooperatifler de iflâsa tabi kimseler arasında yer alırlar.

İİK m. 156’ya göre, iflâsa tabi olan borçlu, ödeme emrine rağmen yedi gün içinde borcunu ödemezse, alacaklı mahkemeye başvurarak borçlunun iflâsına karar verilmesini isteyebilir. Kooperatifin alacaklıları da ödeme emrine ragmen, borcun yedi gün içinde ödenmemesi durumunda kooperatifin iflâsına karar verilmesini talep edebilirler.