KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ - Deneme Sınavı - 20

Tasfiye bilançosu, kooperatifin tasfiye kararının verildiği andaki durumunu gösteren bilançodur.

Ortaklar son bilançoya, mahkemeye tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde
itirazda bulunabilir.

Muhasebe, tüm kuruluşların mali nitelikteki işlemleri ve olaylarını para ile ifade edilmiş şekilde kaydeden, sınıflandıran, özetleyerek rapor eden ve sonuçlarını yorumlayan ve analiz eden bir bilim dalıdır.

Muhasebenin fonksiyonları aşağıdaki başlıklar altında özetlenebilir:

Özetleme işlevini yerine getiren mali tablolar şunlardır:
• Bilânço
• Gelir Tablosu
• Mizan
• Kâr Dağıtım Tablosu
• Fon Akım Tablosu
• Nakit Akım Tablosu
• Özsermaye Değişim Tablosu
• Net Çalışma Sermayesi Değişim Tablosu
• Konsolide Finansal Tablolar

Finans; para, fon, kaynak anlamlarına gelmektedir. Finansman ise ihtiyaç duyulan fonun sağlanması işlemidir.

24.04.1969 tarih ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na (Koop. K.) göre konut yapı kooperatiflerinin üç tane zorunlu organı vardır. Bunlar genel kurul, yönetim kurulu ve denetçiler kuruludur.

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre kurulan kooperatifler ile bunların üst kuruluşları, 1163 sayılı Kanun’un 89. maddesi gereği çıkarılan muhasebe yönetmeliği, Vergi Usul Kanunu ve çıkarılan tebliğ hükmüne göre aşağıdaki defterleri tutmak zorundadır:

Yevmiye Defteri
Defter-i Kebir
Envanter Defteri
Karar Defteri
Ortaklar Defteri

Ticari işlemlerin belgelere dayanarak tarih sırası ile maddeler halinde kaydedildiği deftere, yevmiye defteri (Günlük Defter) denir. Yevmiye defterine yapılan her kayıt, mutlaka bir belgeye dayanmalıdır. Yevmiye defterine ilk olarak yeni işe başlayan kooperatiflerde açılış bilançosu, eskiden beri işe devam eden kooperatiflerde önceki dönem sonu bilançosunda yer alan bilgiler esas alınarak açılış kaydı yapılır.

Genel kurulun devir ve terk edilemez yetkilerinden bazıları şunlardır:

Konut yapı kooperatifinin ana sözleşmesini değiştirmek.

Kanun ve ana sözleşme hükümleri içinde kooperatifin faaliyetini yönetmek ve onu temsil etmek ise yönetim kurulunun görevleri arasındadır.

Yevmiye defterlerine kaydedilmiş olan işlemleri buradan alarak, sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan muhasebe defteri, büyük defterdir.

Kanunda aksine hüküm olmadıkça, hesap dönemi sonu için çıkarılacak envanter ve bilançoların ertesi hesap döneminin ilk üç ayı içinde tamamlanmış olması gerekir.

Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker kaydedildiği, ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir.

Bilanço, işletmenin belli bir tarihteki varlıklarını ve bu varlıkların kaynaklarını gösteren özet bir tablodur. Bilançonun başlığında, mutlaka işletmenin unvanı ve düzenlendiği tarih gösterilmelidir. Bilanço iki kısımdan oluşur. İşletmenin kaynakları pasif tarafta, varlıkları ise aktif tarafta yer alır. Pasif, kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklardan oluşur.

Genel kurul ayrıca aşağıdaki yetkilere de sahiptir:
• Kooperatifin ortak sayısını belirlemek,
• Ortaklardan alınacak taksit miktarını tespit etmek,
• Ödemelerini geciktiren ortaklardan gecikme farkı alınmasına karar vermek,
• Yaptırılacak yapıların sayısını, cinsini, özelliklerinin kooperatif amacına ve ortakların ihtiyacına uygun olup olmadığını tespit etmek,
• İnşaat işlerinin yaptırılmasında, ihale veya emanet usullerinden birini tercih etmek.

Defterlerin düzenli tutulup tutulmadıklarının incelenmesi görevi Denetçiler kurulunun yetkilerindendir.

Konut yapı kooperatifinin en yetkili organı, genel kuruldur. Genel kurul, kooperatifin karar organıdır ve kooperatife kayıtlı ortakların katılımıyla
oluşur. Ancak büyük kooperatiflerde, yani ortak sayısı 1000’i aşan kooperatiflerde, Koop. K. m. 54’te
genel kurulun toplanmasına gerek olmayan iki durumdan söz edilmektedir. Buna göre:
• Genel kurul kararlarından bir kısmı veya
tamamı ortakların oylarını mektupla bildirmeleri suretiyle verilebilir.
• Ortaklar gruplara ayrılarak verecekleri kararlarla, tespit edecekleri talimat gereğince
oy vermek üzere kendi aralarından temsilciler topluluğu seçebilir.

Genel kurulun yetkileri, Kooperatifler
Kanunu’nun 42. maddesinde sayılmıştır. Bu maddede sayılan yetkileri genel kurul bir başka organa
devredemez. Genel kurulun devir ve terk edilemez
yetkileri şunlardır:
• Konut yapı kooperatifinin ana sözleşmesini
değiştirmek.
• Kooperatif yönetim, denetçiler ve tasfiye
kurulu üyelerini seçmek.
• İşletme hesabıyla bilanço ve gerektiğinde
gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında
karar vermek.
• Yönetim ve denetçiler kurulunu ibra etmek.
• Kanun veya ana sözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek.
• Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile
alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını,
satılacak gayrimenkulün asgari
fiyatını belirlemek.
• İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek.
• Kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut veya işyeri sayısını tespit etmek.

Koop. K. m. 46’ya
göre kooperatife kayıtlı ortakların en az
1/10’unun gündem
maddelerinin görüşülmesine geçilmeden
önce yazılı teklifte bulunmaları halinde, şu hususların gündeme alınmasına
karar vermek de genel kurulun yetkilerindendir:

• Hesap tetkik komisyonunun seçilmesi,
• Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması,
• Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması,
• Genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması,
• Kanun, ana sözleşme ve iyiniyet esasları ile
genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri
sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali,
• Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli
ve yerlerine yenilerinin seçilmesi.

Kooperatifler Kanunu ile açıkça genel kurulun
yetkisinde olduğu belirtilen konular dışında, kanun veya kooperatif ana sözleşmesi ile genel kurula karar yetkisi verilmiş olan konular bulunabilir.
Bu konularda da karar verme yetkisi genel kurula
ait olur. Örneğin Koop. K. m. 88 gereği, İmar ve
İskan Bakanlığı’nca yapı kooperatifleri için hazırlanan örnek ana sözleşmede genel kurula ayrıca şu
yetkiler de verilmiştir:
• Yönetim kurulu üyelerine verilecek aylık ücret,
huzur hakkı ve yolluk miktarını belirlemek,
• Yönetim kurulu tarafından verilen ortaklıktan çıkarma kararlarına karşı yapılan itirazları incelemek ve karara bağlamak,
• Ortaklardan tahsil edilecek taksit miktarı ve
ödeme şartları ile gecikme halinde uygulanacak esasları tespit etmek,
• Kooperatifin dağılması hakkında karar vermek,
• Kooperatifin bir üst kuruluşa girmesine karar vermek ve bu kuruluşta görevlendirilecek temsilcileri seçmek.

Genel kurulun bu yetkisi kapsamında seçebileceği usullere göre, genel kurul ihale veya emanet usulünden
birini seçer, seçimine bağlı olarak da ihale veya emanet komisyonunu oluşturur. İhale usulünü seçmesi
halinde, kapalı teklif usulü, açık teklif usulü, pazarlık veya yarışma usullerinden birini belirleyebilir.