KONUT YAPI KOOPERATİFÇİLİĞİ - Deneme Sınavı - 15

Kooperatiflerde genel kurul, yönetim kurulu ve denetçiler kurulu olmak üzere üç zorunlu organ bulunmaktadır.

KONUT YAPI KOOPERATİFLERİNİN TASFİYESİ
Tasfiye ile sona eren kooperatifin malvarlığı paraya çevrilerek, kooperatif borçları ödendikten sonra artan kısım, ortaklar arasında paylaştırılır. Tasfiye sırasında yapılması gereken işlemler şunlardır:
• Kooperatifin devamı sırasında başlamış olan, fakat henüz tamamlanmamış olan işlemleri tamamlamak.
• Kooperatifin borç ve taahhütlerini yerine getirmek.
• Kooperatifin alacaklarını tahsil ederek ve varlıklarını paraya çevirerek, kooperatifin kalan varlığını saptamak.
• Malvarlığından artan kısmı ortaklar arasında bölüştürmek.

Örnek ana sözleşmeye göre tasviye kurulunun diğer görevleri aşağıda belirtilmiştir; 

• Tasfiye kurulu üyeleri göreve başladıkları zaman, kooperatifin dağılma kararının verildiği tarihteki durumunu inceleyerek; varlıkları, alacakları, borçları gösterir bir envanter defteri ile açılış bilançosu hazırlar; ayrıca kooperatifin mevcut ortakları ile bunların alacak ve borç durumlarını gösterir bir cetvel düzenler.
• Kooperatifin eskiden başlamış olup da henüz bitirilmemiş işlerinden tamamlanması mümkün olanlar tamamlanır, taahhütler yerine getirilir, alacaklar ve gerektiğinde ödenmemiş sermayeler tahsil edilir.
• Kooperatif borçlarının mevcutlarından fazla olması halinde, tasfiye memurları durumu mahkemeye bildirir.
• Tasfiye sırasında, tasfiye kurulu kararlarının yer alacağı bir tasfiye defteri tutulur.
• Tasfiyenin uzun sürmesi halinde, her yıl sonu için ara bilançolar ile tasfiye sonunda kesin bilanço hazırlanır ve genel kurula sunulur.
• Tasfiyenin sona ermesi üzerine tasfiye kurulu, kooperatif unvanının sicilden silinmesini sicil memurluğundan talep eder.
• Dağılma ile kooperatifin idare ve temsili, yetkisi tasfiye kuruluna geçer (Koop. K. m. 98 dolayısıyla TTK m. 280). Temsil yetkisi, mahkemelerde ve dışarda temsil yetkisini kapsar. Tasfiye kurulunun bu yetkisi olağan işlerle sınırlıdır. Olağan işlerle ilgili olmak şartıyla sulh, feragat, kabul, tahkim işlemlerini yapabilirler. Bu konularda hakem seçme yetkileri de vardır.
• TTK m. 280/3’e göre tasfiye kurulu üyeleri, tasfiye sürecinde kooperatif adına düzenlenen bütün belge ve senetleri imzalama yetkisine de sahiptirler.

Tasfiye Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
Tasfiye kurulu üyelerinin sorumluluğu da hukuki ve cezai sorumluluk olmak üzere ikiye ayrılır.
Hukuki sorumluluk konusunda, Koop. K. m. 81, yönetim kurulu üyelerinin sorumluluğu hakkındaki 62’nci maddeye yollama yapmaktadır. Kooperatifler Kanunu’nun 62’nci maddesinin 2’nci fıkrasına göre, tasfiye kurulu şu işlemlerin yapılmasından sorumludur:
• Kendi tutanakları ile genel kurul tutanaklarının, gerekli defterlerin ve ortak listelerinin muntazam hazırlanıp, tutulup, saklanmasından

• İşletme hesabiyle, yıllık bilonçonun kanuni hükümlere uygun olarak hazırlanıp incelenmek üzere denetçiler kuruluna verilmesinden. 

Aynı maddenin 3’üncü fıkrasının ilk cümlesine göre de, tasfiye kurulu üyeleri ve kooperatif memurları, kendi kusurlarından kaynaklanan zararlardan sorumludurlar. Bu düzenleme dışında, Kooperatifler Kanunu’nda tasfiye kurulu üyelerinin hukuki sorumluluğuna ilişkin özel bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle Koop. K. m. 98 gereği, anonim ortaklıklara ilişkin hükümler burada da uygulacaktır. Bu konuda 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 553’üncü maddesinden dolayı, tasfiye kurulu üyeleri, kanundan ve ana sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ihlal ettikleri takdirde, kooperatife, pay sahiplerine ve kooperatif alacaklılarına karşı sorumludurlar. Bu sorumluluktan ancak kusurlarının bulunmadığını ispatlayarak
kurtulabilirler.

Rücu, bir ödemede bulunan kimsenin bu ödemeden yararlananlara başvurması ve ödediğini onlardan geri alma hakkıdır

Tasfiye bilançosu, kooperatifin tasfiye kararının verildiği andaki durumunu gösteren bilançodur

Son bilanço, kooperatifin alacaklarının tahsil edilip borçlarının ödenmesinden sonra tasfiye kurulunca hazırlanan bilançodur

Tasfiyenin Kooperatifin Organlarına Etkisi
Kooperatifin organları, tasfiye boyunca varlığını korur. Bu konuda TTK m. 535’de bir düzenleme
bulunmaktadır. Bu hüküm Koop. K. m. 98 gereği konut yapı kooperatifleri için de geçerlidir. Buna göre, kooperatif tasfiye haline girince, organların görev ve yetkileri, tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olan, ancak nitelikleri gereği tasfiye kurulu üyelerince yapılamayan işlemlere özgülenir. Eğer bir işlem tasfiye kurulu üyelerince yapılabiliyorsa, artık organlar bu işleme yetkili olmazlar. 
• Genel kurulun tasfiye sırasındaki yetkileri: Tasfiye boyunca genel kurul, kendi yetki alanına giren, fakat niteliği gereği tasfiye memurları tarafından kullanılması mümkün olmayan yetkilerini kullanmaya devam eder. Bu yetkilerin kullanılmasının, tasfiyenin yapılabilmesi için zorunlu olmaları da gerekir. Örneğin Koop. K. m. 42’ye göre, genel kurulun tasfiye kurulunu oluşturma yetkisi vardır. Bu yetki kapsamında genel kurul, tasfiye kurulu üyelerini görevden alıp yerine yenilerini de seçebilir. Bu yetki, niteliği gereği tasfiye kurulunca kullanılamaz. Bu nedenle, genel kurulun bu konudaki yetkisi devam edecektir. Tasfiye süresince kooperatiflerde genel kurulu, tasfiye kurulu toplantıya çağırır. Koop. K. m. 81’e göre, tasfiye sürecindeki genel kurul toplantılarında kural olarak yetersayı aranmaz. Ancak aynı hükme göre, gayrimenkul satışının görüşüleceği toplantılar, bu kuralın dışında kalmaktadır. Bu nedenle gayrimenkul satışının görüşüleceği genel kurulda, toplantı ve karar yetersayılarına uyulması gerekir. Bu konuda Kanun özel bir toplantı ve karar yetersayısı aramamaktadır. Bu nedenle genel kurul, genel kurala uygun olarak ortakların 1/4’ünün katılımıyla toplanır ve toplantıda kullanılan oyların çoğunluğuyla karar alır.
• Yönetim kurulunun tasfiye sırasındaki yetkileri: Tasfiye sürecine girilmesiyle, yönetim kurulu temsil ve idare yetkilerini kaybeder ve bu yetkiler tasfiye kuruluna geçer. Ancak yönetim kurulu organ olarak varlığını sürdürür. Yönetim kurulunun, tasfiye amacı dışında kalan işlerde, görev ve yetkileri devam eder. Örneğin yönetim kurulu, dağılmanın ticaret siciline tescil ve ilanını gerçekleştirir. Kendisi ayrıca tasfiye kurulu da değilse, tasfiye kurulunca hazırlanacak envanter ve bilançoları imzalar. Ayrıca tasfiye kurulunun görevlerini yerine  getirebilmesi için, kolaylık sağlar ve onlara her türlü bilgi ve belgeyi sunar. 
• Denetçiler kurulunun tasfiye sırasındaki yetkileri: Denetçilerin görev ve yetkileri de, tasfiyeye girilmesiyle tasfiye amacına yönelik olarak sınırlanır. Denetçiler, Kanun’da sayılan bütün yetkilerini tasfiye boyunca da kullanırlar. Sadece genel kurulu toplantıya çağırma yetkisi, bu dönemde tasfiye kurulu üyelerine aittir. Bunun dışında denetçiler daha önce yönetim kurulunun işlemleri için kullandıkları yetkileri, artık tasfiye kurulunun işlemleri hakkında kullanmaya başlarlar.

Tasfiye kurulu kooperatifin tasfiyesini sağlamak üzere şu işlemleri yapar:
• Koruma önlemleri almak.
• İlk envanter ile bilançoyu hazırlamak.
• Kooperatifin malları ile defterlerine el koymak.
• Kooperatif alacaklılarını çağırmak ve korumak.
• Aktifleri paraya çevirmek, alacakları tahsil etmek, borçları ödemek.
• Son bilançoyu hazırlamak.
• Tasfiye sonucu artan parayı dağıtmak.
• Kooperatifin kaydının ticaret sicilinden silinmesini talep etmek.

Genel Kurulun Yetkileri
Genel kurulun yetkileri, Kooperatifler Kanunu’nun 42. maddesinde sayılmıştır. Bu maddede sayılan yetkileri genel kurul bir başka organa devredemez. Genel kurulun devir ve terk edilemez yetkileri şunlardır:
• Konut yapı kooperatifinin ana sözleşmesini değiştirmek.
• Kooperatif yönetim, denetçiler ve tasfiye kurulu üyelerini seçmek.
• İşletme hesabıyla bilanço ve gerektiğinde gelir gider farkının bölüşülmesi hakkında karar vermek.
• Yönetim ve denetçiler kurulunu ibra etmek.
• Kanun veya ana sözleşme ile genel kurula tanınmış olan konular hakkında karar vermek.
• Gayrimenkul alımında ve satımında takip edilecek usul ile alınacak gayrimenkulün niteliğini, yerini ve azami fiyatını, satılacak gayrimenkulün asgari fiyatını belirlemek.
• İmalat ve inşaat işlerinin yaptırılma yöntemini belirlemek.
• Kooperatifin ortak sayısı ile yapılacak konut veya işyeri sayısını tespit etmek.

Genel kurul ayrıca aşağıdaki yetkilere de sahiptir:
• Kooperatifin ortak sayısını belirlemek,
• Ortaklardan alınacak taksit miktarını tespit etmek,
• Ödemelerini geciktiren ortaklardan gecikme farkı alınmasına karar vermek,
• Yaptırılacak yapıların sayısını, cinsini, özelliklerinin kooperatif amacına ve ortakların ihtiyacına uygun olup olmadığını tespit etmek,
• İnşaat işlerinin yaptırılmasında, ihale veya emanet usullerinden birini tercih etmek.

Konut yapı kooperatifçiliği kapsamında kooperatifin imalat ve inşaat işlerinin yaptırılma usülleri; açık teklif, kapalı teklif, pazarlık ve yarışma usülü olarak çeşitlenir.

Genel kurul toplantısında görüşülecek olan konular, genel kurul toplantı çağrısında gündem başlığı altında belirtilir. Koop. K. m. 46’ya göre, azlığın da gündeme madde eklenmesini talep etme hakkı vardır. Buna göre ortakların, en az onda birinin genel kurul toplantısından en az 20 gün önce yazılı olarak talep ettikleri konuların, toplantı gündemine konulması zorunludur. Ancak gündeme madde eklenmesini isteyen azlık ortakların sayısı dörtten az olamaz.

Kooperatif genel kurul toplantılarında görüşülecek konular, sadece gündemde yer alan maddelerdir, gündemde yer almayan konular kural olarak görüşülemez. Buna gündeme bağlılık ilkesi denir.

Genel kurulda görüşmeler gündem sırasına göre yapılır ve bu sıraya uyulmasını divan başkanı sağlar.

Genel kurula katılanların yarısından bir fazlasının kabulü ile gündeme alınabilecek olan konular şunlardır: 
• Hesap tetkik komiyonunun seçilmesi,
• Bilanço incelemesi ve ibranın geriye bırakılması,
• Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması,
• Genel kurulun yeni toplantıya çağrılması,
• Kanun, ana sözleşme ile iyi niyet esaslarına ve genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptal,
• Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi.

Genel kurul kararları aleyhine bozma davası açılması mümkündür. Koop. K. m. 53’e göre bozma davası açabilecek olan kimseler şunlardır:
• Toplantıda hazır bulunup da olumsuz oy kullanan ve durumu tutanağa geçirten pay sahipleri,
• Toplantıya katıldığı halde oyunu kullanmasına haksız olarak izin verilmeyen pay sahipleri,
• Toplantıya çağrının usulüne uygun yapılmadığını iddia eden pay sahipleri,
• Toplantı gündeminin gereği gibi ilan veya tebliğ edilmediğini iddia eden pay sahipleri, 
• Genel kurul toplantısına katılma hakkı olmayan kişilerin karara katılmış bulunduklarını iddia eden pay sahipleri,
• Yönetim kurulu,
• Kararların yerine getirilmesi kişisel sorumluluğuna yol açacak ise, yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin her biri.

Genel kurulca seçilen yönetim kurulu üyeleri ile kooperatif arasındaki hukuki ilişki Yargıtay’a göre hizmet değil vekalet ilişkisidir. Bu nedenle kooperatif yönetim kurulu üyelerine ihbar ve kıdem tazminatı ödenemez (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi, 06.10.2010 tarih ve E. 6047, K. 5998 sayılı kararı).

Genel kurulun kooperatif yönetim kuruluna üye olarak seçtiği kişilerin, mal bildiriminde  bulunmaları gerekir (3628 sayılı Mal Birdiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele
Kanunu m. 2).

Genel kurulca seçilen yönetim kurulu üyelerinin görev süresi, en çok dört yıldır. Görev süresi sona eren üyeler, tekrar yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilir. Ancak bunun için ana sözleşmede yeniden seçilmeyi engelleyen bir hüküm bulunmamalıdır. (Koop. K. m. 57)

Konut yapı kooperatiflerinin dağılma nedenlerinin, ana sözleşmede gösterilmesi zorunlu değildir.
Ancak ana sözleşmede dağılma nedenleri gösterilmişse, bu nedenlerin gerçekleşmesi de kooperatifin dağılması sonucunu doğurur.

Konut yapı kooperatiflerinde dağılma kararının alınabilmesi için, öncelikle genel kurulda toplantı yetersayısının sağlanması, yani ortakların 1/4’ünün hazır bulunması gerekir. Eğer toplantı yetersayısı sağlanmamışsa, kullanılan oyların 2/3’ü olumlu olsa bile dağılma kararı alınamaz.

Yönetim Kurulu, kendi içinden yönetim ve temsil yetkisine sahip olacak birini seçiyorsa bu kişiye murahhas üye denir.

Kooperatifler adına yapılan işlemlerin kooperatifi bağlayıcı olması ve geçerli olabilmesi için, kooperatif unvanı altında kooperatifi temsile yetkili olan iki kişinin imzası gerekir. Bu kural çift imza kuralı olarak adlandırılır.

Yönetim kurulu üyelerinin katılacakları toplantı başına alacakları ücrete huzur hakkı denir.

Yönetim kurulu üyelerinin sorumlu olduğu hallerde, kooperatifin uğradığı zararın tazminini kooperatif veya her bir pay sahibi istemeye yetkilidir. Ancak pay sahipleri, tazminatın kendilerine değil, kooperatife ödenmesini isteyebilirler. Kooperatif ve pay sahipleri, yönetim kurulu üyelerini zararın tamamı için birlikte dava ederek davada her bir yönetim kurulu üyesinin tazminat borcunun belirlenmesini isteyebilir. Bu durumda, birden çok sorumlu arasındaki başvuru (rücu) da hakim tarafından belirlenir.
Yönetim kurulu üyeleri, ortaya çıkan zarardan müteselsilen (zincirleme) sorumludurlar. Ancak bu sorumluluk, yönetim kurulu üyesinin kusuru ve durumun gereklerine göre zarar şahsen kendisine yükletilebildiği takdirde söz konusu olur.

Koop. K. m. 45’e göre kooperatifin olağan genel
kurul toplantılarının her hesap devresi sonundan
itibaren, altı ay içinde ve en az yılda bir defa
yapılması gerekmektedir.

Genel kurulun denetçi seçimine ilişkin kararında farklı bir görev süresi belirtilmemişse, denetçinin görev süresi bir yıldır. Görev süresi sona eren denetçiler tekrar seçilebilirler. Tekrar seçilmeme durumunda denetçi sıfatı sona erer. Denetçilik sıfatı aşağıdaki hallerde de sona erer:
• Denetçinin Türk vatandaşlığını yitirmesi,
• Denetçinin fiil ehliyetini kaybetmesi,
• Denetçinin yönetim kurulu üyeliğine seçilmesi,
• Denetçinin kooperatife memur olması,
• Denetçinin yönetim kurulu üyeleri ile iş ortaklığı kurması,
• Denetçinin azli,
• Denetçinin istifası.