KONUT SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİ

Taşıyıcı sistem, binanın herhangi bir noktasına etkiyen yükleri ortaya çıktıkları noktadan nihai direncin sağlandığı zemine ileten kısmıdır.

Statik yükler: Şiddeti, yönü ve yeri ani değişiklikler göstermeksizin, yapıya her zaman aynı biçimde etkiyen yüklerdir.

Ölü yükler (Zati yük): Yapı üzerinde her zaman var olan, hiçbir değişim göstermeyen yüklerdir. Örneğin, kolon, kiriş, döşeme, duvar gibi yapı elemanlarının kendi ağırlıkları.

Hareketli yükler (İşletme yükleri): Yapıya sonradan yüklenen, uzun zaman dilimleri içerisinde yavaş olarak değişim gösteren yüklerdir. Çoğunlukta düşey olarak etki ederler. Evin içindeki eşya ve insanlar gibi. Kar yükü de hareketli yükler sınıfında ele alınır.

Taşıyıcı sistemlerin genel düzenlemesi ve formu büyük ölçüde yapıldıkları malzemenin özelliklerinden etkilenirler. Bu nedenle taşıyıcı sistemler dört temel malzeme olan ahşap çelik, betonarme ve kagir malzeme ile yapılırlar.

Taş, tuğla, briket, ahşap, kerpiç gibi çok çeşitli malzemenin üst üste yerleştirilerek harç ve kendi ağırlıklarının gücü ile duvar, kolon, kemer, kubbe, tonoz gibi yapı elemanları aracılığı ile binaların elde edilmesine Yığma Taşıyıcı Sistem denir.

Tuğla Duvar Örgüsünde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Yığma Taşıyıcı Sistemlerin Yatay Yüklere Karşı Koyabilmeleri İçin Uyulması Gereken Kurallar

aralıklarla konulan yanal desteklerle ve açıklığın azaltılması suretiyle azaltılabilir.

Kolonlar, kirişler, plaklar, betonarme perdeler, temeller,  betonarme iskelet sistemlerinin temel elemanlarıdır.

Merdiven boşluğu, asma kat gibi nedenlerle bırakılan döşeme yırtıkları taşıyıcı sistemde zafiyet meydana getireceğinden sakıncalıdır.

Ahşap Karkas Yapılarda Yardımcı Yapım Elemanları

Bir yapının mevcut olabilmesi için her şeyden önce ayakta durabilmesi gerekmektedir. Güzel ya da çirkin olsun her yapının, çok doğru seçilmiş ve uygulanmış bir taşıyıcı sisteme sahip olması vazgeçilmez ön şarttır. Romalı mimar-mühendis Marcus Vitruvius’un da yaklaşık İ.Ö.25 yılında mimarlığın tanımını yaptığı kitabında başarılı bir mimarlık yapıtı için Firmitas (sağlamlık), Utilitas (işlevsellik) ve Venustas (güzellik) ölçütlerini uyguladığı bilinmektedir. Doğru cevap B’dir.

Taşıyıcı sistem, binanın herhangi bir noktasına etkiyen yükleri ortaya çıktıkları noktadan nihai direncin sağlandığı zemine ileten kısmıdır. Taşıyıcı sistemin bir diğer fonksiyonu da binanın şekil değiştirmesini ve çökmesini önlemektir. Bu nedenle taşıyıcı sistemler gerekli mukavemete ve rijitliğe sahip olmak zorundadır. İglooda buzdan bloklar kendi kendilerini taşıyan bir kubbe oluştururken, aynı zamanda boşluğu örten veya kapatan elemanlardır. Bu durum taşıyıcı sistemin bazen mekânın sınır elemanı iken aynı zamanda onun taşıyıcı bir elemanı da olabileceğini göstermektedir. Doğru cevap E’dir.

Taşıyıcı sistem, binanın herhangi bir noktasına etkiyen yükleri ortaya çıktıkları noktadan nihai direncin sağlandığı zemine ileten kısmıdır. Taşıyıcı sisteminin diğer fonksiyonları binanın şekil değiştirmesini ve çökmesini önlemek ve türü ne olursa olsun belirli ve genelde uzun bir zaman dilimi içinde işlevini sürdürmektir. Doğru cevap C’dir.

Bir strüktüre etkiyen kuvvet, strüktürün üzerindeki ağırlığın etkisidir. 50 kg ağırlığındaki bir kişi döşemeye bastığında 50 kg lık bir kuvvetle aşağı doğru etki eder. Yerçekiminin objeleri sn’de 9.81 m’lik ivmeyle aşağıya doğru çekme etkisi vardır (sn’de m/sn2 ). Kuvvetler (N) ile ölçülendirilir. Sonuç olarak yerçekimi etkisindeki 1 kg’lık bir obje 9.81 N’luk bir kuvvet etki ettirecektir. Bu durumda herhangi bir döşemeye basan 55 kg ağırlığındaki bir kişinin etkiyeceği kuvvet 55x9.81 m/sn2 = 539.5 N olacaktır. Doğru cevap E’dir.

Yükler temel olarak ölü yükler (zati yükler) ve hareketli (iletme yükleri) olarak ikiye ayrılmaktadır. Ölü yükler, yapı üzerinde her zaman var olan, hiçbir değişim göstermeyen yüklerdir. Hareketli yükler ise yapıya sonradan yüklenen, uzun zaman dilimleri içerisinde yavaş olarak değişim gösteren yüklerdir. Hareketli yükler çoğunlukta düşey olarak etki ederler. Kolon, kiriş, döşeme, duvar gibi yapı elemanlarının kendi ağırlıkları ölü yüklere örnektir. Kar yükü de hareketli yükler sınıfında ele alınmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Taşıyıcı sistemleri geleneksel taşıyıcı sistemleri ve çağdaş taşıyıcı sistemleri olarak iki sınıfa ayrılmaktadır. Geleneksel taşıyıcı sistemler (a) yığma sistemler, (b) iskelet sistemleri ve (c) karma sistemlerdir. Çağdaş taşıyıcı sistemler ise (a) asma sistemler, (b) kabuklar (betonarme), (c) katlanmış plaklar, (d) uzay kafes sistemleri ve (d) şişirme sistemlerdir. Sıralanan seçeneklerden A-B-C-D çağdaş taşıyıcı sistemler iken; E seçeneğinde yer alan iskelet sistemler geleneksel taşıyıcı sistemlerden birisidir. Doğru cevap E’dir.

Taş, tuğla, briket, ahşap, kerpiç gibi çok çeşitli malzemenin üst üste yerleştirilerek harç ve kendi ağırlıklarının gücü ile duvar, kolon, kemer, kubbe, tonoz gibi yapı elemanları aracılığı ile binaların elde edilmesine Yığma Taşıyıcı Sistem denir. Doğru seçenek B’dir.

Tuğla duvar örgüsüne ilişkin dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekilde sıralanabilir; (a) yatay derzler paralel, düşey derzler kesintili olmalıdır. (b) Tuğlaların oluşturduğu düzlemler birbirine paralel olmalıdır. (c) Tuğlalar birbirinin üzerine en az 5 cm’lik bir yüzeyle oturmalıdır. (d) Harç kalınlığı değişmemeli ve en az 1 cm olmalıdır. (e) Mümkün olduğunca bütün tuğla kullanılmalı, parçalar sadece köşelerde, birleşim noktalarında ve bitişlerde olmalıdır. (f) Köşelerde ve diğer tüm birleşimlerde örgü kurallarına özellikle uyulmalıdır. Buna göre yatay ve düşey derzlerin paralel olması söylenemez. Doğru cevap A’dır.

Bina kat adetleri ve yükseklikleri arttıkça büyüyen yatay yükleri (deprem ve rüzgar) taşımakta çerçeveler yetersiz kalırlar. Bu durumda yüksek yapılarda kolonların bir boyutunun çok büyümesiyle oluşturulan perde, çekirdek ya da tüp olarak adlandırılan yapı elemanlarının kullanılması zorunluluğu ortaya çıkar. Doğru cevap B’dir.

Depremlerde meydana gelen yapısal hasarlara deprem özellikleri, yerel zemin koşulları ve yapı kalitesi olmak üzere üç faktör etki etmektedir. Deprem özelliklerini; bölgenin depremselliği, deprem riski ve oluşabilecek depremin büyüklüğü oluşturmaktadır. Yerel zemin koşulları; zemin büyütme faktörü, zemin sıvılaşma potansiyeli oluşturmaktadır. Yapı kalitesini ise depreme dayanıklı mimari ve taşıyıcı sistem tasarımı, kaliteli işçilik ve beton ile yapısal denetim oluşturmaktadır. Buna göre depreme dayanıklı mimari ve yapısal denetim aynı faktör kapsamındadır. Doğru cevap E’dir.