KONUT SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİ

Bir mekânın kullanım amacına doğru biçimde karar vermek ve bu amacı etkin biçimde karşılayabilmek için; kullanıcı ihtiyaçları, seçimleri, olanakları ve mekân içerisinde gerçekleştirilecek etkinlik veya etkinliklerin oluşturduğu önkoşulların bir araya gelmesiyle elde edilen veri bütününün dikkatli bir biçimde değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu noktada kullanıcının;

Konfor, güvenlik, renk, doku, stil, atmosfer seçimleri;

Yaş grubu, yaşam biçimi, kültürel ve sosyal çevresi, özel ilgileri, konutu veya mekânı paylaştığı diğer kullanıcılarla ilişkileri;

Kişisel alan, erişim ve mahremiyet ihtiyaçları bireysel ölçekte göz önünde bulundurulmalıdır.

İklimsel koşullara uygun cam seçilmesi, çevre ve iklim başlığı altında göz önünde bulundurulması gerekir.

Sınırlar oluşturarak mekânın tanımlı ve algılanabilir olmasını sağlayan duvar, döşeme, tavan ve açıklıklar; yapıya biçimini vermekte, sınırladığı iç hacmi diğerlerinden ayırmakta, hacimlerin birbirleriyle ve çevreyle ilişkisini sağlamaktadır. Bu ögeler dışında yapıda yer alan kolon, kiriş, perde duvar, çatı ya da gergi-askı gibi ögeler, iç mekânı oluşturan hacmin daha detaylı tanımlanmasını sağlamaktadır.

Sağlık açısından güvenilirlik, dayanıklılık, temizlik ve bakım kolaylığı ve maliyet uygun malzemenin seçimi açısından önemli ölçütlerdir.

Tekstil tabanlı malzemeler mekâna yumuşaklık, eğrisellik ve esneklik etkisi kazandırır. Mekânın daha rahat ve insancıl bir algı yaratmasına yardımcı olur.

Konutta yaygın olarak kullanılan metaller; çelik, demir, alüminyum, pirinç, bronz ve bakırdır. Çelik, demir ve alüminyum hem yapısal ögelerde hem de mobilyalarda sıklıkla göze çarpmaktadır. Bronz ve pirinç daha çok belirli dönem tasarımlarına göndermeler yapmak ve nostaljik bir atmosfer yaratmak için kullanılmaktadır. Aynı zamanda çeşitli süslemeler ve küçük detaylar için de önemli malzemelerdir. Bakır ise konut içerisinde şömine ve davlumbaz gibi alanların detaylarında kullanılmaktadır.

Ahşabın mekânda ve mobilyalarda kullanımı doğallık, sıcaklık ve konfor kavramlarını vurgulamaktadır. Örneğin taş bir yapı içerisinde gözle görülebilen alanlarda ahşap malzemenin kullanımı, mekândaki soğuk atmosferi dengeleyecektir.

Sentetik malzemeler; doğada var olmayan fakat yapay süreçlerle üretilebilen malzemelerdir. Plastikler bu sınıfta yer almaktadır. Aynı zamanda fiberglas gibi ürünlerde birkaç sentetik malzeme bir arada kullanılabilir.

Mekân içerisinde görülen yüzeylerin büyük bölümünü oluşturan döşeme, duvar ve tavan yüzeylerinin nötr renklerde olması, oluşturulan bu arka planın önünde yer alan mobilya ve aksesuarları algısal olarak ileriye itecek ve gözde yorulmayı engelleyecektir. Ayrıca mekân içerisinde vurgulanmak istenen nesneler ise kuvvetli renklerle ve güçlü zıtlık etkileriyle ön plana çıkartılabilir.

Işık üretme yöntemine göre iç mekânda en çok kullanılan yapay aydınlatma türleri; enkandasen, floresan, halojen ve LED aydınlatmalardır. Bu noktada ışığın türü kadar armatürün nitelikleri de ön plana çıkmaktadır. İşleve uygun doğru armatür seçimi büyük önem taşımaktadır.

Sınırlar oluşturarak mekânın tanımlı ve algılanabilir olmasını sağlayan mekansal ögeler, duvar, döşeme, tavan ve açıklıklar; yapıya biçimini vermekte, sınırladığı iç hacmi diğerlerinden ayırmakta, hacimlerin birbirleriyle ve çevreyle ilişkisini sağlamaktadır. Bu ögeler dışında yapıda yer alan kolon, kiriş, perde duvar, çatı ya da gergi-askı gibi ögeler, iç mekânı oluşturan hacmin daha detaylı tanımlanmasını sağlamaktadır.

Çevresel sistemler, kullanıcıların mekân konforunu yüksek tutmak ve mekân içerisinde gerçekleşecek çeşitli etkinlikler için destek altyapı oluşturmak amacıyla düzenlenmiş sistemlerdir. Çevresel sistemler; ısınma, iklimlendirme, su, elektrik ve aydınlatma tesisatı biçiminde ayrı ayrı ögelerden oluşur.

Konut içerisinde oturma veya yemek odası gibi ana hacimlere, birer geçiş alanı oluşturmak üzere ek işlev yüklenebilir. Bu çözüm daha az alana ihtiyaç duyacaktır fakat konut içerisinde çeşitli dolaşım ve mahremiyet sorunları oluşturabilir.

Yemek pişirme yeri; bekar evleri, küçük boyutlu yazlıklar ve pansiyonlar gibi dar alana sahip konutlar içerisinde, başka bir işleve hizmet eden bir mekânın içerisinde, bir duvar veya köşede ek işlev olarak bulunabilir. Bu tür mutfaklar bazı durumlarda dolapların içerisine de gizlenebilir.

Kuzey yön, az miktarda fakat homojen bir gün ışığına sahiptir; gün ışığına en az ihtiyaç duyulan konut girişi, depolama alanları ve yardımcı alanlar bu yöne bakabilir. Doğu yön, daha çok sabah saatlerinde gün ışığı almaktadır ve gündüz saatlerinde etkin olarak kullanılan mutfak, ebeveyn yatak odası ve banyo gibi mekânlar bu yöne bakabilir.

İşlenmiş malzemeler; doğal malzemelerin çeşitli süreçler sonucunda işlenerek mekânda kullanılabilir hale getirilmesiyle elde edilmektedir. Kil pişirilerek elde edilen seramik ve tuğla ya da ahşap malzeme artıklarının ısı, basınç ve kimyasallarla bir araya getirilmesiyle oluşturulan sunta, MDF ve OSB gibi malzemeler örnek gösterilebilir.

Doğal taş, tarihi süreç boyunca yapılaşmada önemli ve yaygın bir malzeme olmuştur. Günümüzde ise dekoratif bir seçenek olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Doğal taş malzeme; genelde strüktürel olması veya strüktürle yakın ilişkili olması nedeniyle güç, sabitlik ve dayanıklılık kavramlarıyla ilişkilendirilmektedir. Doğal taşlar pek çok doku ve renk seçeneğiyle, konut içerisinde döşeme veya duvar kaplaması olarak her mekânda, çeşitli boyutlarda uygulanabilmektedir. Granit, traverten ve mermer gibi sert taşlar dayanıklılık ve görsel çekicilik boyutunda kalite ve zenginlik mesajları verebilir fakat uygulamada maliyeti oldukça artırmaktadır. Plastik söz konusu olduğunda ise taklit edilen doğal maddeyle aynı kullanım özellikleri elde edilemeyeceği gibi düşük kaliteli plastiklerin kullanımıyla sağlığı tehdit eden çeşitli durumların ortaya çıkması da olasıdır.

Aydınlatma, hem şiddeti hem de yönüyle doku üzerinde girinti ve çıkıntıların oluşturduğu gölgeleri belirler. Bu gölgeler dokunun üç boyutlu yapısının algılanmasını sağlamaktadır. Doku başlığı altında sınıflandırılabilecek olan desen ise, konut bağlamında daha çok dekoratif tasarımlar olarak yer almaktadır. Desenler motif adı verilen görsel birimin belirli bir düzen çerçevesinde tekrar edilmesiyle oluşturulur.

Renkler, ton ve doygunluk değerleriyle, sıcaklık ve soğukluk gibi çeşitli psikolojik etkilerin oluşmasını ya da görüş alanında yer alan nesneler arasında bir hiyerarşi kurulmasını sağlamaktadır. Renk algısının psikolojik etkileri, renk konusunda çeşitli genellemelerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Genel bir biçimde, sıcak ve yüksek yoğunlukta renklerin görsel olarak uyarıcı; soğuk ve düşük yoğunlukta renklerin ise yumuşak ve rahatlatıcı oldukları söylenebilir

Su tesisatında mesafelerin kısa tutulması ve en az ek parçayla sistemin tamamlanması, etkin bir çözüm için önem taşımaktadır. Bu nedenle ıslak hacimler olarak adlandırılan banyo, tuvalet ve mutfak mekânları birbirlerine yakın olarak, çoğu durumda ortak bir duvar paylaşacak biçimde çözülmeye çalışılır. Su tesisatı makine mühendisleri tarafından tasarlanmalıdır.