KONUT SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİ - Deneme Sınavı - 8

Sınırlar oluşturarak mekânın tanımlı ve algılanabilir olmasını sağlayan duvar, döşeme, tavan ve açıklıklar; yapıya biçimini vermekte, sınırladığı iç hacmi diğerlerinden ayırmakta, hacimlerin birbirleriyle ve çevreyle ilişkisini sağlamaktadır. Bu ögeler dışında yapıda yer alan kolon, kiriş, perde duvar, çatı ya da gergi-askı gibi ögeler, iç mekânı oluşturan hacmin daha detaylı tanımlanmasını sağlamaktadır.

Sağlık açısından güvenilirlik, dayanıklılık, temizlik ve bakım kolaylığı ve maliyet uygun malzemenin seçimi açısından önemli ölçütlerdir.

Tekstil tabanlı malzemeler mekâna yumuşaklık, eğrisellik ve esneklik etkisi kazandırır. Mekânın daha rahat ve insancıl bir algı yaratmasına yardımcı olur.

Konutta yaygın olarak kullanılan metaller; çelik, demir, alüminyum, pirinç, bronz ve bakırdır. Çelik, demir ve alüminyum hem yapısal ögelerde hem de mobilyalarda sıklıkla göze çarpmaktadır. Bronz ve pirinç daha çok belirli dönem tasarımlarına göndermeler yapmak ve nostaljik bir atmosfer yaratmak için kullanılmaktadır. Aynı zamanda çeşitli süslemeler ve küçük detaylar için de önemli malzemelerdir. Bakır ise konut içerisinde şömine ve davlumbaz gibi alanların detaylarında kullanılmaktadır.

Ahşabın mekânda ve mobilyalarda kullanımı doğallık, sıcaklık ve konfor kavramlarını vurgulamaktadır. Örneğin taş bir yapı içerisinde gözle görülebilen alanlarda ahşap malzemenin kullanımı, mekândaki soğuk atmosferi dengeleyecektir.

Sentetik malzemeler; doğada var olmayan fakat yapay süreçlerle üretilebilen malzemelerdir. Plastikler bu sınıfta yer almaktadır. Aynı zamanda fiberglas gibi ürünlerde birkaç sentetik malzeme bir arada kullanılabilir.

Mekân içerisinde görülen yüzeylerin büyük bölümünü oluşturan döşeme, duvar ve tavan yüzeylerinin nötr renklerde olması, oluşturulan bu arka planın önünde yer alan mobilya ve aksesuarları algısal olarak ileriye itecek ve gözde yorulmayı engelleyecektir. Ayrıca mekân içerisinde vurgulanmak istenen nesneler ise kuvvetli renklerle ve güçlü zıtlık etkileriyle ön plana çıkartılabilir.

Işık üretme yöntemine göre iç mekânda en çok kullanılan yapay aydınlatma türleri; enkandasen, floresan, halojen ve LED aydınlatmalardır. Bu noktada ışığın türü kadar armatürün nitelikleri de ön plana çıkmaktadır. İşleve uygun doğru armatür seçimi büyük önem taşımaktadır.

Bizim bu gün ev ya da konut dediğimiz insan yerleşmelerini oluşturan bağımsız birimler aynı zamanda korunak, barınak, ocak, yuva, hane olarak da isimlendirilen yaşam çevreleridir.

Yapılan arkeolojik kazılar ve onların değerlendirilmesi sonucunda; Neolitik çağın başlarında İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’nun bağımsız olarak geliştiği daha sonra Batı Anadolu’nun onlara eklendiği anlaşılmaktadır.

Her biri bir aileyi barındırdığı için birçok yerde hane olarak da anılan odaya genellikle pabuçluk denilen bir ön mekânla girilir. Odanın duvarlarında geceleri yatmak için kullanılan yatak, yorgan vs. saklandığı yüklük, yıkanma imkanı veren gusülhane, çeşitli eşyalar için dolaplar, lambalık ve ocak bulunur.

Günümüzde tasarımda yeni kavramlar olarak görülen sürdürülebilirlik ve esneklik, değişkenlik, değişen koşullara uyarlanabilme gibi kavramların, yüzyıllar öncesinde geleneksel konutu ya da başka bir deyişle Türk evini doğuran temel prensipler olduğunu söylemek gerekir.

Saygı ihtiyacı: İnsanlar sevmek, sevilmek dışında kendilerine saygı duyulmasını da isterler Tanınma, sosyal statü sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme gibi ihtiyaçlara yönelirler.

Bu ihtiyaçlar alttan üste doğru;

Fizyolojik ihtiyaçlar: Temel içgüdüsel ihtiyaçlardır. Yemek, içmek, uyumak, solumak, seks vb. gibi,

Güvenlik ihtiyacı: İnsanlar can ve mal varlıklarının korunmasına ihtiyaç duyarlar.

Sevgi ve aidiyet ihtiyacı: Sevme, sevilme, bir gruba mensup olma, yardımseverlik, şefkat türündeki ihtiyaçlardır.

Saygı ihtiyacı: İnsanlar sevmek, sevilmek dışında kendilerine saygı duyulmasını da isterler Tanınma, sosyal statü sahibi olma, başarı elde etme, takdir edilme gibi ihtiyaçlara yönelirler.

Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: Alt kategorilerdeki ihtiyaçlarını karşılamış olan bireyin son aşamada ideallerini ve yeteneklerini gerçekleştirme ihtiyacıdır.

Toplumsal değişmenin başlıca üç ögesi;

Ekonomik gelişme,

Teknik ilerleme,

Nüfus hareketleridir.

Konut tasarımını etkileyen faktörler genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

Bu akıllı evlerin sunduğu yaşam şekli, kişiyi evinde pasif ve uzaktan seyirci pozisyonuna itmektedir. Çünkü her şey bir telefon ya da internet yoluyla bir tuşla kullanıcıya ulaşmakta, dinlenmek ya da eğlenmek için teknolojinin şu anda sunduğu smart TV, film kanalları ve internet yeterli olmaktadır. İnsanlarla yüz yüze iletişimin yerine internet tercih edilmektedir, hem kendi evinizin konforundan uzakta kalmadan, trafiğe karışmadan iletişimin çekiciliği yaşamak, hem de canını sıkan bir durum olduğunda ya da istemediğinde tek tuşla iletişimi koparmak insanları rahatlatmaktadır. Bu tür konutlar tam bir kapalı kutu olarak tasarlanmaktadır. Satın alındıktan sonra kullanıcının bireysel tercihlerle düzenleme yapmasına olanak tanımayan standart çağdaş konutlar olarak belli bir kaç tip olarak tasarlanıp, üretilen konutlarda bir süre sonra tadilat yapmanız da mümkün değildir. Pencereleri açılmaz ve havalandırma suni yoldan gerçekleştirilir, siz mekânınızın ısını ayarlama özgürlüğüne sahip olursunuz.

Büyük konut projelerindeki devasa çok katlı kule bloklar ise, özel bir durum gibi görünse de ayrık nizam çok katlı yapılar başlığı altında yer alır.

Anadolu geleneksel konut kültüründe; her odanın ortak bir alana, yani sofaya açılan bir tek kapısı vardır. Sofa, çok önem taşıyan özgün bir çevre ögesidir, odaların hepsi bu toplayıcı mekâna açılır.  Dikkatlice bakıldığında odanın kendi başına bütün bir evin işlevlerini karşılayacak potansiyele sahip olduğu kolayca görülür. Her biri bir aileyi barındıran odaya Anadolu’da pek çok yerde hane denir. Geleneksel konutta bağımsız bölümler olan odaların iç düzeni de çok amaçlı, kolay değiştirilebilir, esnek kullanıma uygun, kullanışlı ve ekonomik olmasına özen gösterilerek düzenlenmiştir. Aynı odada yatılır, yemek yenir, iş görülür, misafir kabul edilir.

On bin yıl önce İç Anadolu’ da Aşıklı ve çevresini etkileyen iklimsel ve ekolojik koşullar, yerleşme yerinin seçiminde rol oynayan etkenler araştırılmıştır. Kazılarda neredeyse önceden planlanmış izlenimi veren yerleşme düzeni ve konutlarla karşılaşılmıştır. Bazıları iki, bazıları dört gözlü, tabanların ve duvarların sıvalı olduğu, bazı odalarda ise ocaklar bulunduğu görülmüştür. Bu odaların bir kısmında öğütme taşları, obsidien ve kemik aletler, büyük geyik boynuzları ve taban altında açılmış çukurlara gömülmüş insan iskeletleri bulunmuştur. Bunlara dayanarak, insanların evlerinde öğütme, pişirme işleri yaptıkları, ölü gömme ve tapınma gibi dinsel yaşamla ilgili işlemlerini de kısmen evlerinde gerçekleştirdikleri düşünülebilir. Köy dışında ise avlandıklarını, büyük olasılıkla tarım yaptıklarını, bitki ve yemiş topladıklarını söylemek yanlış olmayacaktır. Mahallelerin birbirine çok yakın ve sık yapılanmış olması kara ikliminin verileri doğrultusunda gerçekleşmiş olmalıdır. Bu gün buna benzer konut yerleşim dokuları hala İç Anadolu’ da varlığını sürdürmektedir.