KONUMSAL VERİTABANI II

Harita, Dünya’nın bütünü ya da bir bölümünün belirli bir ölçeğe göre küçültülerek bir düzlem üzerinde temsil edilmesidir. Haritalar ait olduğu bölge ile ilgili çeşitli bilgileri kullanıcıya aktarmaktadır. Bu nedenle de kullanım amaçlarına göre çeşitli türlerde haritalar oluşturulabilmektedir.

Konumsal veritabanındaki yollar, nehirler ya da binalar farklı veri kümeleri oluşturacak şekilde gruplanabilir. Üst üste çakışan tematik harita katmanları aynı ölçek ve projeksiyon özelliklerine sahip olmalıdır. Benzer şekilde konumsal veritabanındaki veri kümeleri de aynı konumsal referanslara sahip olmalıdır.

Alt Tipler (Subtypes): Alt tipler aynı geometrik temsile ve özniteliksel özelliklere sahip nesnelerin, aynı tablo içinde gruplanmasını sağlamaktadır. Örneğin yollar otoyol, anayol, sokak gibi gruplara ayrılabilir. Alt tipler sayesinde bu farklı tipteki yol nesnesi aynı tablo içinde gruplanabilmektedir.

oklu Yama (Multipatch): Üç boyutlu uzayda ayrı bir alan ve hacim kaplayan nesnelerin temsil edilmesinde kullanılırlar.

Raster Veri Kümeleri: Bir raster dosyasının veritabanında tüm bantları ile birlikte tek parça hâlinde saklanmasına raster veri kümesi denilmektedir. CBS’de kullanılan raster veri modelinin temel yapısı veri kümesi şeklindedir.

Üzerinde çalışılacak veri kümesinin boyutları küçük ise tercih edilebilecek konumsal veritabanı tipidir. Veriler Microsoft Access dosyası (.mdb uzantılı) olarak saklanır. Bu veritabanı türünde her bir Microsoft Access dosyası için 250-500 MB’lık bir alan ayrılmıştır. Dolayısıyla kişisel konumsal veritabanı büyük projeler için uygun değildir.

Konumsal Veritabanında Replikasyon
Veritabanı sahibi tarafından veritabanının bir bölümünün veya tamamının birebir kopyalanarak kullanıma açılması işlemidir. Oluşturulan kopyalar ana veritabanına bağlıdır. Yönetici istediği takdirde bunları senkronize edebilir. Oluşturulan kopyalar herhangi bir ağ yoluyla ana veritabanına bağlı olmak zorunda değildir.

Fiziksel tasarım aşaması, konumsal veritabanı tasarımının son aşamasıdır. Yani sonuç ürünü olan veritabanının, oluşturularak işler hâle getirildiği aşama budur. Bu aşamada tasarım test edilir ve konumsal veritabanı kullanıcılara sunulduğunda oluşabilecek muhtemel sorunlar öngörülmeye çalışılır.

1. Mantıksal tasarımın ilk aşamasında veritabanının yapısı tablo şeklinde düzenlenir. Bu aşamada öznitelik alanları ve sütunların tipleri belirlenmelidir. Hazırlanacak tabloda öznitelik değer alanları, ilişkiler ve alt tipler de belirtilebilir. Öznitelik değer alanları için belirlenecek aralık ya da kodlar da tablo şeklinde gösterilebilir.
2. İkinci aşamada konumsal özellikler, konumsal ilişkiler ve veri kümelerinin bütünlük kuralları tanımlanır. Konumsal nesneler için topoloji kuralları belirlenerek veritabanının bütünlüğü sağlanabilir.
3. Bu aşamada her veri katmanı için sorumlular belirlenmelidir. Veri girişini yapacaklar, veri düzenlemesi yapacaklar teker teker belirlenmelidir.

Konumsal nesne tabloları nokta (point), çizgi (line), poligon (polygon), çoklu nokta (multipoint), çoklu yama (multipatch), etiket (annotation) ve ölçüm (dimension) olarak oluşturulabilmektedir.

Konumsal nesne tablolarına bağlanacak elemanlar, tablolardan farklı olarak konumsal sorgu ve analizlerde esneklik sağlayacak elemanlardır. Bu elemanlar;

• Konumsal nesne veri kümeleri (Feature Datasets) • Topolojiler (Topologies) • Ağ veri kümeleri (Network Datasets) • Geometrik ağlar (Geometric Networks) • Etiket (Annotation) • Ölçüm (Dimension) • Çoklu Yama (Multipatch) olarak sıralanabilir.

Mozaik Veri Kümeleri (Mosaic Datasets): İçinde barındırdığı raster veri kümelerine tek bir veri kümesi gibi davranılmasını sağlar. Bu sayede bir analiz yapılırken birden fazla raster veri kümesi, tek bir veri kümesi olarak değerlendirilebilir.

Microsoft Access, veritabanı motorunu, grafiksel kullanıcı arayüzünü ve yazılım araçlarını aynı paketin içinde birleştiren, Microsoft Corporation tarafından geliştirilen bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir.

Doğal olarak herhangi bir tasarım yapılmadan da konumsal veritabanı ile istenilen sonuçlara ulaşılması mümkündür. Ancak tasarım aşamasından kaçınmak, beraberinde büyük riskler de getirecektir. Herhangi bir tasarım yapmadan ya da doğru olmayan bir tasarımla oluşturulacak veritabanı;

• Proje gereksinimlerini karşılamaz. Bu sebeple proje süresi uzayacak hatta projenin sonuçlanmama ihtimali doğacaktır.

• İhtiyaç duyulan veriler net şekilde bilinmediği için eksik ya da gereksiz veri toplanır. Eksik veri yapılan işleri yeniden ilk aşamaya döndürerek zaman kaybı yaratır. Gereksiz veri ise kapladığı yer sebebiyle veritabanının performansını etkileyecektir. Ayrıca gereksiz veri, veri toplama aşamasında da zaman kaybı yaratmış olacaktır.

• Veri organizasyonunda hatalara yol açar. Toplanan veriler eksik ya da gereksiz olmasa bile bu verilerin organizasyonunda yapılacak hatalar benzer sonuçlara yol açacaktır.

• Yapılacak analizlerin hatalı olmasına yol açabilir. Bu da karar vericileri yanlış yönlendirecek ve karar verme sürecine zarar verecektir. Karar verme sürecinde oluşacak hatalar kuruma geri döndürülemeyecek zararlar verebilir.

1. Mantıksal tasarımın ilk aşamasında veritabanının yapısı tablo şeklinde düzenlenir. Bu aşamada öznitelik alanları ve sütunların tipleri belirlenmelidir. Hazırlanacak tabloda öznitelik değer alanları, ilişkiler ve alt tipler de belirtilebilir. Öznitelik değer alanları için belirlenecek aralık ya da kodlar da tablo şeklinde gösterilebilir.

2. İkinci aşamada konumsal özellikler, konumsal ilişkiler ve veri kümelerinin bütünlük kuralları tanımlanır. Konumsal nesneler için topoloji kuralları belirlenerek veritabanının bütünlüğü sağlanabilir.

3. Bu aşamada her veri katmanı için sorumlular belirlenmelidir. Veri girişini yapacaklar, veri düzenlemesi yapacaklar teker teker belirlenmelidir.

Diğer şıklar KAVRAMSAL tasarımın basamaklarıdır.

UML (Unified Modelling Language) yani birleşik modelleme dili, yazılımların bir diyagram şeklinde ifade edilmesi için oluşturulmuş bir modelleme dilidir (Kaynak: http://bidb.itu. edu.tr).

Replikasyon, tek ya da çift yönlü olarak uygulanabilir. Replikasyonun uygulanacağı tür yönetici tarafından işlem sırasında belirlenir. Tek yönlü replikasyonda, alt kuruma sadece veri görüntüleme izni verilir. Bu durumda alt kademedeki kurum yalnızca ana veritabanında yapılan güncellemeleri görebilir. Alt kademedeki kurum güncelleme yapamaz. Çift yönlü replikasyonda ise senkronizasyon çift yönlüdür. Bu durumda hem üst kademeki kurum hem de alt kademedeki kurum veritabanı üzerinde değişiklik yapabilir (Şekil 8.11). Konumsal veritabanında replikasyon işlemi, veritabanı tipinden bağımsızdır. Dosya, kişisel ve kurumsal veritabanı tiplerinin hepsinde kullanılabilir (Zeiler ve Murphy, 2010).