KONUMSAL VERİTABANI II

Coğrafi bilginin temsil biçimi olan coğrafi veriler, diğer veri tiplerinden farklı olarak koordinat değerlerine sahiptirler. Bu tip veriler vektörel veya raster olarak ifade edilebilirler. Coğrafi veri tipleri ise konumsal veri ve öznitelik verisidir.

Konumsal veriler yeryüzündeki herhangi bir nesnenin coğrafi olarak nerede olduğunu, yani coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Öznitelik verisi ise konumsal nesne ile ilişkili konum bilgisi içermeyen özelliklerin her biridir. Akarsuyun nerede olduğu konumsal bir veriyken, eğimi, hacmi, akış yönü ve kaynağı gibi veriler öznitelik verisi niteliğindedir.

Coğrafi bilgi sistemlerinde modelleme, yeryüzü üzerinde yer alan bir nesnenin temsil edilmesi için bir yöntem ortaya konmasıdır.

Vektör verilerin boyutları raster verilere göre daha küçüktür. Diğer seçeneklerdeki avantajlar ise raster veri türüne aittir. Raster veri yapısı, vektör veriye göre daha basittir. Bazı konumsal analizleri (çakıştırma, yakınlık vb) raster verilerle yapmak daha kolaydır. Raster veri tür, doku gösterimlerine ve nicel analizlere uygundur.

Vektör veri modeli en temel şekliyle üç ana gösterim şeklinden oluşur. Bunlar nokta, çizgi, poligon olarak sıralanabilir. En uygun gösterim biçimleri bir park alanı için  poligon, dere için çizgi ve bir yangın musluğu için noktadır.

Çözünürlük, konumlandırılmış verinin piksel boyutu ile tanımlanır ve piksel büyüklüğü verinin gösterim hassasiyetini belirler. Çözünürlük değeri küçüldükçe nesnelerin ayırt edilebilirliği artacaktır.

En yaygın olarak kullanılan analiz yöntemlerinden birisi olan çakıştırmada aynı alana ait farklı veri katmanları üst üste bindirilerek yeni haritalar elde edilir.

Kara yolları, uçuş rotaları, enerji nakil hatları ve akarsu ağları gibi çizgisel özellikte ve ağ yapısına sahip sistemler üzerinde, en kısa, en hızlı, en ekonomik ve uygun rotaların belirlenmesinde kullanılan analiz ağ analizidir (network analysis).

Atmosferin farklı katmanlarına yerleştirilen uydular yardımıyla yeryüzünde bulunulan konumu belirlemeye yarayan alete kısaca GPS denir. Son yıllarda GPS bir marka adı gibi kullanıldığından bu sisteme yaygın olarak GNSS de denilmektedir.

Raster ve vektör veri modelleri coğrafi bilgi sistemlerinde konumsal verilerin modellenmesi amacıyla kullanılır. Konumsal veri modellerinin organizasyonunda kullanılan modeller ise spagetti veri modeli, konumla ilişkili veri modeli (georelational) ve konumsal veritabanı (geodatabase) modelidir. 1900’lü yılların ikinci yarısında gelişmeye başlayan bilgisayar destekli tasarım (CAD) teknolojisinin paralelinde ortaya çıkmış olan spagetti veri modeli konumsal verilerin CAD dosyaları içinde nokta, çizgi ve poligon olarak saklanması esasına dayalıdır.

çevre sorunları, küresel iklim değişiklikleri, giderek artan bölgesel çatışmalar ve savaşlar, artan afet maruziyetleri gibi sorunlar çıkmaktadır. Bu sorunların hepsi aslında gezegenimizin bize sunduğu tüm kaynakları yönetememizden kaynaklanmaktadır. Bu kaynakları doğal kaynaklar, fiziksel kaynaklar, kültürel kaynaklar olarak sınıflandırabiliriz. Bu çerçeveden hareketle de çevreyi fiziksel çevre, doğal çevre, kültürel çevre olarak üç ana başlık altında değerlendirebilir, çevre olarak da geniş perspektiften bakarak içinde yaşadığımız gezegenimizin kendisini anlayabiliriz. Fiziksel çevre insan eliyle şekillenmiş çevre olup tüm mühendislik ve sanat yapıları, yollar, barajlar, binalar vb. her şey fiziksel çevrenin altında irdelenmektedir. Doğal çevre çevrenin doğal karakterleri ile ilgili olup doğal çevre özellikleri eğim, bakı vb. gibi topografik yapı, jeolojik yapı, hidrolojik yapı, jeomorfolojik yapı, iklim durumu vb. başlıklar altında değerlendirilebilir. Kültürel çevre ise, çevre içinde insana dair tüm özellikleri kapsamaktadır ki, buna örnek olarak demografik verileri, eğitim, istihdam durumu vb verileri vermek mümkündür. gezegeni ve gezegeni oluşturan tüm sistemleri analiz edip sınırsız olan insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla karşılamaya, bunları yönetmeye ve bu sınırlı kaynakların nasıl kullanılması, önceliklerin nasıl şekillendirilmesi gerektiğini belirlemeye” çok ihtiyacımız vardır. 

Konumsal veri modeli fiziksel çevreyi belirlemek ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamaya yardımcı olan bir modeldir. Fiziksel çevreyi belirlemek ile kısıtlıdır, değişiklik kararları bu model kapsamı dışındadır.

Coğrafi veri, konumsal ve öznitelik verilerinden oluşur. Konumsal veriler yeryüzündeki herhangi bir nesnenin coğrafi olarak nerede olduğunu, yani coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Öznitelik verisi ise konumsal nesne ile ilişkili konum bilgisi içermeyen özelliklerin her biridir.

Konumsal veriler yeryüzündeki herhangi bir nesnenin coğrafi olarak nerede olduğunu, yani coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Öznitelik verisi ise konumsal nesne ile ilişkili konum bilgisi içermeyen özelliklerin her biridir. Bunu bir ağaç örneği ile örnekleyecek olursak, ağacın nerede olduğuna dair soruya cevap olarak verdiğimiz koordinat değerleri konumsal veri ne, nasıl, hangi gibi sorulara cevap olarak verdiğimiz ağacın türü, çapı, yüksekliği, yaşı vb. veriler ise öznitelik verisidir.

Vektör verilerde ilgili konumsal nesnelerin öznitelik bilgilerine ulaşma ve güncelleme daha kolaydır.

Vektöre Veri Modelinin Avantajları

Raster Veri Modelinin Avantajları

Vektör Veri Modelinin Dezavantajları

Raster Veri Modelinin Dezavantajları

Spagetti veri modeli 1900’lü yılların ikinci yarısında gelişmeye başlayan bilgisayar destekli tasarım (CAD) teknolojisinin paralelinde ortaya çıkmış olup konumsal verilerin CAD dosyaları içinde nokta, çizgi ve poligon olarak saklanması esasına dayalıdır. Bu modelde konumsal nesnelerin birbirleri ile olan ilişkileri gösterilememekte olup kayıt ve gösterim nesne bazında yapılabilmektedir.

Bu çerçevede 21. yüzyıl dünyasında gezegeni iyileştirmek için coğrafi bilgi teknolojileri yardımıyla konumsal verileri modellemek neden önemlidir konusuna gelince, karşımıza 21.yüzyıl dünyasında çıkan çevre sorunları, küresel iklim değişiklikleri, giderek artan bölgesel çatışmalar ve savaşlar, artan afet maruziyetleri gibi sorunlar çıkmaktadır.