KONUMSAL VERİTABANI II - Deneme Sınavı - 13

Topoloji bir matematik dalı olup geometriye girişin ilk adımıdır. Topoloji varlıkların birbirleri ile olan ilişkilerini tanımlamak için kullanır. CBS’de topoloji, coğrafi varlıkların büyüklük ve biçim özellikleri ile değil, şekil bozulmaları karşısında değişmeden kalan özellikleri ile ilgilenir. Doğru cevap E’dir.

Düğüm: Grafiksel gösterimde noktaya eş değerdedir. Düğüm, bağımsız bir nokta olabileceği gibi bir çizginin başlangıç veya bitiş noktası olabilir. Doğru cevap D’dir.

Topolojik veri modeli konumsal analizleri gerçekleştirmek üzere üç topoloji tablosu kullanır.

Doğru cevap D’dir.

Bağlanırlık (connectivity) ilkesiyle topolojik veri elemanlarının fonksiyonel, konumsal ve mantıksal olarak birbirlerine nasıl bağlandığı irdelenmektedir. En az iki kenar elemanının kesişim veya bileşimi sonucunda oluşan düğümlerin bağlantı şeklini, bağlanırlık ilkesi incelemektedir. Bağlanırlık, elektrik, su, doğal gaz gibi altyapı şebekelerinde ya da akarsu, yol ağı gibi ağ analizlerinde kullanılmaktadır. Doğru cevap A’dır.

Poligon konumsal nesne tabloları (polygon feature class) için topoloji kuralları;

Doğru cevap A’dır.

Poligon, poligon ile çevrilmeli (must be covered by): Bu kural, hiyerarşik olarak üst seviyede bulunan poligon ile ifade edilen coğrafi varlıkların, belirlenen diğer po­ligon objelerin içine düşmediği durumların belirlenmesinde kullanılır. Doğru cevap B’dir.

Üst üste binmemeli (must not overlap): Coğrafi varlıkları ifade eden çizgilerin, aynı konumsal nesne tablosundaki başka bir çizgi ile olan örtüşmeyi gösteren bir topoloji ku­ralıdır. Doğru cevap C’dir.

Birbiri ile üst üste binmemeli (must not overlap with): Coğrafi varlıkları ifade eden farklı iki farklı konumsal nesne tablosu çizgilerinin ortak kenar paylaşmamaları gerekti­ğini gösteren topoloji kuralıdır. Doğru cevap D’dir.

Çizgi sonlarında olmalı (must be covered by endpoint of): Kurala göre birinci konum­sal nesne tablosundaki noktaların tümü, ikinci konumsal nesne tablosundaki çizgilerin uçları üzerinde olması gerekir. Bu kural uygulandığında çizgi uçlarının üzerinde olmayan noktalar hata olarak işaretlenecektir. Örneğin nokta olarak modellenen so­kaklardaki yangın vanaları, çizgi ile modellenen su şebekesinin ucunda olmalıdır. Doğru cevap C’dir.

Uzaktan algılama – fotogrametrik veri toplamada uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları önemli veri kaynaklarındandır. Bu veri kaynakları sayesinde topografya özellikleri, mevcut alan kullanımının ve kentsel gelişimin zamansal değişimi, bitki örtüsü, yer altı ve yer üstü zenginlikleri, arkeolojik zenginlikler vs. hakkında bilgi edinilebilir. Doğru cevap D'dir.

Ağ bağlantılarını kullanarak en uygun akış hızı, kapasite ya da güzergâh belirleme hesaplarını yapabildiğimiz yöntemler bütününe “Ağ Analizi” denir.

Ağ (network), bir konumdan başka bir konuma ulaşılabilecek olası bütün güzergâhları temsil eden, temel bileşenleri kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) olan, birbirine bağlı elemanların oluşturduğu sistem bütünüdür.

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri;
• Geometrik Ağ (Geometric Network): Yönlendirilmiş, belirlenmiş doğal bir akım sistemine sahip olan (Directed Flow Systems), elektrik, su, doğalgaz gibi sistemler için,
• Ağ Veri Kümesi (Network Dataset): Yönlendirilmemiş, belirlenmiş doğal bir akıma sahip olmayan (Undirected Flow Systems), cadde/sokak veri setlerinin oluşturduğu ulaşım ağları için

olmak üzere iki model ile yapılandırılır ve yönetilir.

Geometrik ağ, kenarlar (edge) ve bağlantı noktalarından (junction) oluşan, başlangıcı, sonu ve akış yönü belirli olan, birbirine bağlı ağ elemanlarının oluşturduğu bütünleşik sistemdir.

Geometrik ağ içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde
bulundurularak özelliklerine göre;
• Basit bağlantı noktası (simple junction),
• Karmaşık bağlantı noktası (complex junction),
• Basit kenar (simple edge),
• Karmaşık kenar (complex edge)
şeklinde adlandırılır.

Fiziksel ayrılmaya gerek olmadan dağıtım yapabilen sistem içerisindeki kenarlardır. Evlere fiziksel olarak parçalara ayrılmadan su dağıtımı sağlayan ana boru hattı karmaşık kenara örnek olarak verilebilir

Su borularının bağlandığı bir vana düşünelim. Bir yönden gelen suyu diğer tarafı kapatarak suyun akışını istenen tarafa vermesini sağlayan bu vana karmaşık bağlantı noktasına örnek verilebilir

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları ağın bütünlüğünü sağlamak ve
oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kullanılır. Bağlanırlık kuralları;
• Kenar–Bağlantı noktası (Edge–Junction)
• Kenar–Kenar (Edge–Edge)
• Kenar–Bağlantı noktası sayısı (Edge–Junction cardinality)
• Öntanımlı bağlantı noktası tipi (Default junction type)
şeklinde listelenebilir.

Kurala göre hangi tip bağlantı noktasının hangi tip kenar ile bağlanabileceği tanımlanır. Örneğin şehir şebekelerinde su kullanımını ölçen sayaçlar sadece evde kullanabileceğimiz büyüklükteki debi seviyesine bağlanabilir. Yüksek
debili ana ileti hatlarına bağlanamaz.