KONUMSAL VERİTABANI II - Deneme Sınavı - 13

çevre sorunları, küresel iklim değişiklikleri, giderek artan bölgesel çatışmalar ve savaşlar, artan afet maruziyetleri gibi sorunlar çıkmaktadır. Bu sorunların hepsi aslında gezegenimizin bize sunduğu tüm kaynakları yönetememizden kaynaklanmaktadır. Bu kaynakları doğal kaynaklar, fiziksel kaynaklar, kültürel kaynaklar olarak sınıflandırabiliriz. Bu çerçeveden hareketle de çevreyi fiziksel çevre, doğal çevre, kültürel çevre olarak üç ana başlık altında değerlendirebilir, çevre olarak da geniş perspektiften bakarak içinde yaşadığımız gezegenimizin kendisini anlayabiliriz. Fiziksel çevre insan eliyle şekillenmiş çevre olup tüm mühendislik ve sanat yapıları, yollar, barajlar, binalar vb. her şey fiziksel çevrenin altında irdelenmektedir. Doğal çevre çevrenin doğal karakterleri ile ilgili olup doğal çevre özellikleri eğim, bakı vb. gibi topografik yapı, jeolojik yapı, hidrolojik yapı, jeomorfolojik yapı, iklim durumu vb. başlıklar altında değerlendirilebilir. Kültürel çevre ise, çevre içinde insana dair tüm özellikleri kapsamaktadır ki, buna örnek olarak demografik verileri, eğitim, istihdam durumu vb verileri vermek mümkündür. gezegeni ve gezegeni oluşturan tüm sistemleri analiz edip sınırsız olan insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla karşılamaya, bunları yönetmeye ve bu sınırlı kaynakların nasıl kullanılması, önceliklerin nasıl şekillendirilmesi gerektiğini belirlemeye” çok ihtiyacımız vardır. 

Konumsal veri modeli fiziksel çevreyi belirlemek ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamaya yardımcı olan bir modeldir. Fiziksel çevreyi belirlemek ile kısıtlıdır, değişiklik kararları bu model kapsamı dışındadır.

Coğrafi veri, konumsal ve öznitelik verilerinden oluşur. Konumsal veriler yeryüzündeki herhangi bir nesnenin coğrafi olarak nerede olduğunu, yani coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Öznitelik verisi ise konumsal nesne ile ilişkili konum bilgisi içermeyen özelliklerin her biridir.

Konumsal veriler yeryüzündeki herhangi bir nesnenin coğrafi olarak nerede olduğunu, yani coğrafi konumunu belirlemek için kullanılır. Öznitelik verisi ise konumsal nesne ile ilişkili konum bilgisi içermeyen özelliklerin her biridir. Bunu bir ağaç örneği ile örnekleyecek olursak, ağacın nerede olduğuna dair soruya cevap olarak verdiğimiz koordinat değerleri konumsal veri ne, nasıl, hangi gibi sorulara cevap olarak verdiğimiz ağacın türü, çapı, yüksekliği, yaşı vb. veriler ise öznitelik verisidir.

Vektör verilerde ilgili konumsal nesnelerin öznitelik bilgilerine ulaşma ve güncelleme daha kolaydır.

Vektöre Veri Modelinin Avantajları

Raster Veri Modelinin Avantajları

Vektör Veri Modelinin Dezavantajları

Raster Veri Modelinin Dezavantajları

Spagetti veri modeli 1900’lü yılların ikinci yarısında gelişmeye başlayan bilgisayar destekli tasarım (CAD) teknolojisinin paralelinde ortaya çıkmış olup konumsal verilerin CAD dosyaları içinde nokta, çizgi ve poligon olarak saklanması esasına dayalıdır. Bu modelde konumsal nesnelerin birbirleri ile olan ilişkileri gösterilememekte olup kayıt ve gösterim nesne bazında yapılabilmektedir.

Bu çerçevede 21. yüzyıl dünyasında gezegeni iyileştirmek için coğrafi bilgi teknolojileri yardımıyla konumsal verileri modellemek neden önemlidir konusuna gelince, karşımıza 21.yüzyıl dünyasında çıkan çevre sorunları, küresel iklim değişiklikleri, giderek artan bölgesel çatışmalar ve savaşlar, artan afet maruziyetleri gibi sorunlar çıkmaktadır.

Veri ve bilgi genellikle birbirleriyle aynı anlamda kullanılan iki farklı kavramdır. Bu iki
kavramın aynı şeyleri ifade etmek için kullanılıyor olması, birçok durumda anlatılmak
istenen şeylerin tam olarak anlaşılamamasına neden olmaktadır.

Coğrafi bilgi, bilgisayar ortamında, nokta, çizgi, alan şeklinde vektör veri biçiminde; hücreler şeklinde raster veri biçiminde temsil edilebilir. Örneğin akarsular, yollar, elektrik hatları çizgi,binalar alan, ağaçlar nokta şeklinde temsil edilebilir. Genel anlamda coğrafiveriler diğer veri tiplerinden farklı olarak koordinat değerlerine sahiptir.

Bu bağlamdatemelde coğrafi bilgi sistemlerine girdi teşkil eden verileri iki ana grupta gruplandırmamız mümkündür:
• Konumsal veri
• Öznitelik verisi

Gösterimli (representation) modeller: Yeryüzündeki objeler (binalar, akarsular, ormanlar vb.) benzer özelliklere göre kategorize edilerek tabakalarla gösterilirler. Bu gösterimler kullanılarak coğrafi objeler arasındaki temel statik mekânsal ilişkiler yakalanır.

Raster ve vektör veri modellerininin kendilerine özgü bazı avantaj – dezavantajları
vardır. Listelemek gerekirse bunlar;
• Raster verilerin boyutları vektör verilere göre daha büyüktür.
• Bazı konumsal analizleri raster verilerle yapmak daha kolaydır.
• Ağ analizlerinde vektör veri tercih edilir.
• Raster veri yapısı, vektör veriye göre daha basittir.
• Vektör veriler daha hassastır.
• Vektör verilerde iligli konumsal nesnelerin öznitelik bilgilerine ulaşma ve güncelleme daha kolaydır.

Konumsal veri modelleri yardımıyla gerçek dünyayı modellemenin en temel sebebi, gerçek dünyadaki bir soruna çözüm bulabilmek amacıyla çeşitli analizleri yapabilmektir. Günümüzde yapılan modelleme çalışmalarında kullanılan başlıca analiz yöntemleri şu şekildedir:

1. Sorgulama

2. Çakıştırma

3. Yakınlık analizi

4. Ağ analizi

5. Yüzey analizleri:

6. Grid analizi

7. İstatiksel analizler

Başlıca veri temin etme yöntemleri şunlardır:

Analog haritalardan sayısal haritaya dönüştürme - tarama,Arazi ölçümleri,Analog haritalardan sayısal haritaya dönüştürme - sayısallaştırma,Mevcut sayısal verilerin temini ve dönüştürülmesi...

Konumsal veri modelinin en yaygın kullanılan tipi topolojik veri modelidir. Topolojik veri modeli objelerin koordinat bilgileri dışında içindelik, dışındalık, komşuluk, yön, bağlantı özellikleri, çakışıklık, birbirleriyle diğer ilişkileri gibi topolojik özelliklerin de kaydedilmesine olanak sağlar.

Konumsal veritabanı modelinin avantajları şu şekilde sıralanabilir:
• Tüm konumsal veriler tek ve merkezî bir veritabanı üzerinde tutulabilir.
• Veri girişi ve güncelleme işlemleri kullanıcı hataları daha aza indirilerek yapılabilir.
• Konumsal nesneler kolaylıkla platformlar arası taşınabilir, diğer veritabanı sistemleri ile entegre olabilirler.
• Konumsal nesneler hem topolojik, hem de ilişkileri ile birlikte tanımlanırlar.
• Harita üzerinde bulunan konumsal nesnelerin gösterimi dinamiktir ve birçok kullanıcı konumsal veriye aynı anda ulaşabilir ve güncelleyebilir

Harita açıklamalarının gösteriminde etiket konumsal nesnesi kullanımının
avantaj ve dezavantajları aşağıda listelenmiştir.
• Eğer gösterim yalnızca bir harita dosyası ile ilgiliyse, gösterimin dinamik etiketleme yöntemi ile yapılması daha kullanışlı olabilir. Dinamik etiketleme yöntemindeaçıklamalar konumsal veritabanında değil harita dosyasında saklandığı için harita dosyası silindiğinde açıklamaların da silineceği göz önünde bulundurulmalıdır.
• Eğer gösterim birden fazla harita dosyasında kullanılacaksa, etiket konumsal nesne
yapısının kullanılması daha doğru olacaktır. Etiket konumsal nesne tablosunda depolanan açıklamalar diğer konumsal nesne tabloları (feature class) gibi katman olarak kullanılabilecek ve her harita dosyasına çağrılabilecektir. Etiket konumsal nesne tabloları konumsal veritabanında depolandığı için harita dosyaları silindiğinde açıklamalar kaybolmaz. Burada dikkat edilmesi gereken durum, etiket konumsal
nesne tablosunun silinmesi durumunda, tablonun kullanıldığı tüm haritaları etkileyecek olmasıdır.
• Eğer etiket konumsal nesne tabloları bir sunucu üstünde depolanıyorsa, harita açıklamalarını etiket konumsal nesnesi olarak kullanmak, veri işleme aşamasında çok kullanıcılı ortamdaki düzenleme ve versiyonlama işlemlerinde avantaj sağlayacaktır.
• Gösterimde kullanılan açıklama sayısı birkaç yüz parçadan daha fazla ise etiket
konumsal nesnesi kullanımı daha avantajlı olacaktır. Çünkü sayıca fazla olan açıklamaların dinamik etiketleme yöntemi ile oluşturulmuş harita dosyalarından erişimi, konumsal veritabanındaki etiket konumsal nesne tablosuna kıyasla daha zor olacaktır. Ayrıca çok sayıdaki açıklama, harita dosyasının büyüklüğünü de artıracaktır