KONUMSAL VERİTABANI I

Öznitelik (attribute) verileri ise konumsal nesnelerin nitelik, nicelik gibi karakteristik özelliklerini tanımlayan, konumsal nesne ile ilişkili ve konum bilgisi içermeyen verilerdir.

Thematik sorgulama veritabanında tablolar halinde bulunan öznitelik verilerinin, belirlediğimiz bir ölçütü veya ölçütleri karşılayanlarını ya da karşılamayanlarını belirleme işlemidir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımları da tablolar içinde sakladığı verilerini sorgularken, veritaba- nı platformunda sorgulama için geliştirilmiş araç olan SQL (Structured Query Language) kullanır. SQL ilişkisel veritabanı sorgulama dili olarak 1986’da ANSI (American National Standarts Institute), 1987’de ISO (International Organization for Standardization) standartlarına sahip olmuştur.

Yapılan sorgulama işleminde, veri sütunundaki tüm veriler yerine, bir veya daha çok koşula bağlı veri grubu bulunmak istenirse sorgulama dilinde WHERE ifadesini kullanmak gerekir.

Karşılaştırma operatörleri, bir ifadeyi başka bir ifadeyle kıyaslamak için kullanılır. Bu operatörler sadece aritmetiksel ifadeler için değil aynı zamanda metin tipi ve diğer tiplerdeki verilerin kıyaslanmasında da kullanılır. Metin tipi verilerin karşılaştırılmasında büyüktür ya da küçüktür gibi operatörler, metindeki harf dizininin alfabetik sıralamasına göre hareket ederler. Sorgu oluşturmada en yaygın kullanılan karşılaştırma operatörleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. SQL’in bütün karşılaştırma operatörleri CBS yazılımlarındaki sorgu oluşturucu arayüzlerde çalışmayabilmekte ya da bazılarında çalışırken bazılarında çalışmayabilmektedir. Kullandığınız yazılımın sorgu oluşturucusunun (veritabanının) hangi operatörleri desteklediği ya da hangi koşul- larda desteklediği genellikle yazılımınızın yardım (help) dosyalarında açıklanmaktadır. Çizelgede kırmızıyla gösterilen [NOT] ifadesi, başına gelebildiği operatörün anlamını ve kullanımını zıt yönde değiştirmektedir.

Türkiye iller haritasının gösterildiği il, konumsal nesne tablosundan nüfusu bir milyonun üzerinde olan illerin sorgusu NUFUS_2012 veri sütunu kullanılarak gösterilir. Bunu için kullanılan SQL komut dizisi;

SELECT * FROM il WHERE [NUFUS_2012] > 1000000;

şeklinde olacaktır. Komut ifadelerindeki sayısal karşılaştırmalarda değer, tırnak içine alınmaz.

İki sayısal veri tipini böler. Örneğin, il konumsal nesne tablosunda kilometrekareye düşen kişi sayısı 250 ve daha fazla olan illeri bulmak için;

SELECT * FROM il WHERE [NUFUS_2012] / [ALAN_km2] >= 250;

SQL komut dizisi kullanılır. Bu ifade, il konumsal nesne tablosunda NUFUS_2012 veri sütununda bulunan verilerin ALAN_km2 veri sütununda bulunan verilere bölündüğünde, sonuçları 250’ye eşit ya da büyük olan satırları seçerek gösterir

Mantık operatörlerinin sorgulamadaki işlevleri, Türkçe anlamlarıyla aynıdır. XOR operatörünün bir kelime anlamı yoktur ancak simetrik fark işlevinde kullanılır. Yani sorgulamada her iki koşulu sağlayan veriler, seçimin dışında tutulur.

Öznitelik verilerinin sorgulanmasında kulla- nılacak alt sorguları oluştururken dikkat edilmesi gereken bazı ilkeler vardır. Bunları sıralarsak;

• Alt sorgu parantez içine alınmalıdır.

• Alt sorgu karşılaştırma operatörünün sağında yer almalıdır.

• Alt sorgu kendi sonucunu manipüle edemez. Örneğin, bir alt sorguda oluşturulan değerler, ORDER BY komutuyla sıralama- ya sokulamaz.

Tek bir veri satırını sorgulayan operatöre alt sorguyla tek bir veri değeri gönderilmelidir.

Eğer alt sorgu ana sorguya bulduğu veri de- ğeri olarak NULL değeri ile dönüş yapıyor- sa, ana sorgu hiçbir seçim yapamayacaktır. (Bu durum WHERE ifadesi ve standart karşılaştırma operatörleriyle birlikte çalışan yani bizim öznitelik verilerine bağlı sorgula- maları da kapsayan bir durumdur.)

Yöntem, önceden elde edilmiş seçim kümesinden sorgu sonucu seçilen kayıtların çıkartılması işlemini gerçekleştirir.  Benzer şekilde bu yöntemde de sorguların aynı konumsal nesne tablosunda yapılması gerekir. Eğer yalnızca öznitelik verilerine bağlı bir sorgulama yapılıyorsa aynı seçim sonucu mantık operatörlerinden AND NOT kullanılarak tek sorguda elde edilebilir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımlarının konumsal nesnelerin konum bilgilerini kaydederken Well Known Binary formatına benzer binary ya da long binary formatlarında veri kullanabilir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri yazılımları tablolar içinde sakladığı verileri sorgularken Structured Query Language (SQL) programlama dilini kullanmaktadır.

Binaların yapım türünün yer aldığı YAPI_TURU veri sütununda, BETONARME olan tüm yapıların seçilmesi istendiğinde kullanılması gereken SQL komut dizisi SELECT * FROM bina WHERE [YAPI_TURU] = 'BETONARME'; şeklinde olmalıdır.

Türkiye İller Haritasının gösterildiği il konumsal nesne tablosundan IL_ADI sütununda yer alan Tekirdağ ili de dahil olmak üzere alfabetik olarak Tekirdağ'dan sonra gelen illerin sorgusunun yapılması için gereken SQL sorgulama kodu;

SELECT * FROM il WHERE [IL_ADI] >= 'TEKİRDAĞ';

şeklindedir.

Türkiye İlçeler Haritasının gösterildiği ilce konumsal nesne tablosunda ILCE_ADI sütununda yer alan ilçeler arasında GÖLBAŞI kelimesinden önce gelen ilçeleri sorgulamak isteyen bir operatörün yazması gereken SQL komutu;

SELECT * FROM ilce WHERE [ILCE_ADI] < 'GÖLBAŞI';

şeklinde olmalıdır.

Bu SQL kodu çalıştırıldığında bir hata ile karşılaşıldığına göre operatör bu sorgunun düzeltilmesi için sorgu üzerinde;

#18/06/1996#; ifadesi #1996-06-18#;

olacak şekilde düzeltme yapmalıdır.

"ilce" isimli konumsal nesne tablosunda ILCE_ADI veri sütununda bulunan verilerden "E" harfi ile başlayıp "U" harfi ile biten ilçe adlarını seçmek için yazılması gereken SQL komut dizisi, SELECT * FROM ilce WHERE [ILCE_ADI] LIKE 'K*N'; şeklinde olmalıdır.

Bir SQL komut dizisi ile ilce konumsal nesne tablosunda ILCE_ADI veri sütununda bulunan verilerden "GÖ" ile başlayan, 7 harfli ve dördüncü harfi "B" olan ilçe adlarını seçmeye çalışan bir operatör;

SELECT * FROM ilce WHERE [ILCE_ADI] LIKE 'GÖ?B???';

SQL komut dizisi ile bunu gerçekleştirebilir.

Bir SQL komut dizisi ile bina konumsal nesne tablosunda YAPIM_YILI sütununda yer alan veriler arasından yapım yılı 2010 yılından önce olan ya da yapı türü çelik olan ancak hem 2010 yılından önce yapılmış olup hem de yapı türü çelik olmayacak binaların seçimi için yazılması gereken SQL komut dizisi, 

SELECT * FROM bina WHERE [YAPIM_YILI] < 2010 XOR [YAPI_TURU] = 'ÇELİK';

şeklinde olmalıdır.

Soruda verilen her iki SQL komut dizisi de ayrı sonuçlar verecektir.