KONUMSAL VERİTABANI I

Bilgi elde etmek için kullanılan, amaca uygun olarak düzenlenmiş veri topluluğuna "veri soyutlama" adı verilir.

"Uygun nicelik ve nitelikte donanım ve altyapı gerektirmesi" veri tabanlarının bize sağladığı avantajlardan biri değildir.

Veri, Bilgi, Bilgi Birikimi ve Bilgelik kavramları, Bilgi Hiyerarşisi (Data-Information-Knowledge-Wisdom; DIKW Hierarchy) olarak adlandırılmaktadır.

1988 yılında Uluslararası Sistemler Birliği Derneği (International Society for the Systems Sciences) teorisyeni Russell Ackoff tarafından bilgi basamakları tekrar gündeme alınmış, bilgi birikimi ve bilgelik basamakları eklenerek genel hatları ile şekillendirilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Veriler ölçüm, sayım, deney, gözlem ya da araştırma yolu ile elde edilmektedir. Veri işlenmediği sürece bir anlam içermez.

Tarih çağları ilk çağ, orta çağ, yeni çağ ve yakın çağ olarak adlandırılan evrelere ayırılmaktadır. Tarihçilere göre yakın çağ M.S.1789 yılında Fransız İhtilali ile başlar ve günümüze kadar devam eder.
Gelecekte tarihçiler yakın çağın bitiş tarihini belirleyecek ve bilgi çağının başlangıcını saptayacaklardır. Aslında bazı kaynaklara göre bu tarihler şimdiden belirlenmiş durumdadır.

Bilgi hiyerarşisi kavramı, bilgi basamakları olarak ilk defa Çinli coğrafyacı Yi-Fu Tuan ve sosyolog tarihçi Daniel Bell tarafından ortaya atılmıştır. 1980 yılında İrlandalı mühendis Mike Cooley ise aynı hiyerarşiye benzer bir yapıya otomasyon ve bilgisayarlaşma konusunda değinmiştir. 1988 yılında Uluslararası Sistemler Birliği Derneği teorisyeni Russell Ackoff tarafından bilgi basamakları tekrar gündeme alınmış, bilgi birikimi ve bilgelik basamakları eklenerek genel hatları ile şekillendirilmiştir. Ackoff, bilgi hiyerarşisini grafik olarak hiç ele almamasına rağmen bir piramit şeklinde tanımlanmasını önermiştir. Nathan Shedroff 1994 yılında bilgi tasarımı konseptinde kitap bölümü olarak DIKW Piramidi gösterimini sunmuştur.

Konumsal veriyi toplamaya, saklamaya, güncellemeye, işlemeye, gerektiğinde oluşturmaya, analiz etmeye ve görselleştirmeye yarayan; temel bileşenleri veri, yazılım, donanım, yöntem ve personel olan, kurumsal ve organizasyonel entegrasyon gerektiren bilgi sistemlerinin genel adına Coğrafi Bilgi Sistemleri denmektedir. Doğru cevap A'dır.

Verinin amaca uygun yararlı bilgiye dönüşebilmesi
için;
• İlgili olması (amaca uygun, gerekli düzeyde yeterince detay içermesi),
• Güvenilir, doğru ve doğrulanabilir olması,
• Güncel ve zamanında elde ediliyor olması (amaçlara bağlı olarak),
• Eksiksiz olması (nitelik, konumsal ve zamansal açıdan),
• Anlaşılır olması,
• Uyumlu olması (diğer veri kaynakları ile),
• Rahat ve kolay işlenebilmesi gereklidir.

Eksik veri alanlarının düzenlenmesine destek verir. Doğru cevap E'dir.

Veri ile bilgi arasındaki ilişkiyi bir örnek ile açıklamaya çalışalım. Bir kişinin doğum tarihini
ilk duyduğumuzda kişinin yaşı ile ilgili bir bilgimiz yoktur. Doğum tarihi sayılardan oluşan ham veridir ve beynimizde doğrudan imgelenmez. O günün tarihinden kişinin doğum tarihini çıkararak
kişinin yaşını hesaplarız. Başka bir ifadeyle kişinin yaş bilgisini veriyi işleyerek anlamlandırırız

Bilgelik (wisdom), bilgi edinme, idrak, görgü, sağduyu ve sezgisel anlayış ile birlikte bu hususiyetleri
özümseyebilme ve uygulayabilme kapasitesi olarak tanımlanır.

Bilgelik bilgi hiyerarşisine göre piramidin en üst düzeyidir. Araştırılan veriler düzenlenerek bilgi
halini alır. Bilgilerin ilişkilendirilerek bilgi birikimine dönüşmesi, derinlemesine düşünce ile geçmiş
deneyimlerle anlamlandırıldığında bilgeliğe ulaşılabilir. Bilge kişi, parçaların toplanması, birleştirilmesi ile bütünü oluşturduktan sonra tüm geçmiş deneyimlerini bir bağlamda toparlayarak bütünleri birleştirir ve orijinalliğe ulaşır.