KONUMSAL VERİTABANI I - Deneme Sınavı - 7

Alt sorgu parantez içine alınmalıdır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

İşleme (Manipulation): Kullanıcının sorgulama sonucu orijinal veriyi silmesi, güncellemesi, veri eklemesi ya da sorgulamadan elde edilen sonuçlarla yeni konumsal nesne veya konumsal bilgi oluşturması işlemidir. Verinin değiştirilememesi "doğrudan sorgu"ya aittir.

Yapılan sorgulama işleminde, veri sütunundaki tüm veriler yerine, bir veya daha çok koşula bağlı veri
grubu bulunmak istenirse sorgulama dilinde WHERE ifadesini kullanmak gerekir. Türkçe “nerede” anlamına gelen bu ifade ile belirlenen ölçütleri oluşturmada, bu ölçütleri aramada ve karşılaştırmada operatörlerden faydalanılır. Bu operatörler üç kategoride sınıflandırılabilir. Bunlar:
• Karşılaştırma operatörleri
• Aritmetik operatörler
• Mantıksal operatörler
SELECT-FROM-WHERE komut bloku SELECT ifadesinin en temel ve yaygın olarak kullanılan halidir. Coğrafi
bilgi sistemleri yazılımlarının çoğunda bu komut blokuyla
yapılan seçimin harita üzerinde görüntülenmesini sağlayan
kolaylaştırıcı arayüzler bulunmaktadır. Bu arayüzlere sorgu
oluşturucu (query builder) denir. Sorgu oluşturucular; SELECT * FROM WHERE <sütun adı ve belirtilen koşul>;hazır komut yapısını kullanırlar.

Query Builder
Öznitelik tablolarında yer alan konumsal ya da konumsal olmayan nesnelerin seçimi ve sorgusu için kullanılan kolaylaştırıcı bir arayüzdür.

= Eşittir

> Büyüktür

>= Büyük veya eşittir

< Küçüktür

<= Küçüktür veya eşittir

<> Eşit değildir

[NOT] IN Belirtilen değerler içinde [Belirtilen değerler dışında]

[NOT] BETWEEN X AND Y Belirtilen değerler arasında [Belirtilen değerler dışında] [NOT] NULL Veri değeri yok [Veri değerine sahip]

[NOT] LIKE Benzeri seç [Beenzemeyeni seç]

Küçüktür operatörü, konumsal nesne tablosunda bulunan verilerden, belirtilen değerden küçük olanları seçmek için kullanılmaktadır. Küçüklük sorgusu, sayısal veri tiplerinin yanı sıra tarih ve metin veri tipleri için de kullanılır.

LIKE operatörü konumsal nesne tablosunda bulunan verilerden belirlenen ölçüt karakter dizilimine benzer olanları seçmeyi sağlar. Genellikle metin veri tipinde değerlerin içinde arama yapmak için kullanılsa da diğer veri tiplerinde de kullanılabilir.

Aritmetik Operatör/ Açıklama
+ Toplama işlemi için operatör
- Çıkarma işlemi için operatör
* Çarpma işlemi için operatör
/ Bölme işlemi için operatör

Mantıksal operatörler, iki veya daha fazla koşulun belirtilmesine yardımcı olan ifadelerdir. Karmaşık koşullar ve sorgular mantıksal operatörler yardımıyla oluşturulur. Bu işlem tekil koşulları ve farklı öznitelik karşılaştırmalarını birbirlerine bağlayarak
sağlar. Mantıksal operatörlerin çalışma prensibi Boole (Türkçe buul okunur) cebirine dayanır. Öznitelik sorgulamasında kullanılan mantık operatörleri AND (Türkçe ve anlamına gelir), OR (Türkçe veya anlamına gelir), XOR ve NOT’tır (Türkçe değil anlamına gelir).

Eğer alt sorgu ana sorguya bulduğu veri değeri olarak NULL değeri ile dönüş yapıyorsa, ana sorgu hiçbir seçim yapamayacaktır. (Bu durum WHERE ifadesi ve standart karşılaştırma operatörleriyle birlikte çalışan yani bizim öznitelik verilerine bağlı sorgulamaları da kapsayan bir durumdur.) Yani çoklu seçim yapamaz.

Seçilmiş kayıtlar içinden seçmek (select from current selection), elde edilen seçimin sonucundan yeni bir seçim yapmak için kullanılan yöntemdir.

Günümüz coğrafi bilgi sistemleri yazılımlarında konumsal nesnenin geometrik şekli ve konum bilgisi, öznitelik verileri ile aynı tablo içinde kayıt olarak saklanmakta ve işlenebilmektedir. Bu sayede konumsal nesneler ve öznitelik verileri ilişkisi kayıt bazında oluşturulabilmektedir. Konumsal nesnelerin konum bilgileri bu kayıtlarda WKB (Well Known Binary) formatına benzer binary (ikili) ya da long binary (uzun ikili) formatlarında saklanmaktadır. Konum bilgileri veritabanı tablolarında “geometry” ya da “shape” isimli veri alanlarında bulunur. Bu veri alanlarında bulunan verinin okunması ile konumsal nesneler görsel arayüzlerde kullanıcıya harita olarak sunulur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Doğrudan Sorgu (Direct Query): Kullanıcının doğrudan SQL ile ya da uygulama arayüzüyle (query builder) veriye etkileşimli bir şekilde ulaşımıdır. Sorgu sonucunda istenen veriler ayrıştırılarak bir altküme tablosunda, orijinal veri değiştirilmeden çıkarılırlar. İşleme (manipulation), kullanıcının orijinal veri üstünde değişiklik yapabildiği sorgulamalardır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Başlıca veri işleme komutları; veritabanı içerisinde bulunan verilerin üzerine ekleme yapmak için INSERT, veritabanındaki verileri silme işlemi için DELETE ve veritabanındaki bir veriyi değiştirmek için UPDATE ifadeleridir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Belirtilen Değerden Büyük Olanları
Seçme (>): Konumsal nesne tablosunda bulunan verilerden ölçüt değerden büyük olanları seçmek için kullanılır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bu operatör konumsal nesne tablosunda, ölçüt olarak belirtilen verinin, bulunduğu satırların dışında kalan satırları seçmek için kullanılır. Örneğin, şekildeki bina konumsal nesne tablosundan, yapı türü betonarme olmayan yapıları seçmek için; SELECT * FROM bina WHERE [YAPI_TURU] <> ‘BETONARME’; SQL komut dizisini kullanırız. Doğru yanıt E seçeneğidir.

NOT IN operatörüne örnek olarak, bina konumsal nesne tablosundan yapı türü yığma, karkas ve betonarme olmayan binaların seçimini yapmak için;
SELECT * FROM bina
WHERE [YAPI_TURU] NOT IN (‘YIĞMA’, ‘KARKAS’, ‘BETONARME’);
komut dizisi kullanılır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

“T” harfi ile başlayan ve “N” harfi ile biten ilçe adlarını seçmek için;
SELECT * FROM ilce WHERE [ILCE_ADI]
LIKE ‘T*N’;
SQL komut dizisi kullanılır. Bu ifade, ilce konumsal nesne tablosunda ILCE_ADI veri sütununda bulunan verilerden baş harfi  "T” ve son harfi “N” olan satırları seçerek gösterir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Öznitelik verilerinin sorgulanmasında kullanılacak alt sorguları oluştururken dikkat edilmesi
gereken bazı ilkeler vardır. Bunları sıralarsak;
• Alt sorgu parantez içine alınmalıdır.
• Alt sorgu karşılaştırma operatörünün sağında yer almalıdır.
• Alt sorgu kendi sonucunu manipüle edemez. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Coğrafi bilgi sistemleri yazılımlarının sorgu oluşturucularında, sorgu oluşturmaya başlamadan önce, kullanılacak konumsal nesne tablosunun durumuna (daha önce bir seçimde kullanılıp kullanılmadığına) göre yöntemler belirlenebilmektedir. Bunlar;
• Yeni bir seçim yapmak (create a new selection), öncesinde herhangi bir konumsal nesne tablosu ya da katmanından bir seçim yapılmadığı sürece kullanılan sorgu yöntemidir.
• Seçilmiş kayıtlara eklemek (add to current
selection), sorgulama sonucu yapılan bir seçimin üstüne yeni ölçütte bir sorgu sonucunu eklemek için kullanılan yöntemdir. Burada daha önce yapılan seçimde hangi sorgu yolunun kaç kez kullanıldığının bir önemi yoktur.
• Seçilmiş kayıtlardan çıkartmak (remove from
current selection), sorgulama sonucu yapılan
bir seçimin sonucundan, yeni bir sorgu yoluyla yapılan seçimin sonuçlarını çıkartmak için kullanılan bir yöntemdir.
• Seçilmiş kayıtlar içinden seçmek (select from
current selection), elde edilen seçimin sonucundan yeni bir seçim yapmak için kullanılan yöntemdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.