KONUMSAL VERİTABANI I - Deneme Sınavı - 6

Model tasarımı oldukça kolaydır.

Varlık-İlişki Modeli (E-R Model)

Kavramsal bir yapı olduğundan oluşum aşaması basittir

Konumsal veri

Topoloji tanım tablolarında

İlişkisel veritabanı gibi veri odaklı olmadığından kolay anlaşılır değildir

Hiyerarşik veritabanı modeli 1960’lı yıllarda geliştirilen ve kullanılan ilk veritabanı modelidir. Bu model, 1966’da Saturn-V roketi ve Apollo uzay aracı malzeme envanter faturalarının fazlalığı nedeniyle IBM firmasının geliştirdiği Information Management System (IMS)’in temelini oluşturur. IMS’in gelişimi Hiyerarşik veritabanı modeli 1960’lı yıllarda geliştirilen ve kullanılan ilk veritabanı modelidir. Bu model, 1966’da Saturn-V roketi ve Apollo uzay aracı malzeme envanter faturalarının fazlalığı nedeniyle IBM firmasının geliştirdiği Information Management System (IMS)’in temelini oluşturur. IMS’in gelişimi sürecinde hiyerarşik veritabanı modeli de gelişme göstererek bir çok programlama dili ile entegre çalışabilecek hale gelmiştir. Günümüzde halen Windows Registry yapısı bu modeli kullanmaktadır.

Hiyerarşik veritabanı modelleri için en bilinen örnekler şirketlerdeki yönetim şeması ve ailelerdeki soy kütüğü yapılarıdır. Bir üniversitenin yönetim şeması da hiyerarşik veritabanı modeline örnek gösterilebilir.

Hiyerarşik Veritabanı Modelinin Avantajları
Hiyerarşik veritabanı modelinin avantajları;
• Veritabanı oluşturulduktan sonra yapılacak işlemlerde kolaylık sağlar,
• İşlem verimliliği yüksektir,
• Hiyerarşik düzene uygun yapılara çok iyi uyum sağlar. Örnek olarak aile soy ağacı verilebilir,
• Hiyerarşik veritabanı modelinin kullanıldığı yazılımların dilleri basittir
şeklinde sıralanabilir.

Ağ veritabanı modeli, hiyerarşik veritabanı modeli ile aynı zamanlarda gelişmeye başlamış bir modeldir. Ancak bu veritabanı modelinde bazı verilerin çoklu bir alt/üst (parent/child) ilişkisine sahip olması durumu, çoktan-çoğa ilişki şekli kullanılarak tanımlanabilmiştir. Ağ veritabanı modeli ilk kez, 1971 yılında gerçekleştirilen Veri Sistemleri Dilleri Konferansı’nda (Conference on Data Systems Languages - CODASYL) tanımlanmıştır.

Ağ Veritabanı Modelinin Avantajları

İlişkisel veritabanı modeli, Dr. Edgar F. Codd’un 1970 yılında yayınladığı “A Relational Model of Data for Large Shared Data Banks” makalesiyle ortaya çıkmıştır. Codd makalede, nesnelerin tablolar halinde ifade edilebileceği ve nesneler arasındaki ilişkinin ortaya koyulabileceği bir mantığı anlatmıştır. Bu mantığı da matematiksel temeller üzerine oturtmuştur. Matematikteki mantık ve alt küme olgusunun veritabanı üzerine uygulanabilirliğini ortaya koymuştur. İlişkisel veritabanı modeli, dayandığı bu matematiksel teori sayesinde ilişkisel ismini alır. 1970’li yıllarda geliştirilmiş olmasına rağmen, 1985’lerden sonra yaygınlaşan bir veritabanı modelidir.

Ağ veritabanı modeli, hiyerarşik veritabanı modelinin ilişkisel anlamda yetersiz kalması nedeniyle geliştirilmiş bir veritabanı modelidir. Ağ veritabanı modelinin en önemli özelliği çoktan çoğa (M:N) ilişkiler kurulabilmesidir.

Nesneye yönelik veritabanı modeli, fikir olarak 1970’lerde ortaya atılmış olmasına rağmen, modelin
yaygın kullanımı 90’lı yıllarda başlamıştır. Modelin bu kadar geç kullanılmaya başlamasının sebebi,
ilişkisel veritabanı modelinin görüntü, karmaşık çizimler ve ses ya da video dosyaları gibi karmaşık
veri tiplerini etkin şekilde kullanamamasıdır. Temel olarak nesneye yönelik veritabanı modeli, nesneye yönelik programlama dilinin veritabanına uygulanarak kullanılmasıdır. Nesneye yönelik veritabanı
modelleri verileri tamsayı, gerçek sayı ya da dizi
halinde saklamak yerine, nesneyi saklayan veritabanı modelleridir

Yaşadığımız dünyanın temelde varlıklar ve bunlar arasındaki ilişkilerden oluştuğunu kabul eden Peter
Pin-Shan Chen (1976) tarafından geliştirilen modele Varlık-İlişki Modeli (Entity-Relationship Model) adı
verilmiştir. Bu model günümüzdeki halini alana kadar 3 gelişim süreci geçirmiştir. Chen’den sonra 1990
yılında James Martin tarafından geliştirilerek “Genişletilmiş Varlık-İlişki Modeli”, ‘The National Information
Standards Organization’ (NISO) tarafından geliştirilerek ‘Integration Definition for Information Modeling’ (IDEF1X) ve nesne tabanlı yapıyı destekleyen Birleşik Modelleme Dili “(Unified Modeling Language
(UML))” haline gelmiştir. Modelin geliştirilme amacı ilişkisel veritabanları ve ağ yapılarının modellenmesinde ortak bir standart belirlemektir.

Varlık-ilişki modelinin avantajları;
• Kavramsal bir yapı olduğundan oluşum aşaması basittir,
• Sadece varlıklar ve aralarındaki ilişkileri göstermek yeterlidir,
• Bir şeması olduğundan görsel açıdan yapıyı ve yapının hatalarını görmek daha kolay haldedir,
• Şema üzerinde çoklu çalışmaya olanak sağlar,
• Veri modeli değişikliklerine olanak sağlar
şeklinde sıralanabilir.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan veri modelleri, bir başka deyişle veritabanı modelleri şu şekilde sıralanabilir;

İnformal Veri Tabanı modeli bu modeller arasında değildir. Bu nedenle cevap E seçeneğidir.

Yukarıdaki özelliklere sahip olan veritabanı modeli, Hiyerarşik Veritabanı Modeli’dir. Bu nedenle cevap “A” seçeneğidir.

Hiyerarşik Veritabanı Modeli’nin kullanıldığı yazılımların dilleri basit olması bu modelin avantajları arasında yer alır. Bu nedenle cevap “C” seçeneğidir.

Bir mağazadaki ürün, müşteri, mağaza yöneticisi, satış elemanı ve sipariş arasındaki ilişki, ağ veritabanı modeli için iyi bir örnektir. Bir mağazada birden fazla ürün olabilir Mağazadaki ürünlerin satış işlemlerini birden fazla satış elemanının yapması mümkündür. Aynı şekilde bir müşteri de birden fazla ürün satın alabilir. Bu nedenle cevap “B” seçeneğidir.