Kolluk Türleri I - Adli Kolluk - İdari Kolluk

Kolluk, adli kolluk ve idari kolluk şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutulmaktadır. 

İdari kolluk ile adli kolluk arasında yapılan ayrımda, yerine getirilen görevin niteliği, amacı ve bu faaliyetlerin tabi oldukları hukuki rejimler açısından bazı farklılıklar bulunmaktadır.

İdari kolluk, kamu düzeni bozulmadan önce kamu düzeninin bozulmasını önlemek amacıyla yürütülen kolluk faaliyetlerinde bulunur.

 Adli kolluk, kamu düzenine aykırı davranışlar ile suç işlenmesinden sonra suçun tespiti ve faillerin cezalandırılması için yürütülen kolluk faaliyetleridir.

Adli kolluk ile idari kolluk arasındaki ayrım, fonksiyonel anlamda bir ayrım olarak karşımıza çıkar.

İdari kolluk da kendi içerisinde genel idari kolluk ve özel idari kolluk olarak ayrılmaktadır

 İdari kolluk, suç işlemesinden önce yani kamu düzeni bozulmadan önce yürütülen
faaliyetler iken; adli kolluk, suç işlendikten sonra gerçekleştirilen kolluk faaliyetleridir.

Mevzuatımız açısından adli kolluk -idari kolluk arasındaki ayrımın yasal dayanaklarını,

3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanunu’nun,

2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu’nun ve

Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun bazı hükümlerinde bulmaktayız.

3201 sayılı Kanun’da adli kolluk personeli ancak tam teşekküllü polis karakollarında bulunabilecektir. Tam teşekküllü polis karakollarının bulunmadığı yerlerde adli kolluk görevi ile idari kolluk görevi aynı kişilerce yerine getirilecektir.

Adli polisin görev alanındaki bir olaya adli polis müdahale edene kadar ve Cumhuriyet savcısının talebi üzerine adli kolluk işleri, idari polis tarafından yapılabilir.

Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı 2803 sayılı Kanun’un 10. maddesinde  jandarma açısından da adli ve idari kolluk personeli noktasında bir ayrım yapılmamıştır.

 İdari kolluk faaliyetlerinden zarar gören kişiler, kolluk işlem ve eylemlerine karşı idari yargı mercilerinde tam yargı davası açabilir.

Adli kolluk faaliyetlerinden kaynaklanan uyuşmazlıklar adli yargı mercilerinin görev alanına girmektedir

İdari kolluk faaliyetlerine has bazı özelliklerin varlığı kabul edilir. Bu özellikler;

-tek taraflılık,

-devredilmezlik,

-mecburilik,

-kamu gücüne dayanma,

-hak yaratıcı olmama ve

-geri alınabilme olarak sayılabilir

İdari Kolluğun Tek Taraflılık Özelliği; Kolluk faaliyetleri esnasında yapılan işlemler, idarenin tek taraflı irade açıklaması ile yani işlemin muhatabının iradesine, rıza veya kabulüne ihtiyaç duymadan hukuki sonuç doğururlar.

DEVREDİLMEZLİK: Kamu düzenini sağlamak amacıyla hareket eden idari kolluk faaliyetlerinin yetkilerinin idare tarafından özel kişilere devri mümkün değildir.  Ancak özel güvenlik hizmetlerinde olduğu gibi, kanuni bir düzenlemenin varlığı hâlinde kolluk hizmetlerinin görülmesinde özel kişiler faaliyette bulunabilir.

 Güvenlik, dirlik ve esenlik, genel sağlık ve genel ahlakın korunması amacıyla devlet tüzel kişiliği adına, gerekli tüm faaliyetleri yerine getirmekle yetkili kılınan kolluğa, genel idari kolluk denir 

Kolluk Makamı
Merkezi idaredeki düzenleyici ve/veya bireysel işlemler gerçekleştirilebilen kolluk makamları şunlardır:
a. Cumhurbaşkanı
b. İçişleri Bakanı
c. Vali
d. Kaymakam
e. Bucak Müdürü

Merkezi idare teşkilatı içerisindeki en yüksek idari kolluk makamı, Cumhurbaşkanı’dır. 

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile ancak “düzenleme” yapılabileceği; ekonomik ve sosyal hak ve ödevlerle ilgili dahi olsa herhangi bir “sınırlama” yapılamayacağıdır.