KOLLUK HUKUKU - Deneme Sınavı - 4

Kolluk idaresinin hukuka
uygun davranmasını sağlayan ve yerindelik denetimi yapabilen denetim mekanizmaları mevcuttur. Bu mekanizmalar tarafından yapılan denetimi idare açısından “yargı dışı denetim yolları” olarak ifade edebiliriz.

İdarenin kamu kudreti kullanma tekeline sahip olması, idarenin özel hukuk kişileri karşısında önemli
bir ayrıcalık ve avantajını ortaya koyar (Ulusoy, 2019, s.641). Denetimin olmaması, idarenin keyfi ve haksız olarak birey/birey haklarına zarar verilmesi sonucunu doğurur.

Seçim gibi meşruiyetin bilinen en haklı noktasından hareketle, yönetim
kademelerinde yer alan kamu görevlilerinin bile denetimin olmaması karşısında, hukuk devleti idealinin
ortaya koyduğu beklentinin dışına taşmasının önünde bir engel kalmamaktadır.

Anayasa’nın 2017 yılında değiştirilen 98. maddesi çerçevesinde “Türkiye Büyük Millet Meclisi; Meclis
araştırması, genel görüşme, Meclis soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanır.”

Meclis araştırması, TBMM’nin belli
bir konuda bilgi edinmek için yapacağı incelemeyi
ifade eder.

Meclis soruşturması, Cumhurbaşkanı
yardımcıları ve bakanlar hakkında 106’ ncı maddenin beşinci, altıncı ve yedinci fıkraları uyarınca
yapılan soruşturmadan ibarettir. Yazılı soru, yazılı
olarak en geç on beş gün içinde cevaplanmak üzere
milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve
bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir.”

Buna göre, anayasal bir kurum olarak düzenlenen Devlet Denetleme Kurulu,
Cumhurbaşkanı’nın isteği üzerine;
• Tüm kamu kurum ve kuruluşlarında
• Sermayesinin yarısından fazlasına bu kurum ve kuruluşların katıldığı her türlü
kuruluşta,
• Kamu kurumu niteliğinde olan meslek kuruluşlarında,
• Her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşlarında,
• Kamuya yararlı derneklerle vakıflarda,
• Genelkurmay Başkanlığı, kuvvet komutanlıkları ve bütün askeri birim ve eğitim kurumlarında
Her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma
ve denetlemeleri yapar.

İdare, kendi içinde kendini hukukilik ve yerindelik yönünden denetlemektedir. Kamu kurumlarının kendi kendini denetlemesine idari denetim (öz denetim) denir.

İsti’taf Yoluyla Denetim (TANIM) İsti’taf (merhamet dilemek) ( Ulusoy, 2019.s.644), idarenin hoşnut kalınmayan kararına karşı yine idari işlemi yapan idarenin kendisine başvurularak olumsuz etkiyi gidermek amacıyla kararın yeniden gözden geçirilmesini talep etmektir.

14.06.2012 tarihli ve 6328 sayılı Kanun ile kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet
mekanizması oluşturmak suretiyle Kamu Denetçiliği Kurumu kurulmuştur (m. 1).

Cumhurbaşkanlığına bağlı üst denetleme organı olan Devlet Denetleme Kurulu bir Başkan ve sekiz üyeden oluşur.  Doğru cevap D'dir.

Kamu kurumunun kendi içinde ya da başka kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla yapılan denetim İç idari denetimdir. İsti’taf, hiyerarşik ve idari vesayet denetimi  temel iç idari denetim biçimleridir. Dış idari denetim ise kolluk birimlerinin idare dışında veya kolluğun doğrudan bağlı olmadığı bağımsız organlar tarafından denetlenmesidir. Doğru cevap E'dir.

Adli kolluk faaliyeti, münhasıran devlete ait bir faaliyettir ve sadece devlet adına icra edilebilir. Adli kolluk, düzenleyici işlemler yapamaz, sadece bireysel işlemler ve maddi fiiller (arama ve yakalama) yapabilir. Doğru cevap E'dir.

Şikâyetçi ile ihbar veya şikâyet edilen kolluk görevlileri, yapılan disiplin soruşturmasının safahatı hakkında, ilgisine göre Bakanlık, valilik veya kaymakamlıklarca en az iki ayda bir bilgilendirilir. Doğru cevap B'dir.

Kamu Denetçiliği Kurumu 14.06.2012 tarihli ve 6328 sayılı Kanun ile kamu hizmetlerinin işleyişinde bağımsız ve etkin bir şikâyet mekanizması oluşturmak suretiyle  kurulmuştur. Doğru cevap A'dır.

Ayrımcılık yasağı ihlalinden zarar gördüğü iddiasında bulunan gerçek ve tüzel kişiler, kanuna aykırı olduğunu iddia ettikleri uygulamanın düzeltilmesine ilişkin  taleplerine kaç otuz gün içerisinde cevap verilmemesi ya da  reddedilmesi hâlinde Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'na başvuru yapılabilir.  Doğru cevap A'dır.

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik  Kurulu biri Başkan, biri İkinci Başkan olmak üzere Cumhurbaşkanı tarafından atanan on bir üyeden oluşmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Kolluk Gözetim Komisyonu 03.05.2016 tarih ve 6713 sayılı Kanun ile kolluk şikâyet sisteminin daha etkili ve hızlı işlemesini sağlamak, saydamlığını ve güvenilirliğini geliştirmek üzere, kolluk görevlilerinin işledikleri iddia edilen suçlardan veya disiplin cezasını gerektiren eylem, tutum veya davranışlarından dolayı idarî merciler tarafından yapılan ya da yapılması gereken iş ve işlemlerin merkezî bir sistemde kayıt altına alınması ve izlenmesi amacıyla kurulmuştur. Komisyon, Kanun kapsamındaki konularda her türlü kararı almak ve uygulamak üzere; Bakan Yardımcısının başkanlığında, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Başkanı, Kurul Başkanı, Bakanlık Hukuk Hizmetleri Genel Müdürü, Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürü, üniversitelerin ceza ve ceza usul hukuku ana bilim dallarında görevli öğretim üyeleri ile baro başkanı seçilme yeterliğine sahip serbest avukatlar arasından Cumhurbaşkanı’nca seçilecek birer üyeden oluşur. Doğru cevap C'dir.

Polisin silah kullanabilmesi bir takım şartlara bağlıdır. Bunlar zorunluluk şartı, ölçülülük şartı ve kanunilik şartıdır. Meşru savunma hakkının kullanılması kapsamında silah kullanılabilir. Meşru savunma, bir hukuka uygunluk sebebi olup bu durumda saldırıya uğrayan bir kimsenin başka bir çaresi bulunmamaktadır. Bu bağlamda silah kullanma veya silahla ateş etme dışında başka çare veya imkânlar var ise polis silah kullanamaz. Örneğin yasak gösterilerde kişilerin yakalanması veya kişilere kelepçe takılması söz konusu olabilecekken bu yola başvurulmadan doğrudan silah kullanılması hukuka aykırı olur. Doğru cevap C'dir.