KOLLUK HUKUKU - Deneme Sınavı - 2

İdarenin her türlü eylem ve işleminin yargısal denetime tabi olması temel kuraldır. Ancak yasama kısıntısı olarak adlandırılan, bizzat Anayasa ile idarenin bazı işlemlerini yargı denetimi dışına çıkaran istisnalar getirilmiştir. Bu istisnalar şunlardır:
• Yüksek Askeri Şûranın, terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri (m.125/2),
• Hâkimler ve Savcılar Kurulunun, meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararları (m.159/10),
• Spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararları
ile bu kararlara karşı başvuru üzerine Tahkim Kurulu tarafından verilen kararlar (AY
m.59/3), Anayasa ile yargı denetimi dışına çıkarılmıştır. Bu işlemlere karşı kişilerin yargı
mercilerine başvurması mümkün değildir.

İdari eylemler ile dış dünyada bir değişiklik yapmak için irade açıklamasında bulunulurken, idari işlemler ile hukuki alemde bir değişiklik yapmak için irade açıklamasında bulunulur. Doğru yanıt A'dır.

İdari işlemler için kapsamlı bir tanım vermek gerekirse; üstün yetki ve ayrıcalıklar kullanabilen makamlar tarafından, bu yetki ve ayrıcalıklar kullanılarak, toplumsal yararı gerçekleştirmek amacıyla, hukuksal alanda sonuçlar doğuran, tek yanlı, icrai, hukuka uygunluk karinesinden faydalanan ve yargısal denetime tabi olan irade açıklamalarıdır, şeklinde tanımlayabiliriz.

İdari işlemin tek yanlı olması, idarenin yalnızca kamu yararına hizmet etmesinden ve kamu gücü kullanıyor olmasından kaynaklanmaktadır. İdare, idari işlemler vasıtasıyla işlemin muhatabının muvafakatine ihtiyaç duymadan kişilerin hukuksal durumları üzerinde değişiklikler yapabilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Bir idari işlem, yargı organı tarafından iptal edilinceye veya yürütmeyi durdurma kararı verilinceye kadar; yahut ilgili mevzuatta öngörülen makam veya işlemi yapan organ tarafından geri alınıncaya veya kaldırılıncaya kadar hukuka uygun kabul edilir. Doğru yanıt B'dir.

Yıkım kararı, icrai bir idari işlemdir ve hukuki alemde sonuçlarını doğurur. Bu işlemin sonuçlarını maddi alemde göstermesi ise yıkım faaliyetinin idare gerçekleştirilmesi ile olur. Bu da idari işlemin resen icra edilmesine bir örnektir. Doğru yanıt A'dır.

Olağanüstü hâl Cumhurbaşkanlığı kararnameleri, olağan dönem Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden farklı olarak geçici niteliktedir ve olağanüstü hâlin ilan edildiği bölge ile sınırlı olarak düzenlemeler getirir. Doğru yanıt A'dır.

Normlar hiyerarşisi gereğince yönetmelikler, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, kanun, Anayasa ve diğer üst kaynaklara aykırı olamaz. Doğru yanıt B'dir.

Kolluk alanında gerçekleştirilen birel işlemler, kamu düzenini sağlamak için yasalarla veya idarenin düzenleyici işlemleri ile getirilen kuralların somut olaylara, kişilere uygulanmasını ifade eder. Doğru yanıt C'dir.

Nüfus cüzdanı, sürücü belgesi, evlilik cüzdanı ve pasaport resmi makamlar tarafından verilmiş olan belgelerdir ve kimlik belgesi olarak kabul edilebilirler. Doğru yanıt A'dır.

Bir mal üzerinde, rızası olmamasına rağmen, zilyetin tasarruf yetkisinin geçici olarak kaldırılmasına ve malın resmi makamların muhafazası altına alınmasına elkoyma denir. Doğru yanıt A'dır.

Yasama organının düzenleme yapma yetkisi asli ve genel bir yetki iken; idarenin düzenleme yapma yetkisi genel olarak türevsel ve sınırlı bir yetkidir.

“Şart işlemler”, belirli bir kişi veya nesneye ilişkin olan, o kişi ya da nesneyi önceden hukuk kurallarınca düzenlenmiş belirli bir hukuki statüye sokan, bir hukuki statüden çıkaran veya bulunduğu hukuksal statüde değişiklik yapan idari işlemlerdir.

Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan “temel haklar”, “kişi
hakları ve ödevleri” ile dördüncü bölümde yer alan “siyasi haklar ve ödevler” Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile düzenlenemez.

İzne tabi bir faaliyetin izinsiz yapılması bir yaptırım gerektirir. Örneğin, Polis Vazife Selahiyet Kanunu’nun 7. maddesinin 3. fıkrasına göre izin alınmadan açılan umuma açık istirahat ve eğlence yerleri kapatılır.

2559 sayılı Polis Vazife ve Selahiyat Kanunu’nun 4/A maddesindeki düzenlemeye göre polis kişileri ve araçları; bir suç veya kabahatin işlenmesini önlemek, suç işlendikten sonra kaçan faillerin yakalanmasını sağlamak, işlenen suç veya kabahatlerin faillerinin kimliklerini tespit etmek, hakkında yakalama emri ya da zorla getirme kararı verilmiş olan kişileri tespit etmek, kişilerin hayatı, vücut bütünlüğü veya mal varlığı bakımından ya da topluma yönelik mevcut veya muhtemel bir tehlikeyi önlemek, amacıyla durdurabilir.

Önleme araması, Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği’nin 19. maddesinde tanımlanmıştır. Bu tanıma göre önleme araması; milli güvenlik ve kamu düzeninin, genel ahlak ve genel sağlık ile başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, taşınması ya da bulundurulması yasak olan silah ya da eşyanın tespit edilmesi amacıyla hakim kararıyla veya gecikmesinde sakınca bulunan hallerde mülki amirin yazılı emriyle belli yerlerde, kişilerin üzerlerinde, araçlarında, özel kağıt ve eşyalarında yapılan arama işlemidir.

Kanunlarda zor kullanma yetkisi verilmemişse bu yetkinin kullanılması söz konusu olamaz. Ayrıca kanunda hangi şekilde zor kullanılabileceği belirtilmişse ancak o şekilde zor kullanılabilir. Dolayısıyla zor kullanma kanuna uygun olmalıdır.

Zor kullanma, Polis Çevik Kuvvet Yönetmeliği’nin 4. maddesinde ise şöyle tanımlanmıştır: Zor kullanma; kanunsuz toplu hareket hâline gelen herhangi bir olayın etkisiz hâle getirilmesi, önlenmesi veya dağıtılması için; toplu hareketlerin niteliğine, dağıtma sırasında meydana gelen cebir, şiddet, tehdit, saldırı ve direnişin derecesine göre kademeli şekilde artan nispetle bedeni kuvvet, maddi güç ve silah kullanılmasıdır.

Yanıt B seçeneğidir. B seçeneğinde bahsedilen idari işlem değil idari eylemdir.