KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ

Gramsci hiçbir yönetici sınıfın ekonomik kontrolle, hatta salt siyasal güce dayanarak hegemonya kuramayacağını öne sürer.

Batı Marksizmi Marksist düşünce tarihinde önemli bir kavşağa işaret etmektedir. 1920’li ve 30’lu yıllar Avrupa’da devrimlerin bastırılması ve Sovyetler Birliğinde bürokratik bir statükonun kurularak Marksizmin doktriner bir biçime dönüşerek geri çekilmesine tanık olmuştur.

Şeyleşme kuramını geliştiren Gramsci değil Lukacs'dır.

Gramsci Batı Avrupa Marksizminin savunucularındandır, geleneksel Marksistler arasında sayılamaz.

Organik aydınlar altyapı ile üstyapı arasında bağların kenetlenmesine yardım ederek tarihsel blokun inşasında anahtar rol oynarlar.

Troçki geleneksel Marksizmin temsilcilerindendir.

Gramsci aydınları her yeni ilerici sınıfın yeni toplumsal düzeni örgütlemek için ihtiyaç duyduğu organik aydınlar; ve daha önceki bir tarihsel döneme ait bir geleneğe sahip bulunan geleneksel aydınlar olmak üzere ikiye ayırmaktadır.

Geleneksel Marksizm, toplumsal gelişmenin özgül yasalarını, sınıf çatışmasının kaçınılmazlığını, sınıfların kutuplaşmasını, giderek artan ekonomik krizleri ve kapitalizmin nihai çöküşünü vurgulayarak, onu topluma ilişkin doğal bir bilim şeklinde açıklayan sosyalist entellektüeller tarafından, akademi dışında geliştirilmişti. 20. yüzyılda Batı Marksizminin gelişimiyle birlikte bu temel ilkelerden uzaklaşılmış ve çeşitli Marksist akımlar bu ilkeleri esnetme arayışına girmişlerdir. Marksizmin perspektifleri, sınıf savaşımı veya devrim gibi radikal girişimler yerine gitgide daha çok iktidar mücadelesine ve sivil toplumun kültürel ve siyasal olarak geliştirilmesine odaklanmıştır.

Lukacs kapitalizmi açıklamak üzere, pek çok kavramsal çerçeveye başvurmuştur. Bunlardan biri de şeyleşmedir.

Bat› Marksizminin kuramsal olarak öne çıkan ortak özellikleri kitabınızın 187. sayfasında anlatılmıştır. Toplumsal değişmenin ve devrimci dönüşümün özgül yasalarını keşfetmek bunlardan biri değildir.

Batı Avrupa Marksizminin ortaya çıkmasıyla sivil toplumun kültürel ve siyasal olarak geliştirilmesine odaklanılmıştır. Bu geleneksel Marksistler tarafından vurgulanan düşüncelerden değildir.

Şeyleşme Lukacs'ın kapitalizmi açıklamak için başvurduğu kavramlardan biridir.

Gramsci, Mussolini döneminde cezaevinde yazdığı “Hapishane Defterleri” adlı eserinde İtalya’da yaşanan sorunlar› yeni bir anlayışla ele alırken, geleneksel hegemonya anlayışını değiştirecek devlet ve toplum ilişkileri üzerine notlar almıştır.

Gramsci, tarihsel blok, hegemonya, sivil toplum, devlet kavramları üzerinde çalışmıştır. Postmodernizm üzerinde durduğu bir kavram değildir.

Lukacs, genel olarak, Hegelci anlamda bir Marksizm değerlendirmesi ve Hegel üzerinden Marksizmin yeniden geliştirilmesi çabası içindedir. Lukács, gençlik yıllarında Karl Marx, Georg Wilhelm Hegel, Wilhelm Dilthey, Soren Kierkegaard, Georg Simmel, Max Weber, Georges Sorel, Rosa Luxemburg, Heinrich Rickert, Winhelm Wendelband, Ervin Szabo gibi düşünürlerden etkilenmiştir.

Şeyleşme kuramında Lukacs, insan duyarlılığının tamamen soyutlanarak bir piyasa değerine dönüşmesini ele alır. Lukacs şeyleşme kavramının kökenini Marx’›n meta fetişizmi kavramına dayandırır.

Lukacs, sınıf bilincini ikiye ayırmaktadır. (1) Psikolojik Bilinç ve (2) Atfedilen Bilinç.

Bir egemen iktidarın kendi yönetimi için hâkimiyeti altındaki insanların rızalarını kazanmada başvurduğu bütün bir pratik stratejiler alanına Hegemonya adı verilir.

Lukács’ın şeyleşme teorisi; Horkheimer, Adorno ve Habermas’a kadar bütün Frankfurt Okulu’nun en gözde temalarından biri olmuştur.

Baskı ve tahakkümün siyasetteki önceliğini ön plana çıkarması Gramsci'nin Batı Marksizmine yaptığı katkılardan biri değildir.