KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ

Pareto sosyolojisi tortular, türemler, ekonomik çıkarlar, toplumsal heterojenlik (veya benzeşmezlik) ve de (seçkinler dolaşımı kuramını da içeren) toplumsal hareketlilik olmak üzere beş temel konudan oluşur. Bütün insan davranışlarını mantıklı ve mantıksız olmak üzere ikiye ayırarak inceler. Tarihsel materyazlim bunlardan birisi değildir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Pareto insan davranışlarının temelinde mantıksal olmayan iki temel unsurdan söz eder: (i) tortu/kalıntı (résidu) adını verdiği ve değişmez dediği eğilimler ile (ii) türem/türev(dérivation) adını verdiği, insanların davranışlarını haklı kılmak için her durumda buldukları ve değişken dediği nedenler. Ona göre bu iki öge insanların davranışlarını ve dolayısıyla toplumun doğasını önemli ölçüde belirlemektedir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Pareto, kalıntıları öncelikle altı kategoriye ayırır; 1. Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü 2. Kümelerin (veya grupların) sürekliliği 3. Duyguları dışa dönük davranışlarla açıklama gereksinimi 4. Toplumculukla ilişkili kalıntılar 5. Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü 6. Cinsel kalıntılar Toplumsal normlar bu kategorilerden birisi değildir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Pareto sosyolojisinde siyasal seçkinler, halkı yönetme şekillerine göre iki temel gruba ayrılır. Bunlar; güç kullanarak yöneten aslanlar ile gizlice, kurnazca ikna ederek yöneten tilkiler. Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Toplumu dengede olan bir sistem olarak gören görüşlerinin Parsons üzerinde önemli bir etki yaratmıştır. Pareto’nun elit (seçkinler) dolaşımı kuramı da siyasal sistem analizlerinde önemli bir etkiye sahiptir. Pareto’nun özellikle iktidar seçkinleri konusundaki görüşlerinin Robert Michels’in ‘oligarşinin tunç yasası’ ve C.W. Mills’ın ‘iktidar seçkinleri’ teorilerinde yer aldığı bilinmektedir. Swingewood Pareto’nun en çarpıcı başarısının toplumu, soyut, tarihdışı ve son kertede sosyolojik-olmayan terimlerle bir sistem olarak tanımlaması... olduğunu vurgular. Pareto’nun seçkinler yönetimi konusundaki görüşleri, görünüşte kitle demokrasisi çağında bile halen seçkinlerin yönettikleri gerçeğini aydınlattığı ve de hayati önemde olan bir seçkinler analizi geleneğinin kurulmasına önayak olduğu savunulmaktadır. Ancak Pareto'nun M. Foucault üzerinde bir etkisi olduğu bilinmemektedir. Bu nedenle cevap D seçeneğidir.

Pareto sosyolojisinde toplumun genel hareketinin çıkarlar, kalıntılar, türemler ve toplumsal benzeşmezlik (veya heterojenlik) dediği karşılıklı olarak birbirine bağlı dört değişkene göre anlaşılır. Toplum bu dört değişken üzerine kurulu olan bir dengedir ve türemler değiştikçe bu denge de biçim değiştirir; ancak denge olarak kalır. Paylaşımlar bu değişkenlerden birisi değildir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Pareto, birincisi toplumsal seçkinlerin tümünü kapsayacak kadar geniş ikincisi ise, sadece yönetici seçkinleri kapsayacak kadar dar anlamda iki seçkin tanımı yapar. Sorunun cevabı B seçeneğidir.

Mantıksal-deneysel bilim anlayışının birinci özelliği tek amacının gerçeklik olmasıdır. Pareto burada mantıksal olmayan davranışları inceleyen bir sosyolog olarak amacının yarar değil gerçeğe ulaşmak olduğunu ve de yarar ile gerçek arasında bir çakışma olduğunu gösteren hiçbir kanıtın olmadığını vurgular. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Azınlığın çoğunluğu yönetmesi anlamında kullanılan ‘elit’ terimini ilk dile getiren kişi olarak, ayrıca toplumsal sistemler kuramının gelişimini de etkileyen düşünür Vilfredo Pareto'dur. Cevap "A"

Pareto’ya göre insan davranışlarının temelinde Tortu/kalıntı ve Türem/türev olmak üzere mantıksal olmayan iki temel unsur vardır.

Pareto’ya göre mantıksal-deneysel bilim anlayışının birinci özelliği tek amacının gerçeklik olmasıdır. Pareto burada mantıksal olmayan davranışları inceleyen bir sosyolog olarak amacının yarar değil gerçeğe ulaşmak olduğunu ve de yarar ile gerçek arasında bir çakışma olduğunu gösteren hiçbir kanıtın olmadığını vurgular. Bir başka ifadeyle, Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışının temel özelliği yararı değil, gerçeği amaçlamasıdır ve ona göre gerçek her zaman yararlı olmadığı gibi yararlı olan bir şey de her zaman gerçek olmayabilir. Cevap "C"

Pareto kalıntıları altı temel kategori altında değerlendirir: a)Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü b)Kümelerin (veya grupların) sürekliliği c)Duyguları dışa dönük davranışlarla açıklama gereksinimi d) Toplumculukla ilişkili kalıntılar e) Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü f) Cinsel kalıntılar Cevap: "D"

Seçkinler teorisinde Pareto’nun ismi, genellikle aynı dönemde yaşamış olan bir diğer İtalyan siyaset bilimci ve sosyolog Gaetano Mosca ile birlikte anılır. Bunun nedeni ise, Pareto ve Mosca’nın, ayrı çalışmış olmakla birlikte birbirine oldukça benzer iki elit teori sunmuş olmalarından kaynaklanır. Cevap: "E"

Pareto sosyolojisinde siyasal seçkinler, halkı yönetme şekillerine göre iki temel gruba ayrılır: 1- Aslanlar 2- Tilkiler Pareto askeri diktatörlükleri örnek olarak verdiği aslanları kararlı, dobra ve acımasız bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar. Avrupa demokrasilerini örnek olarak verdiği tilkileri ise kurnaz, yönlendirici/manipülatif ve diplomatik bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar. Cevap: "A"

Pareto’ya göre tarih aristokrasilerin sürekli ve dönüşümlü olarak birbirini izlediği bir tarihtir. Tarih öncelikle oluşan daha sonra mücadele ederek iktidara gelen, iktidarını süren, ardından gerileyerek yerini başka seçkinlere bırakan seçkinlerin tarihidir. Bu bakımdan tarih Pareto’ya göre, sonu gelmez bir seçkinler dolaşımı hikâyesi, tarih aristokrasiler mezarlığıdır. Pareto tarihsel değişmeyi ileriye yönelik olarak değil, sonsuz tekrara dayalı döngüsel bir değişme olarak kavrar. Pareto’nun çalışmalarında Marx, Comte ve Spencer’in çalışmalarında olduğu gibi yönelimsel bir tarih anlayışının aksine sürekli olarak kendini tekrarlayan döngüsel bir tarih anlayışı vardır. Onun için “ilerleme ve evrim inancı son derece saçmadır. insan toplumları aslanların egemenliğinden tilkilerin egemenliğine ve tekrar geriye aynı döngüyü sonsuza kadar tekrarlamak zorundaydı. Onu sürekli kayan ancak mutlak bir şekilde değişmeyen denge nitelendirir. Tarihte hiç bir şey yeni değildir; tarih sadece insan budalalığının kaydıdır. Ütopyanın tam olarak hiçbir yeri yoktur. Cevap "E"

Pareto askeri diktatörlükleri örnek olarak verdiği aslanları kararlı, dobra ve acımasız bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar. Avrupa demokrasilerini örnek olarak verdiği tilkileri ise kurnaz, yönlendirici/manipülatif ve diplomatik bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar. Cevap: "D"