KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ

Pareto, “davranışı yöneten güç, uyduğu usavurumdur. Buna karşılık, mantıklı olmayan bütün davranışlar bir derecede duygularla yönetilir.

“davranışları yöneten güç, usavurumdur. Buna karşılık mantıklı olmayan bütün davranışlar duygularla yönetilir. Kalıntılar fiziksel olarak gözlenemez, duygular gibi de hissedilemezler, onlar daha çok duyguların belirtisidirler, davranışların ve anlatımların ortak köküdürler.

türemler insanların kendi davraışlarını doğrulamak meşrulaştırmak ve inandırıcı kılmak için kulland›kları rasyonelleştirmeler, ideolojiler ve entelektüel bahanelerdir. Bu nedenle sorunun yanıtı A seçeneğidir.

Seçkinler

Pareto tarihsel değişmeyi ileriye yönelik olarak değil, sonsuz tekrara dayalı döngüsel bir değişlme olarak görür, dolayısıyla Pareto ilerlemeci ve evrimci bir tarih anlayışına sahip değildir.

Pareto, toplumu daha çok mantıksal olmayan davranışlardan oluşan bir sistem olarak görür.

Pareto sosyolojisi tortular, türemler, ekonomik çıkarlar, insanlar arasındaki eşitsizlikten kaynaklanan toplumsal heterojenlik ve de (seçkinler dolaşımı kuramını da içeren) toplumsal hareketlilik olmak üzere beş temel konudan oluşur.

Pareto insan davranışlarının temelinde mantıksal olmayan iki temel unsurdan söz eder: (1) tortu/ kalıntı adını verdiği ve değişmez dediği eğilimler ile (2) türem/türev adını verdiği, insanların davranışlarını haklı kılmak için her durumda buldukları ve değişken dediği nedenler.

Pareto'ya göre insanlar daha çok mantıksal olmayan şekilde davranma eğilimine sahiptirler.

Parsons’un Marx’ın çalışmalarını birkaç sayfada geçiştirip marjinal bir öneme sahip olan Pareto’nun çalışmalarına ise Durkheim ve Weber ile birlikte yüzlerce sayfa ayırdığı özellikle vurgulanır. Parsons’un özellikle Pareto’nun toplumu dengede olan bir sistem olarak kavramasından etkilendiği ve Pareto’nun bu görüşünün Parsons’un teorisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir.

Pareto, Aydınlanma düşünürlerinin çoğu fikirlerine, sosyolojinin ilk dönem gelişiminde etkili olan ilerleme kuramlarına, pozitivizme, evrimciliğe, sosyal Darvinizme, hümanist felsefeye ve Marksizme topyekün eleştirel yaklaşmış, kitle demokrasisi fikriyle alay etmiş, çalışmalarında bu yaklaşımlardan oldukça farklı nitelikte düşünce ve görüşlere yer vermiştir.

Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü

Pareto, mantıklı davranışları usavurmaya göndermeyle, mantıksal olmayan davranışları ise duygulara, değerlere, inançlara ve benzerine göndermeyle tanımlar.

Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışının birinci özelliği gerçekliktir. Bunu sağlamak için tümevarım, deneysel bilim yöntemleri kullanır. Amacı toplumsal yarar değildir.

Tortular insan doğasında ya da davranışlarının temelinde bulunan ve dolayısıyla toplumun işleyişini ve devamlılığını sağlayan içgüdülerin dışavurumlarıdır.

Pareto tortu/kalıntıları altı kategoriyle sınıflar: 1) Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü 2) Kümelerin (veya grupların) sürekliliği 3) Duyguları dışla dönük davranışlarla açıklama gereksinimi 4) Toplumculukla ilişkili kalıntılar 5) Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü 6) Cinsel kalıntılar

Pareto, siyasal seçkinleri de tortu ve türem temelinde yaptığı psikolojik bir ayrıma ve buna bağlı olarak yönetim biçimlerine ve araçlarına göre iki gruba ayırır. Bu yönetim araçlarını da güç ve hile olarak tanımlar. Güç ve hile fleklindeki bu iki yönetim aracının ise, yukarıda belirtildiği gibi, Makyavel’in aslanlar ve tilkiler arası nda yaptığı ünlü ayrımın baflka bir biçimi olduğu bilinmektedir. Yani Pareto yönetici seçkinleri de almış oldukları eğitime göre aslanlar ve tilkiler olarak iki gruba ayırması yanlış bir ifadedir.

Pareto askeri diktatörlükleri örnek olarak verdiği aslanları kararlı, dobra ve acımasız bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar, Avrupa demokrasilerini örnek olarak verdiği tilkileri ise kurnaz, yönlendirici/manipülatif ve diplomatik bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar.

Pareto'nun görüşlerinden en çok etkilenen sosyolog Talcott Parsons'dur. Parsons’un özellikle Pareto’nun toplumu dengede olan bir sistem olarak kavramasından etkilendiği ve Pareto’nun bu görüşünün Parsons’un teorisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Toplumu birbirine bağlı parçalardan oluşan bir bütün ve dengede olan bir sistem olarak gören ve Parsons’u etkileyen Pareto sosyolojisinin bu özelliği çok defa Pareto’nun sosyolojiye en önemli katkısı olarak kabul edilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Aydınlanma düşünürlerinin çoğu fikirlerine, sosyolojinin ilk dönem gelişiminde etkili olan ilerleme kuramlarına, pozitivizme, evrimciliğe, sosyal Darvinizme, hümanist felsefeye ve Marksizme topyekûn eleştirel yaklaşmış, kitle demokrasisi fikriyle alay etmiş, çalışmalarında bu yaklaşımlardan oldukça farklı nitelikte düşünce ve görüşlere yer vermiştir. Pareto (aşağıda görüleceği gibi) insani içgüdüler gibi rasyonel olmayan faktörlerin önemi üzerinde durmuş (Ritzer, 1996: 38) ve sosyolojik çözümlemesinde toplumun insan doğasından kaynaklanan psikolojik güçlerin ve benzeri mekanizmaların bir ürünü olduğunu savunmuştur. Bu nedenşe doğru cevap C şıkkıdır.