KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ

Marx insanlığın ilk dönemini ilkel komünal toplumla başlatır.

Yabancılaşma insanların kendi yarattıkları güçlerin kendi karşılarına yabancı güçler olarak çıktığı, onların egemenliğin altına girdikleri bir durum olarak tanımlanmaktadır.

Yabancılaşma teorisinin dört temel unsuru şunlardır: insanın üretici etkinliklerine yabancılaşması, ürettiği ürüne yabancılaşması, birlikte çalıştığı işçilere yabancılaşması ve insani potansiyeline yabancılaşması.

Marx iş süresini zorunlu iş süresi ve artı-işl süresi olarak tanımlamaktadır. Zorunlu iş süresi işçinin aldığı ücrete karşılık gelir. Ancak iş günü (süresi) devam eder ve işgücünün burada yarattığı değere kapitalist el koymaktadır. Diğer bir deyişle artı-iş süresi işgücünün yarattığı değerin kapitalist tarafından el konulan kısmını oluşturur. Artı-değer ise, işçi tarafından artı-iş sürecinde (fazla çalışma) üretilen ve kapitalist tarafından el konulan değer miktarıdır.

Marx’a göre, kapitalist toplum temel olarak iki sınıftan oluşmaktadır. Birincisi, üretim araçlarına sahip olan kapitalist sınıf (burjuvazi) ve diğeri ise mülksüzleşen ve ücret karşılığı çalışmak zorunda kalan işçi sınıfıdır (proletarya).

Feodal Toplum

Modern sosyolojiyi en çok etkileyen düşünürlerden biri olarak kabul edilen K.Marx, klasik dönem sosyolojiye derin izler bırakmıştır. Marx, tarihsel materyalist teorinin kurucusu olarak bilinmektedir. Başlıca çalışmaları, toplum teorisi, yabancılaşma teorisi ve artı değer teorisidir. Bununla birlikte sosyal, tarihsel ve politik çalışmaları mevcuttur.

Diyalektik kavramını ilk kez Yunan filozof Herkalit, "evrendeki her şey, her nesne sürekli bir hareket, oluşum ve değişim içindedir ve evrenin temel yasası çatışma ve çelişmedir" anlamında kullanmıştır. Soruda ise diyalektiğin Hegel tarafından yapılan tanımı açıklanmıştır. Temel anlamda diyalektik, karşılıklı ilişkiler olgusunu ya da etki-tepki sürecini içermektedir.

Diyalektik kavramının tanımından da anlaşılacağı üzere bütünlük, çelişme, hareket ve nitel değişme yasası olmak üzere dört yasası bulunmaktadır. Rasyonel davranış ise insanların akılcı davrandığı öngören bir kuram olmakla birlikte iktisat bilimcileri tarafından kabul edilen bir durumdur.

Karl Marx, toplumsal analizinde toplumsal altyapı ve üstyapı, üretim ilişkileri ve güçleri, toplumsal gerçeklik ve bilinç, değişim, sınıflar arası mücadele kavramları üzerine yoğunlaşmıştır.

Marx, toplumsal analizi sonucunda özellikle sınıflar arası mücadeleye değinmiş ve sınıfsız bir toplum önermiştir. Kapitalist toplumlarda işçinin emeğinin para ile satılmasına karşı çıkan Marx, ideal ekonomik sistemin "Sosyalizm" olması gerekliliğine inanmıştır.

Yabancılaşma modern zamanın en önemli sorunu olmakla birlikte, insanların kendi yaptıkları veya ürettikleri her şeye sanki kendileri yapmamış gibi yaklaşmasıdır. Buna örnek olarak tarih öncesinde insanların puta tapmaları gösterilebilir. İnsanların kendi yaptığı heykellere farklı anlam yükleyip var olandan başka şekillerde onlara yaklaşmasıdır. Verilen tanımda bu doğrultuda "Yabancılaşma" açıklanmıştır.

Marx'ın yabancılaşma kuramı dört unsurdan oluşmaktadır. Bunlar sırasıyla, insanın üretici etkinliklerine, ürettiği ürüne, birlikte çalıştığı işçilere ve insani potansiyeline yabancılaşması şeklindedir.

Marx, kapitalist ekonomik sistemi ekonomik, sosyal ve toplumsal açıdan eleştirmiştir. Bu bağlamda işçilerin çalışma saatlerinin çok fazla olduğunu ve işçilerin sömrülerek haddinden fazla ve insani olmayan ortamlarda çalıştırıldığını iddia etmiştir. Bunun sonucunda kapitalist sistem, işçilerin çalışma saatlerini en aza indirme değil aksine daha fazla olmasına neden olan bir sistemdir.

Marx, işçilerin günde beş saat çalışmasının normal olduğunu ve bunun zorunlu iş süresi olarak kabul edilebileceğini ifade etmiştir. Bunun dışında günlük beş saatten fazlasının emeğin kapitalist sistem tarafından sömürüldüğünü ifade etmiştir. Bu fazla süre ise "artı iş süresi" olarak adlandırılmaktadır.

Marx'a göre toplum, üretim araçlarını elinde tutan kapitalist sınıf (burjuvazi) ve mülksüzleşen ve ücret karşılığı çalışmak zorunda kalan işçi sınıfıdır (proletarya).

Klasik Alman felsefe geleneği için de yer alan Hegel’in idealist diyalektiğine  Marx tarafından materyalist bir içerik kazandırılmıştır. Diyalektik kavramını ilk kez kullanan eski Yunan filozofu Heraklit’tir. Ona göre diyalektik kavramı şu anlama gelmektedir: Evrendeki her şey, her nesne sürekli bir hareket, oluşum ve değişim içindedir. Evrenin temel yasası çatışma ve çelişmedir. Doğru cevap C'dir.

Hegel’e göre Diyalektiğin birbiriyle ilişkili ve birbirinden ayrılmaz dört yasası bulunmaktadır: Bunlar; bütünlük yasası, çelişme yasası, hareket yasası ve nitel değişme yasasıdır. Doğru cevap A'dır.

Bir toplumun altyapısı(ekonomik temel) üretim güçleri ve üretim ilişkilerinden oluşmaktadır.  Üstyapısı ise, o toplumun yasal ve siyasi kurumlarını, düşünme biçimini, ideoloji ve felsefesini içermektedir. Doğru cevap B'dir.

Marx insanlık tarihinin (toplumların) gelişimini (evreleri) üretim biçimine (ekonomik temel) göre ilkel komünal, asyatik, antik, feodal, kapitalist ve sosyalist toplum olarak özgül tarihsel dönemlere ayırarak sınıflandırmaktadır. Doğru cevap A'dır.