KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ

Comte, pozitivizmin sosyolojik versiyonunu geliştiren ve sosyoloji terimini ilk kez
kullanan düşünürdür. Yaşarken sosyolojiye olan katkıları anlaşılmamış olsa da
Comte, sosyolojinin bilim olarak ortaya çıkmasını mümkün kılmıştır.

Teolojik aşama fetişizm, çoktanrıcılık ve tektanrıcılık şeklinde üç döneme bölünmüştür. Fetişizm, doğanın insan duyguları ekseninde tanımlanmasıdır. Çoktanrıcılık birden çok tanrının ve tinin olduğu dönem, tektanrıcılık ise tek bir tanrının varlığının söz konusu olduğu, insan aklının adım adım uyanmaya başladığı dönemdir.

Saint Simon, endüstri toplumunun emeği yücelten bir toplum olduğunu savunur.
O’na göre toplumda iki temel sınıf vardır, bunlardan biri hangi iş kolunda olursa ve ne şekilde çalışırsa çalışsın, çalışan ve üretime katkıda bulunanlardan oluşan endüstri sınıfıdır. Bu sınıf üretime katılarak topluma fayda sağlayan değerli üyelerden oluşmaktadır. Saint Simon’a göre bu sınıf fabrika sahiplerini, yatırımcıları, bankerleri ve işçileri, yani endüstriyel alanda faaliyet gösteren herkesi kapsar. Üretim sonucu meydana gelmeyen faizin ve rantın insanın insanı sömürmesi anlamına geldiğini belirtiyor ve buna karşı çıkıyordu. Dolayısıyla askerler, soylular, hukukçular ve rant geliriyle yaşayanlar aylaktı ve üreten sınıfları sömürmekteydiler.

Mill, 1843 tarihinde yayınlanan Mantığın Sistemi (System of Logic, Ratiocinative
and Deductive) adlı eserinde insanlara yönelik genel bir bilimin temeli olarak tümdengelimin geçerli olan ve olmayan biçimlerini birbirinden ayırmaya çalışmış, felsefenin ve akıl yürütmenin de doğa bilimlerinin ilkelerinden türetilmiş bir mantık biçimi kullanılması gerektiğini ileri sürerek onlar için doğa bilimlerinden ve matematikten türetilmiş sağlam bir yöntem sağlamıştır.

Spencer’in ‘toplumu oluşturan parçalar’ ile kastettiği toplumsal kurumlardır. Organizmacı anlayış çerçevesinde Spencer toplumsal kurumları bir üst organizma (hiperorganzima) olan toplumun uzmanlaşmış organları olarak görmüş ve bu kurumları (a) destekleyici kurumlar (aile ve akrabalık), (b) dağıtıcı kurumlar (ekonomi) ve (c) düzenleyici kurumlar (din ve siyasal sistemler) şeklinde sınıflandırmıştır.

Doğal evrim sürecinde olduğu gibi toplumsal evrim sürecinde de çevresine uyum sağlayamayanların eleneceği düşüncesi şeklinde özetlenebilecek olan bu düşünce genel olarak Sosyal Darwinizm olarak adlandırılmış, Spencer, Sosyal Darwinizm teorisinin kurucusu kabul edilmiştir.

Comte’un sosyolojiye en önemli katkıları sosyolojinin yöntemi
olarak pozitivizmi benimsemesi, saf haliyle ampirizmi, yani sadece toplumsal
gerçekliklere ilişkin veri toplanması ve ölçüm yapılması fikrini reddetmesi,
gerçeklerle teorilerin ilişki içinde olduğunu savunması, bütün toplumsal olguların değişmez kanunlara bağlı olduğunu ve sosyal bilimlerin görevinin bu kanunların gerçekliğini ortaya koymak olduğunu belirtmiş olması olarak görülür.

Saint Simon, endüstrileşme ile birlikte toplumda hızlı bir değişimin yaşandığını fark eden, bu noktaya dikkat çeken ve “endüstri (sanayi) toplumu” kavramını ilk kez kullanan düşünürdür.

Saint Simon’un toplumun gerçek güçlerinin üretime ve endüstriye dayalı olduğu yönündeki düşüncesi, tarihsel materyalizm teorisinin öncüsü olarak kabul edilmesini sağlamıştır.

Saint Simon’dan önce hiçbir düşünür “insanın ve toplumun davranışlarının, ancak insan ve toplumun ilim konusu yapılmasıyla yönlendirilebileceğini, bu yeni bilimin de ancak tabiat bilimlerinin prensiplerine dayandırılabileceğini bu kadar açık şekilde ifade etmemişti.” Doğru yanıt B'dir.

Comte, pozitivizmin sosyolojik versiyonunu geliştiren ve sosyoloji terimini ilk kez kullanan düşünürdür. Doğru yanıt C'dir.

Comte, olgular ve teorilerin karşılıklı olarak birbirlerine bağlı olduğunu savunan ilk sosyologdur. Doğru yanıt B'dir.

En altta bulunanlar en basit bilimlerdir ve pozitif aşamaya daha önce ulaşırlar; bu nedenle bilimsel ilerleme incelendiğinde önce astronominin geliştiği, onu fiziğin, kimyanın, biyolojinin ve sosyolojinin izlediği görülür. Doğru yanıt D'dir.

Mill, sadece tümdengelimci olan yöntemlere karşı çıkmış ve toplumu incelemek için en uygun yöntemin somut tümdengelim olduğunu savunmuştur. Doğru yanıt A'dır.

Spencer bilimsel birliği sosyolojnin sağladığı, yani sosyolojinin bilimlerin kraliçesi olduğu görüşünü reddeder; ona göre bilimsel birliği sentetik felsefe sağlayacaktır. Doğru yanıt B'dir.

Comte’un teorisindeki tarihsel boyut Spencer’ın teorisinde yoktur, Spencer’ın teorisi tarih dışı ve anti-hümanisttir. Doğru yanıt C'dir.

Evrimci teorilere getirilen temel eleştiriler şu şekilde özetlenebilir: • Evrimsel olayları tamamen toplumların içinde meydana gelen olaylar olarak görmekle, yayılma veya siyasal değişimler gibi çeşitli dış etkenlerin rolünü görememekle eleştirilmişlerdir. • Aldatıcı bir uyum kavramı kullanmakla ve toplumdaki çatışmaları görmezden gelmekle eleştirilmişlerdir. • Evrim sürecini gelişme ve ilerlemeyle eşanlamlı kabul etmekle ve insanlığın diğer ilerleme biçimleriyle eşit tutmakla eleştirilmişlerdir. • Özneleri pasif konumda bırakarak insan etkinliklerinin gücünü görmezden gelmekle eleştirilmişlerdir. • Tarihsel özgüllükleri dikkate almaksızın bütün toplumlar için aynı genel geçer kuralları ileri sürmekle eleştirilmişlerdir. Doğru yanıt E'dir.

Saint Simon, pozitif bilimlerin ancak pozitif bir toplum biliminin yaratılması ile tamamlanacağına inanmış, bu yeni toplumsal bilimi ‘sosyal fizik’  olarak adlandırmıştır. Nasıl fizik bilimi doğa olaylarını tahmin etmeyi ve kontrol altına almayı mümkün kılıyorsa, toplumsal gerçekliği inceleyen sosyal fizik de sosyal olayları tahmin etmeyi ve kontrol altına almayı mümkün kılacaktır. Doğru yanıt C'dir.

Auguste Comte 19 Ocak 1798’de Fransa’da orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Politeknik’te eğitim görmüştür. 1817 yılından itibaren bir süre Saint Simon’la birlikte çalışmalar yapmıştır. 1830-1842 yılları arasında altı ciltlik Pozitif Felsefe Dersleri, 1851 yılında da Pozitif Politika Sistemi adlı eserlerini yayınlamıştır. Comte 5 Kasım 1857’de ölmüş, çalışmaları hem Fransa’da hem de diğer ülkelerde çok sayıda düşünürü etkilemiştir. Doğru cevap D'dir.

Pozitivizm, insan bilgisine ulaşmanın tek geçerli yolunun ampirik bilim olduğu ve gözlenebilir olgular ve bu olgular arasındaki ilişkiler dışında hiçbir şeyin bilgisine sahip olamayacağımız şeklindeki felsefi görüştür. Doğru cevap E'dir.