KLASİK SOSYOLOJİ TARİHİ - Deneme Sınavı - 8

Pareto’nun mantıksal-deneysel bilim anlayışının birinci özelliği gerçekliktir. Bunu sağlamak için tümevarım, deneysel bilim yöntemleri kullanır. Amacı toplumsal yarar değildir.

Tortular insan doğasında ya da davranışlarının temelinde bulunan ve dolayısıyla toplumun işleyişini ve devamlılığını sağlayan içgüdülerin dışavurumlarıdır.

Pareto tortu/kalıntıları altı kategoriyle sınıflar: 1) Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü 2) Kümelerin (veya grupların) sürekliliği 3) Duyguları dışla dönük davranışlarla açıklama gereksinimi 4) Toplumculukla ilişkili kalıntılar 5) Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü 6) Cinsel kalıntılar

Pareto, siyasal seçkinleri de tortu ve türem temelinde yaptığı psikolojik bir ayrıma ve buna bağlı olarak yönetim biçimlerine ve araçlarına göre iki gruba ayırır. Bu yönetim araçlarını da güç ve hile olarak tanımlar. Güç ve hile fleklindeki bu iki yönetim aracının ise, yukarıda belirtildiği gibi, Makyavel’in aslanlar ve tilkiler arası nda yaptığı ünlü ayrımın baflka bir biçimi olduğu bilinmektedir. Yani Pareto yönetici seçkinleri de almış oldukları eğitime göre aslanlar ve tilkiler olarak iki gruba ayırması yanlış bir ifadedir.

Pareto askeri diktatörlükleri örnek olarak verdiği aslanları kararlı, dobra ve acımasız bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar, Avrupa demokrasilerini örnek olarak verdiği tilkileri ise kurnaz, yönlendirici/manipülatif ve diplomatik bir yönetici seçkin grup olarak tanımlar.

Pareto'nun görüşlerinden en çok etkilenen sosyolog Talcott Parsons'dur. Parsons’un özellikle Pareto’nun toplumu dengede olan bir sistem olarak kavramasından etkilendiği ve Pareto’nun bu görüşünün Parsons’un teorisinin gelişiminde önemli bir yere sahip olduğu bilinmektedir. Toplumu birbirine bağlı parçalardan oluşan bir bütün ve dengede olan bir sistem olarak gören ve Parsons’u etkileyen Pareto sosyolojisinin bu özelliği çok defa Pareto’nun sosyolojiye en önemli katkısı olarak kabul edilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Aydınlanma düşünürlerinin çoğu fikirlerine, sosyolojinin ilk dönem gelişiminde etkili olan ilerleme kuramlarına, pozitivizme, evrimciliğe, sosyal Darvinizme, hümanist felsefeye ve Marksizme topyekûn eleştirel yaklaşmış, kitle demokrasisi fikriyle alay etmiş, çalışmalarında bu yaklaşımlardan oldukça farklı nitelikte düşünce ve görüşlere yer vermiştir. Pareto (aşağıda görüleceği gibi) insani içgüdüler gibi rasyonel olmayan faktörlerin önemi üzerinde durmuş (Ritzer, 1996: 38) ve sosyolojik çözümlemesinde toplumun insan doğasından kaynaklanan psikolojik güçlerin ve benzeri mekanizmaların bir ürünü olduğunu savunmuştur. Bu nedenşe doğru cevap C şıkkıdır.

Pareto sosyolojisi tortular, türemler, ekonomik çıkarlar, toplumsal heterojenlik (veya benzeşmezlik) ve de (seçkinler dolaşımı kuramını da içeren) toplumsal hareketlilik olmak üzere beş temel konudan oluşur. Bütün insan davranışlarını mantıklı ve mantıksız olmak üzere ikiye ayırarak inceler. Tarihsel materyazlim bunlardan birisi değildir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Pareto insan davranışlarının temelinde mantıksal olmayan iki temel unsurdan söz eder: (i) tortu/kalıntı (résidu) adını verdiği ve değişmez dediği eğilimler ile (ii) türem/türev(dérivation) adını verdiği, insanların davranışlarını haklı kılmak için her durumda buldukları ve değişken dediği nedenler. Ona göre bu iki öge insanların davranışlarını ve dolayısıyla toplumun doğasını önemli ölçüde belirlemektedir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Pareto, kalıntıları öncelikle altı kategoriye ayırır; 1. Uyuşma (veya bileşim) içgüdüsü 2. Kümelerin (veya grupların) sürekliliği 3. Duyguları dışa dönük davranışlarla açıklama gereksinimi 4. Toplumculukla ilişkili kalıntılar 5. Bireyin ve bağımlılıklarının bütünlüğü 6. Cinsel kalıntılar Toplumsal normlar bu kategorilerden birisi değildir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Pareto sosyolojisinde siyasal seçkinler, halkı yönetme şekillerine göre iki temel gruba ayrılır. Bunlar; güç kullanarak yöneten aslanlar ile gizlice, kurnazca ikna ederek yöneten tilkiler. Sorunun doğru cevabı B şıkkıdır.

Toplumu dengede olan bir sistem olarak gören görüşlerinin Parsons üzerinde önemli bir etki yaratmıştır. Pareto’nun elit (seçkinler) dolaşımı kuramı da siyasal sistem analizlerinde önemli bir etkiye sahiptir. Pareto’nun özellikle iktidar seçkinleri konusundaki görüşlerinin Robert Michels’in ‘oligarşinin tunç yasası’ ve C.W. Mills’ın ‘iktidar seçkinleri’ teorilerinde yer aldığı bilinmektedir. Swingewood Pareto’nun en çarpıcı başarısının toplumu, soyut, tarihdışı ve son kertede sosyolojik-olmayan terimlerle bir sistem olarak tanımlaması... olduğunu vurgular. Pareto’nun seçkinler yönetimi konusundaki görüşleri, görünüşte kitle demokrasisi çağında bile halen seçkinlerin yönettikleri gerçeğini aydınlattığı ve de hayati önemde olan bir seçkinler analizi geleneğinin kurulmasına önayak olduğu savunulmaktadır. Ancak Pareto'nun M. Foucault üzerinde bir etkisi olduğu bilinmemektedir. Bu nedenle cevap D seçeneğidir.

Pareto sosyolojisinde toplumun genel hareketinin çıkarlar, kalıntılar, türemler ve toplumsal benzeşmezlik (veya heterojenlik) dediği karşılıklı olarak birbirine bağlı dört değişkene göre anlaşılır. Toplum bu dört değişken üzerine kurulu olan bir dengedir ve türemler değiştikçe bu denge de biçim değiştirir; ancak denge olarak kalır. Paylaşımlar bu değişkenlerden birisi değildir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Pareto, birincisi toplumsal seçkinlerin tümünü kapsayacak kadar geniş ikincisi ise, sadece yönetici seçkinleri kapsayacak kadar dar anlamda iki seçkin tanımı yapar. Sorunun cevabı B seçeneğidir.

Mantıksal-deneysel bilim anlayışının birinci özelliği tek amacının gerçeklik olmasıdır. Pareto burada mantıksal olmayan davranışları inceleyen bir sosyolog olarak amacının yarar değil gerçeğe ulaşmak olduğunu ve de yarar ile gerçek arasında bir çakışma olduğunu gösteren hiçbir kanıtın olmadığını vurgular. Bu nedenle doğru cevap C şıkkıdır.

Yukarıda sayılan bilim insanları katı bilimsel bir doktrine ve baskıcı bir devlet formuna dönüştürülen Sovyet Devrimini eleştiren Batı Marksistleri, Marksizmin eleştirel özünü tekrar açığa kavuşturmak gerektiğine inanmışlardır..

Lukacs, Marx’ın temel kavram ve kategorilerinin Hegel’in felsefi bakış açısıyla yeniden yorumlayarak, Marksist siyaset, sanat ve edebiyat kuramına ciddi katkılar sunmaya çalışan bilim insanlarından birisidir.

Lukacs'ın 1923 yılında yayınladığı "Tarih ve Sınıf Bilinci" iaimli çalışmsı Hegelci Marksizmin baş yapıtı olarak görülmektedir.

Lukacs, sınıf bilincini ikiye ayırmaktadır. Bunlar 1) Psikolojik Bilinç 2) Atfedilen (Aşılanmış) Bilinç.

Lukacs için şeyleşme, burjuva toplumunu baştan sona kuşatan evrensel bir ilke, genel ve yapısal bir temel sorundur."