KLASİK MANTIK - Deneme Sınavı - 4

"Allah inancın yoksa cehennemde yanarsın." örneği Korkuya başvurmak türündedir.

"X kremin yeni formülüyle teniniz ipek gibi olacak." örneği Yeniye Başvurmak türündedir.

"Seval büyük bir binada çalışıyor. Sevalin ofisi de büyüktür." örneği İndirgeme safsatası türündedir.

"Ya benimsin ya da toprağın." örneği Yanlış İkilem türündedir.

"Zombilerin olmadığını ispatlayamazsın." örneği İspatlama mecburiyeti türündedir.

1. Ayşe egzersiz yapmayan insanların sağlıksız olduğunu söylüyor.
2. Ahmet bu senin için doğru olabilir ama benim için yanlış diyor.
3. O halde Ahmet egzersizi reddetmekte haklı olduğunu düşünüyor. örneği görecelik safsatası türündedir.

Bir koşul önermesinde, örneğin “A ise B” önermesinde A ön bileşen, B de art bileşendir. Ön bileşen, art bileşenin olduğunu iddia ettiği şey için “yeterli koşul”u ifade eder. A’nın olmasının B’nin olması için yeterli koşul olduğunu, yani ne zaman A olsa B’nin de olduğunu iddia eder (Ne zaman yağmur yağsa yerler ıslanır). Bu çeşitli biçimlerde ifade edilebilir;

B olur, yeter ki A olsun. (Yerler ıslanır, yeter ki yağmur yağsın)

A olması koşuluyla / halinde B. (Yağmur yağması koşuluyla / halinde yerler ıslanır.)

Buna göre A, B, C ve D şıklarında verilen ifadeler “Yağmur yağarsa yerler ıslanır.” Koşullu önermesinin farklı şekilde ifade ediliş biçimleridir.

Koşul önermesinin art bileşeni, önbileşenin “zorunlu” ya da “gerekli” koşulunu ifade eder. “A ise B” önermesi, A’nın olması halinde B’nin de olmasının zorunlu olduğunu ileri sürer. Fakat B’nin olmasının birçok yeterli koşulu olabilir. Örneğin, yerlerin ıslanması için yağmurun yağması, yeterli koşullardan sadece biridir. Belediyenin arozözünün sulaması veya su borularının patlaması da yerlerin ıslanması için başka yeterli koşulları oluşturur. Dolayısıyla “A ise B” önermesi doğruysa B’nin olmasından A’nın olduğu sonucunu çıkaramayız. Buna göre verilen koşullu önerme “Yerler ıslaksa, yağmur yağmıştır.” şeklinde ifade edilemez.

Modus ponens çıkarımında öncüllerden biri koşul önermesidir. Diğer öncül de koşul önermesinin önbileşenini evetler, yani yeter koşulun yerine geldiğini iddia eder. Koşul önermesinin artbileşeni (koşul önermesinin zorunlu koşulu) sonuç olarak çıkarılır. Buna göre verilen örnekte “Ormanda ateş yakılırsa yangın çıkar” öncülü koşul önermesidir. İkinci öncül de koşul önermesinin önbileşenini (ateş yakmak) evetlemiştir. Koşul önermesinin artbileşeni (yangın çıkacak) sonuç olarak çıkarılmıştır.