Kırsal Turizm Planlaması

Herhangi bir bölgede turizm planlamasının başlıca
nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Bölgede turizmin kontrolsüz gelişmesini
önlemek
• Arazi kullanımını olumlu olarak geliştirmek
• Çevrede pozitif değişim yaratmak
• Toplumsal kültürde olumlu değişme yaratmak
• Bölgede taşıma kapasitesinin zorlanmasının
önüne geçmek
• Aşırı turist sayısını sınırlandırmak
• Hizmet kalitesinde düşmeyi önlemek

Kırsal turizmi geliştirmek amacıyla yapılan master planlarda bulunması gereken aşamalar
şunlardır.
1. Plan öncesi durum (background), amaç, kapsam ve yöntemlerin belirlenmesi,
2. Master planı etkileyebilecek sürdürülebilir turizm plan ve politikaların belirlenmesi,
3. Doğal, fiziksel, insan ve kurumsal kaynak boyutunu içine alan kırsal turizm kaynak envanterinin
oluşturulması,

4. Kırsal turizm performansının (yerel ekonomiye
katkısı, üretim ve verimlilik, bölgesel
ve ulusal ekonomiye katkısı) incelenmesi,
5. Kırsal turizmin gelişimiyle ilgili problemlerin,
sınırlılıkların belirlenmesi,
6. Sürdürülebilir kırsal turizmin geliştirilmesi ile
ilgili amaçlar ve stratejilerin belirlenmesidir.

Yaşanan sanayileşme ve hızlı şehirleşmenin de etkileriyle çevre kirliliği, trafik ve stres gibi sorunlar her
geçen gün artmaktadır. Bu durum neticesinde bireyler doğal ortamlara yapacakları seyahatlere daha fazla
önem vermeye başlamıştır. Bu faktörler de  ‘’kırsal turizm’’ olgusunun ortaya çıkmasına neden olmuştur. 

Türkiye’de kırsal alanlarla ilgili sorunlar vardır. Bunlar;
• Tarım dışı sektörlerin tarımdan ayrılacak iş gücünü hazmetme kapasitesinin düşüklüğü,
• Gençlerin kırsal alandan kentsel alanlara akması ve nüfusun yaşlanması,
• Kırsal alana yönelik kamu hizmetlerinin yetersizliği,
• İyi yaşam koşullarını sağlamaya yönelik tarım dışı ekonomik aktivitelerin yetersizliğidir.

Kırsal kalkınma programlarının finansmanını üç fon oluşturmuştur: Bunlar; Avrupa Kırsal Kalkınma
Fonu (ERDF), Avrupa Yapısal Fonu (ESF) ve
Tarımsal Garanti ve Yönverme Fonu (EAGGF)’nın
Yön Verme Bölümüdür. 

Kırsal turizmin geliştirilmesine yönelik turizm politikaları şunlardır;
• Kırsal turizmin bölgeler için önemli olduğunun
farkına varmak,
• Kırsal turizmin kırsal alanlarda istihdam
yaratma gibi sosyal ve kültürel gelişmede
anahtar bir faktör olduğunu ortaya koymak,
• Kırsal alanlarda çalışanları turizm hakkında
eğitmek,
• Kırsal turizm pazarında özel grupları hedeflemek,
• Kırsal turizme katılan turistlerin memnuniyetini
sağlamak,
• Turizm planlarının uzmanlarca yapılmasını
sağlamak,
• Kırsal alanlarda sürdürülebilir turizm ilkelerini
uygulamaktır.

2023 Turizm Stratejisinde yer alan ilkelerden
kırsal turizmi hedef alan ilkeler aşağıdaki
şekilde sıralanabilir:
• Bölge ekonomisinde üretim çeşitliliğinin
artırılarak ekonomik istikrarın sağlanması,
• Bölgede nitelikli, niteliksiz iş gücüne önemli
çalışma fırsatlarının oluşturulması,
• Bölgede yer alan küçük ve orta ölçekli işletmelerin
geliştirilmesi,
• Yerel düzeyde sanayii ve ticareti uyarıcı altyapı
yatırımlarının geliştirilmesi
• Gençlerin ve toplumun eğitimi ile yerel düzeyde
modernizasyon sürecinin sağlanması,
• Sosyo-ekonomik gelişme konusunda başka
seçeneği olmayan bir yörede yerel halk ve
turistler tarafından kullanılabilecek rekreasyonel
ve turistik olanakların sağlanması,

•Yerel düzeyde kişisel gelirlerin ve vergi vb.
kamu gelirlerinin artırılması,
• Yerel düzeyde imajın geliştirilmesi ve yerel
halkın çevre koruma ve geliştirme bilincinin
artmasına yönelik çalışmaların yapılmasıdır.

Türkiye’de doğrudan kırsal turizmi ve kırsal
turizmi bir kalkınma aracı olarak kullanmayı
hedefleyen politikaların Dokuzuncu Kalkınma
Planı ile ele alınmaya başladığı görülmektedir.

Projenin temel hedefleri
şu şekilde sıralanabilir:
1. Ürün geliştirme (örneğin, kuş gözlemciliği,
trekking, rafting, vs),
2. Daha yoğun turizm faaliyeti ve daha yüksek
turizm geliri için bölgenin tanıtımının
sağlanması (örneğin, tanıtım malzemesi,
belgesel filmler, bölgeye tur acentelerinin
seyahati, vs.),
3. Yerel kapasite geliştirme (örneğin, yerel ortaklarla
çalışma gezisi, yerel pansiyonların
kapasitelerinin geliştirilmesi Pazar bağlantılarının
kurulması, vb.).

Kırsal kalkınma politikaları; kırsal toplulukların ekonomik, toplumsal ve kültürel olanaklarını geliştirmeyi
amaçlayan politikalardır. Bu politikalarının ana amacı, kırsal toplulukların tarımsal, ekonomik ve sosyo-kültürel
alanlarda kalkınmalarını sağlamaktır.

Planlama, amaçların ya da hedeflerin
tanımlanması, bu hedeflere ulaşmak için
genel stratejinin belirlenmesi, faaliyetlerin
eşgüdümlenmesi ve bütünleştirilmesi için
kapsamlı bir planlar hiyerarşisi geliştirilmesinden
oluşur.

Kırsal turizmin başlangıcında karar alıcılar,
devlet ya da yerel yönetimlerdir.

Kırsal turizm ürün planlaması şu aşamaları içermelidir

• Pazar araştırmaları
• Pazar bölümleme
• Kalite geliştirme
• Ürün çeşitlendirmesi

Kırsal turizmin sürdürülebilirlik boyutunda altyapı
ve üst yapının planlanmasında dikkat edilecek
unsurlar şunlardır;
• Yöresel mimariyi yansıtan mimari ve mevcut
yapının kullanılmasına öncelik verilmeli,
• Var olan yapıların yerel özellikleri korunarak
bakım ve onarımlarının yapılması ve
yapıların fiziksel olarak sağlamlaştırılması,
• Var olan yapıların konaklama ve yeme, içme
kullanımları ile yenilenmesi ve geliştirilen
yeni turizm işlevleri doğrultusunda sağlıklı
bir düzen içinde hizmet vermeyi amaçlayan
standartların benimsenmesi,
• Turizm hizmeti verecek yapıların dış çevresiyle
olan iletişimi sağlayan ulaşım haberleşme,
kanalizasyon, elektrik ve su olanaklarınm
artırılması,
• Günlük kullanım mekânlarının konuklar
için ikincil harcama yaratacak biçimde geliştirilmesi
(Örneğin; El sanatlan satış üniteleri,
organik tarım ürünleri üniteleri),
• Turistik mekânın rekreasyon etkinliklerinin
yanı sıra para harcanacak bir mekân olarak
da düzenlenmesi,
• Jeotermal, güneş, küçük akarsu, rüzgâr vb.
enerji kaynaklarının kullanımının teşvik
edilmesidir.

Kırsal turizm ürününün kalitesinde dikkat edilecek unsurlardan olan ekonomik hedefler şunlardır;

• Kırsal turizm yöresinin ekonomik gelişiminin
sağlanması,
• Tarım ve çiftlik faaliyetlerinin sürdürülebilir
olması,
• Ev ürünlerinin ve el sanatlarının geliştirilmesi,
üretim sunum pazarlama modellerinin
oluşturulması ve sürdürülebilirliğinin
sağlanması,
• Kırsal turizm yöresinin doğal güzelliğinin
ve değerlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması
ve ekonomik girdiye dönüşürülmesi,
• Sürdürülebilir bir ekonomik yapı örgütlenmesinin
oluşturulması ve kaynakların akılcı
kullanılması ve yönetimi.

Ekonomik Zorluklar şunlardır;
• Türkiye kırsal alanlarına, özellikle daha az
gelişmiş bölgelere gelir ve istihdam açısından
yeni kaynaklar bulmak zorundadır.
• Kırsal alanın büyük çoğunluğunda yüksek
işsizlik veya kısmi işsizlik sorunu ve kırsal
yoksulluk problemi vardır. Bununla birlikte,
kırsal alandan kentlere akan nüfus,
kentsel alanlardaki birçok sosyo-ekonomik
problemin kaynağıdır.
• Türkiye’de kırsal alan birinci dereceden tarıma
bağımlıdır; fakat parçalanmış ve küçük
ölçekli toprak yapısı ve yüksek üretim giderleriyle
tarım sektörü rekabet edebilirlikten
uzaktır.
• Geçimlik ve yarı geçimlik üretim yaygındır
ve verim düşüktür.
• Tarımsal ürünler kalite ve standartlar yönünden
yeterli değildir.
• Tarım-sanayi entegrasyonu zayıftır.
• Sermaye ve mali kaynak yetersizliği söz konusudur

Sosyal Zorluklar
• Kırsal alanlarda eğitim düzeyi oldukça düşüktür.
Bununla birlikte mesleki eğitim,
örgütlenme ve iş birliği yeterince gelişmiş
değildir.
• Kırsal alanda nüfus azalması, beraberinde
bu alanlarda yaşlı nüfusun yoğunlaşmasını
getirmektedir.
• Kamu hizmetlerinden, sağlık hizmetlerinden
ve eğitimden yararlanmaya yönelik
mekanizmalar yeterince gelişmiş değildir.
• Çalışmak için şehirlere giden nüfus, kırsal
alandaki yerel halk ile iletişim içinde değildir.
• Yetersiz sosyal yapılar birçok başka sosyal
sorunun nedenidir.

Çevresel Zorluklar şunalardır;
• Sürdürülebilir tarım faaliyetleri yeterli değildir.
• Kirlenme ve erozyon ciddi bir sorundur.
• Sürdürülebilir kalkınma politikalarına yönelik
finansal destek yeterli değildir.
• Çevrenin korunmasına yönelik uygulamalar
kısıtlıdır.

kırsal turizm politikasının sürdürülebilirliği ve verimliliğini şekillendirmek için aşağıdaki kritik hususlar şunlardır;
• Kırsal alanlarda etkili bir yönetim ve kırsal
turizm planlaması fakat gelişmiş doğa stratejisinin
eksikliği,
• Aktif bir ilgiye sahip stratejik kurumlar ve
çeşitli paydaşlar arasındaki dikey ve yatay
entegrasyonun önemi ve politikanın şekillenmesindeki
rolü,
• Turizm ve rekreasyonun kırsal kalkınma süreci
içerisinde yönetildiği yön bakımından
entegre düşünme ve hareket etme ihtiyacı,
• Kırsal turizm aktivitesini niş marketten
daha fazla kitle olarak tanımlayan planlama
ve yönetim gereksinimidir.

Altıncı Kalkınma Planı (1990-1994): Kırsal
alan planlama yaklaşımı ile birlikte tarıma dayalı
sanayi ve hizmetlerin planlamasının merkez köylere
verilmesini hedef almıştır.