KİMYA VE BİYOLOJİ SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

29.07.2015 tarih ve Resmî Gazetede (29429) yayımlanan İlk Yardım Yönetmeliği’ne göre de iş sağlığı ve güvenliği kapsamında; Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilk yardımcı bulundurması zorunludur”. soruda verilen fabrikada 150 çalışan var ise her 15 ilk yardımcı bulundurulmalıdır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'D' dir.

İlk yardım müdahaleleri gerçekleştirirken her daim belli bir sıra takip edilmelidir. Uyulması gereken bu sıralamanın başında ilk yardımın temel uygulamaları gelir. İlk yardımın temel uygulamaları sırasıyla koruma, bildirme ve kurtarmadır. Yapılan her türlü müdahalede bu 3 temel uygulama göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar sırasıyla: Koruma, Bildirme ve Kurtarma'dir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'B' dir.

Yaşamsal fonksiyonlar dediğimiz zaman da aklımıza 2 temel sistem gelmelidir. Solunum sistemi ve dolaşım sistemi. Diğer bütün sistemler de yaşam için gereklidir. Ancak solunum ve dolaşım sistemini temel aldığımızda bu iki sistemin birinin ya da her ikisinin birden durması durumunda kişiler kısa zamanda yaşamlarını kaybedeceklerdir.  Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D' dir.

Kazalara bağlı olarak gerçekleşen ölümlerin çoğu ilk yarım saatte meydana gelmektedir. İlkyardımın da kritik dakikalarının ilk 5-10. dakikalar olduğunu düşündüğümüzde olayın meydana geldiği an ile 112 acil servisin olay yerine intikal etme süresinin kısalması, kişilerin yaşam şanslarını artırmaktadır. Ayrıca 112 acil servis gelinceye kadarki yapılacak olan ilk yardım müdahaleleri ile de kişilerin var olan durumlarının kötüye gitmesini engeller, yaşamsal fonksiyonların sürmesine yardımcı olur ya da iyileşmeyi kolaylaştırır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'C' dir.

Yetişkinlerde ve çocuklarda nabız en rahat boyun şah atardamarı üzerinden (tek yönlü); bebeklerde ise dirsek üstündeki kol atardamarından tespit edilebilir. Nabız kontrolü en az 3 parmakla 5 saniye boyunca yapılmalıdır. Nabız sesinin varlığı, yokluğu, şiddeti ve sayısı ilkyardımın ileriki aşamaları için önemlidir. Nabız alınamıyorsa dolaşım sistemi durmuş demektir ve derhal temel yaşam desteğine geçilmelidir. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E'dir.

İlk yardım uygulamalarında temelde 3 pozisyon bulunur. Koma, şok ve yarı oturur. Yarı oturur pozisyon özellikle kişilerin göğüs bölgesinde bir ağrı varsa, kalp krizi belirtileri varsa, göğüs bölgesi yaralanmalarında ve solunum ile ilgili problemlerde verilmesi gereken pozisyondur. Şok pozisyonu ise özellikle bayılma, kanama ve şok bulgularında (beden renginin solması, beden ısısının düşmesi, nabzın hızlanması, solunumun hızlanması, vb.) verilir. Şok pozisyonunda kişi sırtüstü yatırılır, ayakları 30 cm yukarı kaldırılır, beden ısısı dengesini korumak için kişinin üstü örtülür. Koma pozisyonu ise basitçe yarı yan yatar pozisyondur. Eğer kişilere şok ya da yarı oturur pozisyon vermek gerekmiyorsa geri kalan kişilere koma pozisyonu verilir. II ve IV numaralı ifadelerde verilenler şok durumunda uygulanması gereken doğru bilgilerdir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'C'dir.

Hangi tip kanama olursa olsun bir kişi toplamda var olan kan miktarının % 10 ve üzerini kaybediyorsa kişinin yaşamı tehlikeye girer. bu açıklamaya göre doğru cevap 'B'dir.

Baskı yaparak kanama durmuyorsa bu kez en yakın bası noktasına (kanayan bölge ile kalp arasında kalan en yakındaki atardamara) baskı yapılırsa kanama yavaşlar hatta durabilir. Bu bölgelere basınç/bası noktası denir. Bedendeki temel bası noktaları boyun şah damarı üzeri (tek taraflı), köprücük kemiği, koltuk altı, pazı kemiği, kasık üzeri olarak sayılabilir. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'B'dir.

Yanıklara müdahalede koruma ilkesi, birincil ve ikincil değerlendirme işlemlerini yaptıktan sonra yanık olan bölge tazyiksiz çeşme suyu altında en az 20 dakika tutulur. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D'dir.

Deri yolu ile zehirlenme durumlarında ilk yardımcı genel ilk yardım kurallarına uyduktan sonra zehrin temas ettiği deri bölgesini en az 15-20 dakika bol suyla yıkamalıdır. Bu açıklamaya göre doğru cevap 'D' dir.

İlk yardım, “Kaza, sağlığı tehdit eden ya da yaşamı tehlikeye düşüren herhangi bir durumda 112 acil servisin ya da sağlık görevlilerinin yardımı sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar” şeklinde tanımlanabilir. Bu durunda 112 acil servisin gelmesini beklemek ilk yardımın temel amacı değildir.

Koruma denince akla genelde insanların öncelikle yaralı ya da hasta kişiyi koruma gelmektedir. Oysaki koruma ilkesinde temel amaç ilk yardım yapacak olan kişinin kendi güvenliğini ön planda tutması buna yönelik tedbirler almasıdır. İlk yardımcı koruma ilkesinde öncelikle kendi güvenliğini, sonra olay yerinin güvenliğini sağlamalı ve en sonunda güvenli bir ortamda hasta ya da yaralıya müdahale etmelidir. İlk yardım yaparken ilk yardımlık bir duruma düşmemek gerekir. İlk yardımcının da başına olumsuz bir durum gelirse yaralıya yardım edecek başka kimse kalmayacağından dolayı ilk yardımcı hem kendi hem de yaralının güvenliği için kendini ve olay yeri çevresini güvenliğini sağlamış olmalıdır.

Bilinci kapalı kişi sırtüstü sert bir zemine yatırılır. Kişinin özellikle boyun bölgesinde sıkan kıyafetleri varsa onlar gevşetilir. İlk yardımın sırasıyla A-B-C işlemlerine geçilir. Bunlar Airway - Breathing - Circulation'dir.

Şok pozisyonunda kişi sırtüstü yatırılır, ayakları 30 cm yukarı kaldırılır, beden ısısı dengesini korumak için kişinin üstü örtülür.

Koma pozisyonu ise basitçe yarı yan yatar pozisyondur. Dolayısıyle yarı yan yatar pozisyon koma pozisyonudur.

Bak-Dinle-Hisset yönetimi ile 10 saniye solunumu kontrol edilir. Solunum yoksa derhal temel yaşam desteğine geçilmelidir.

Hangi tip kanama olursa olsun bir kişi toplamda var olan kan miktarının % 10 ve üzerini kaybediyorsa kişinin yaşamı tehlikeye girer.

İç kanama geçiren bir kişide birinci değerlendirme sonrası yapılan ikinci değerlendirme sırasında şu bulgular elde edilebilir.

Nabız sayısı artar ancak nabız kuvveti/sesi derinden gelir

Solunum sayısı artar

Beden ısısı düşer

Beden rengi soluklaşır

Görünürde travma ya da düşmeye bağlı ola- rak iç kanama belirtisi

Kişinin bilinci açıksa yaralı kişi ilk yardımcıya halsizlik, baş dönmesi, mide bulantısı, ağrı, acı, bulantı, kusma susuzluk ve huzursuzluk gibi şikayetleri söyleyebilir.

Üçüncü derece yanıklar ise derinin tüm tabakalarının etkilendiği elektrik çarpması, kimyasal madde ile temas, kaynamış su dökülmesi, alevle doğrudan temas, çok şiddetli sürtünmeler sonucu ortaya çıkan yanıklardır. Bedende yayılımı yüksek olursa kişinin sıvı kaybına ve enfeksiyona bağlı ölümüne bile yol açabilir. Bu nedenle en ciddi ve tehlikeli yanıklardır.

Basitçe bayılma beyne giden kan akımında geçici olarak azalmaya bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur.

Beden ısısının normal değerlerinin (36-37°C) aşırı üzerine çıkması ateşe bağlı havaleye yol açabilir. Ateşe bağlı ortaya çıkan havaleler özellikle tam olarak beyin gelişimi tamamlanmamış 6 ay-6 yaş arasındaki çocuklarda tehlikelidir.