KİMYA VE BİYOLOJİ SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Arsin zehirlenmesi: Semptomlar maruziyetten
sonra saatler içinde gelişir. Kırmızı kan hücrelerinde yoğun parçalanma olur. Bunun sonucunda sarılık, idrar renginde koyulaşma ve karın ağrısı üçlüsü
ortaya çıkar. Sıvı kaybı ve böbrek yetmezliği gelişebilir. Ölümcül seyredebilir.

Uzun süreli berilyum hastalığı: Öncelikle
akciğerleri etkiler. Ancak, berilyum kan ile diğer
organlara da taşındığı için diğer organları da
etkileyebilir. Bazı hücreler berilyuma tepki olarak
granülom adı verilen doku kitleleri oluşturur. Granülomlar tipik olarak akciğerlerde bulunmakla
beraber cilt, karaciğer, dalak, böbrek, kemik, sinir
sistemi, iskelet kasları, lenf bezleri ve kalbin duvarında da ortaya çıkabilir.

Partiküller: Çap ve uzunlukları eşit olan mineral ve maddelerdir.

Tablo 4.1 Kimyasallar ve Başlıca Temas Yolları de metanın başlıca temas yolunun solunum olduğu bildirilmektedir?

Fibrotik Etki Mekanizması
Akciğerlerde elastikiyeti olan normal dokunun yerine elastik olmayan bağ dokusu gelişimi durumudur.
En sık Pnömokonyoz denen inorganik tozlara gelişen reaksiyon sonucu akciğer hastalıklarında görülür. Serbest
kristal silika maruziyeti ile oluşan silikoz, asbest maruziyeti ile oluşan asbestoz tabloları da bu etkinin diğer
önemli örnekleridir.

Organik Tozlara Bağlı Mesleki Solunum
Yolu Hastalıkları
Bisinozis: Bissinozis pamuk, keten, kenevir
tozlarına maruz kalanlarda gözlenir. Uzun süreli
temas durumunda sürekli ve ilerleyici öksürük, göğüste sıkışma hissi, nefes darlığı ile birlikte ciddi,
geri dönüşümsüz solunum fonksiyonlarında azalma meydana gelir.

İnorganik Tozlara Bağlı Solunum Yolu
Hastalıkları
Zararlı tozların önemli tehlikesi, solunumla akciğerlere kadar gitmesi ve orada yerleşerek çeşitli
hastalıklara neden olmasıdır.
Tozlar; organik (pamuk, kenevir, vb. bitkisel ve
hayvansal kökenli tozlar), inorganik (kurşun, demir, bakır, çinko gibi metal ve kükürt gibi ametallerin ve bunların bileşiklerinden oluşan tozlar) ve
ipliksi (fibrojenik: silikozis, asbestoz, talkoz, alüminoz) şekilde olabilmektedir

Tablo 4.3 Yerleşim Yerine Göre Mesleki Kanser Nedenleri

Farenks (yutak)
Nazofarenks, formaldehit,Kontraplak, yonga levha üretimi yapan kişilerde

İrritan Kontakt Dermatit
İrritan etkili maddelerin yol açtığı çeşitli cilt
reaksiyonlarıdır. Belirtiler ciltte eritem, şişme, papül, bül ve fistüllerdir

AKD evresine bağlı klinik görünüm farklıdır.
• Akut(erken) evre: Eritem, ödem, vezikül.
• Subakut devre: Krut, skuam, papüloveziküller.
• Kronik(uzun) devre: Likenifikasyon,
ragatlar.

Asbest lifleri uzun süre solunduğunda akciğerde, zamanla nor­mal dokunun yerini alarak Fibrozis denilen duru­ma yol açarak tedavisi mümkün olmayan hasara yol açar. Asbest liflerinin solunması ayrıca göğüs boşluğunun (plevra) astarında kalınlaşma, sıvı bi­rikimi, gibi kanser dışı anormalliklere yol açabilir. Kanserojendir.

Bir kimyasalın vücuda girebileceği dört ana te­mas yolu vardır.       I. Solunum yolu ile temas (nefes alma)

II. Cilt (veya göz) yolu ile temas

III. Ağız yolu ile temas (yutma veya yemek)

IV. Enjeksiyon yolu ile temas

Temas edilen maddelere bağlı olarak ortaya çıkan hasarlama mekanizmaları; irritan, fibrotik, alerjik, kanserojen ve sistemik olabilmektedir.

Kimyasal etmen ne olursa olsun sonuçta oluşan hastalık tablosu Astım ve KOAH şeklindedir.

Yeterli zaman ve konsantrasyonda uygulandı­ğında hücre hasarı yapma yeteneğinde maddeler­ tahriş edici maddelerdir.

Reaktif havayolu disfonksiyonu sendromu (RADS): Daha önce herhangi bir solunum sorunu olmayan bir kişide ani ve yoğun bir kimyasal-gaz vb. teması sonrası 24 saat içinde ortaya çıkan ve ortalama 3-6 ay kadar süren astım semp­tomları, klinik ve fonksiyonel bulguları ile karakterize tabloya denir.

Tablo 4.1 Kimyasallar ve Başlıca Temas Yolları

Tablo 4.3 Yerleşim Yerine Göre Mesleki Kanser Nedenleri

Silikozis solunabilir silika partiküllerinin (çapı 10μm>) uzun süreli solunması ve akciğerlerde birikimi ile gelişen fibrotik, irreversibl (geri dönüşümsüz), potansiyel olarak ölümcül bir akciğer hastalığıdır.Kömür madeni, taş ve cam sektörü çalışanları risk altındadır.

Kimyasal maddeler ile cilt kanseri veya kanseröz olma eğiliminde olan cilt değişiklikleri gelişmesi için gereken temas süresi genelde on yılları bulmaktadır. Cilt kanseri mesleki cilt hastalıkları arasında en sık 2. hastalıktır. Temas sonrası erken bulgular: ciltte kızarıklık, kaşıntı ve güneş ışığına hassasiyet şeklindedir. Katran keratozu gelişebilir.Daha uzun süreli temaslarda hiperpigmentasyon (cilt renginde koyulaşma), cilt renginde değişiklik gözlenir.