KİMYA VE BİYOLOJİ SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 11

Birçok uluslararası belgeler ve ulusal yasa ve kanunlar ile çalışanların genel ve meslek hastalık arına ve iş kazalarına karşı korunmasına ilişkin düzenlemeler yapılarak iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve zorunluluğu irdelenmektedir. Ülkemizdeki İş Sağlığı ve Güvenliği kuralları 5 bölüm ve 39 maddeden oluşan ve 20.06.2012 tarihinde kabul edilip 30.06.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile belirlenmiştir.

Çalışan: Kendi özel kanunlarındaki statülerinden bağımsız olarak kamu ya da özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişidir. 

İşveren: Çalışan istihdam eden tüzel kişiliğe sahip olmayan, gerçek ya da tüzel kişi veya kurum ve kuruluşlardır.

Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve yönergelere uyarak uygulaması gerekli olan diğer yükümlülükleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir. Bunlar:

Acil durumlarda çalışanların yükümlülükleri aşağıdaki gibidir:
a. Acil durum planında belirtilen konularda alınan önleyici ve kısıtlayıcı uyarılara uymak.
b. İş yerindeki makine, ekipman, alet, ekipman, tesis ve binalarda kendilerinin ve başkalarının sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atacak bir acil durumla karşı karşıya kaldığında; en yakın amirle, acil durumdan sorumlu kişi veya çalışan temsilcisiyle derhal iletişime geçmek.
c. Acil durumu ortadan kaldırmak için işveren ve iş yeri dışındaki ilgili kuruluşlardan olay yerine gelen ekipler tarafından verilen talimatlara uymak.
d. Acil durumlarda kendisinin ve diğer çalışanların hayatını tehlikeye atmayacak şekilde davranmak.

Çalışmaktan kaçınma hakkı; “çalışanın, yaşamı ve sağlığı için yakın ve ciddi bir tehlike olduğu sürece çalışmaktan kaçınması” şeklinde tanımlanmaktadır. Tehlike ise; iş yerinde mevcut ya da harici olabilecek, çalışanı ya da iş yerini etkileyebilecek potansiyel zarar ya da hasardır.

İş yerinde sağlık gözetimi sonuçları koruyucu tedbirlerin alınmasında önemlidir ve bu gözetimler özellikle;
1. Belirli bir hastalık ya da sağlık yönünden olumsuz bir maruziyete neden olduğu bilinen tehlikeli kimyasal maddeye maruz kalmanın konu olduğu,
2. Çalışanların özel çalışma koşullarında hastalık ya da maruziyet ortaya çıkma durumunun olduğu,
3. Çalışanlar üzerinde yapılacak incelemelerin oluşturduğu riskin kabul edilebilir seviyede bulunduğu durumlarda yapılır.

Dekontaminasyon: İnsan vücudu, eşyalar ve çevreye bulaşan kimyasal,
biyolojik, radyolojik ve nükleer ajanlar gibi tehlikeli maddelerin güvenliğin sağlanması amacıyla bulaştıkları ortamlardan azaltılması uzaklaştırılması veya etkisizleştirilmesidir.

Antiseptik: İnsan, hayvan ve bitkilerin dokularına yerleşerek hastalığa yol açan bakteri, virüs, mantar gibi tek hücreli asalak canlıları yok etmek enfeksiyon veya çürümeyi önlemek amacıyla canlı dokuya uygulanan maddelerdir.

İşveren, çalışanlarına en azından temel eğitimleri çalışan, çalışmaya başlar başlamaz mümkün olan en kısa zamanda verilmesine olanak sağlar. Bunlar genel koşullar, sağlık konuları, teknik ve diğer konulardır. 

Teknik Konular
a. Fiziksel, kimyasal ve ergonomik risk faktörleri
b. Elle kaldırma ve taşıma
c. Parlama, patlama, yangın ve yangına karşı
korunma
d. İş ekipmanlarının güvenli kullanımı
e. Ekranlı araçlarla çalışma
f. Elektrik, tehlikeler, riskler ve önlemler
g. İş kazalarının nedenleri ve korunma ilkeleri
ile tekniklerinin uygulanması
h. Güvenlik ve sağlık işaretleri
i. Kişisel koruyucu ekipman kullanımı
j. İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü
k. Tahliye ve kurtarma

114 zehir danışma hattıdır. 177 ise orman yangını acil durum hattıdır.

HEPA (High Efficiency Particulate Air): Büyüklüğü 0,3 mikron olan aerosolleri, en fazla 1,52 metre/dakika hava akım hızı ile en az % 99.97 oranında tutan kuru tip değiştirilebilir filtredir.

Çalışanlara verilecek eğitimler, belirtilen süreler içinde işe alım ve işin sürekliliği sırasında;
a. Az tehlikeli iş yerlerinde en az sekiz saat,
b. Tehlikeli iş yerlerinde en az on iki saat,
c. Çok tehlikeli iş yerlerinde en az on altı saat olarak her çalışan için uygulanır.

Kitapta sayfa 198  Tablo 7.1'e göre verilen tehlike işaretinibn anlamı koroziftir.

Patlayıcı Kimyasal Maddeler: Bu tür kimyasal maddelerin özelliği, atmosferik oksijene ihtiyaç duymadan ekzotermik olarak reaksiyona girmeleridir. Ateşle temas ettiklerinde patlayabilirler.

Amonyak (NH3) ve karbonmonoksit (CO) toksik kimyasal madde kategorisindedir. Çok toksik kimyasal maddelere ise civa bileşikleri, halojenli hidrokarbonlar ve siyanürlü bileşikler örnek olarak verilebilir.

Elleçleme ve Depolama Şartları: Kimyasal madde/karışımın güvenli bir şekilde istiflenmesi ve depolanması sırasında uygulanması gereken tedbirler ile ilgili bilgiler bu bölümde belirtilir.

Partikül maskeleri sadece havadaki toz, duman vb. partiküllere karşı koruma özelliği olan maskelerdir. Bu tür maskeler çalışanları tehlikeli gaz, buhar ve kimyasal maddelere karşı koruyamazlar. 

FFP3 tipi partikül maskeleri ise %99 koruma ile boyutları 2 μm’den daha küçük olan partiküllere karşı koruma sağlar.

Kimya ve biyoloji sektörlerinde laboratuvar çalışmaları esnasında laboratuvar düzeni, havalandırma, elektrik güvenliği ve radyasyon gibi fiziksel riskler,

toksik, patlayıcı, alev alıcı, oksitleyici, korozif, tahriş edici ve hassasiyet yaratıcı kimyasal maddeler gibi kimyasal riskler ve

enfeksiyöz ajanlar, rekombinant DNA molekülleri ve onkojenik virüsleri içeren biyolojik risklere karşı gerekli önlemler mutlaka alınmalıdır.

Yaklaşık 250 aminoasitten oluşan, kendiliğinden çoğalabilen ve virüsten daha küçük yapıya sahip olan enfeksiyon etkenine Prion adı verilir.

Sterilizasyon: Bir ortamda bulunan mikroorganizmaların vejetatif ve spor formları dahil tama- mının öldürülmesi işlemidir.

Vejetatif form: Mikroorganizmaların uygun ortamlarda beslenebildikleri ve üreyebildikleri normal vücut formlarıdır.

Spor formu: Bazı bakterilerin uygun olmayan dış ortamlarda kendini korumak üzere geçiş yaptığı formdur. Bakteri spor yapısı, kuraklık, sıcaklık ve ultraviyole ışınlarına dayanıklı bir yapıdır.

Dezenfeksiyon: Bir ortamda bulunan hastalık yapan, yani patojen mikroorganizmaların ortadan kaldırılması işlemidir.

Dezenfektan: Cansız yüzeylere dezenfeksiyon amacıyla uygulanan kimyasal maddelerdir.

Antiseptik madde: Canlı dokuya dezenfeksi- yon amacıyla uygulanan kimyasal maddelerdir.

Tekrar kullanılabilir neopren eldivenler: Korozif özellik gösteren kimyasallar, alkoller ve çözücüler ile çalışırken bu tür eldivenler kullanılır.

Kişisel koruyucu ekipman tercihi esnasında aşağıda verilen noktalar gözününde bulundurulmalıdır.

Potansiyel tehlikenin türü (fiziksel, kimyasal veya biyolojik tehlike vb.)

Çalışmanın niteliği (kesici/delici aletlerin kullanımı, aerosol oluşturan çalışmalar vb.)

Potansiyel tehlikeye maruz kalma yolu ya da bulaş yolu türü (deri yolu, solunum yolu vb.)

Potansiyel tehlikeye maruz kalma olasılığı

Kişiye özgü noktalar (kontak lens kullanımı, lateks malzemelere karşı alerji vb.)