KİMYA VE BİYOLOJİ SEKTÖRLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 1

Kimyasal ve biyolojik tehlikeler piktogram adı verilen uyarı sembolleri ile ifade edilirler. Bu piktogramlar, kimyasal maddelerin küresel uyum çerçevesinde standartlaştırılması için 2009 yılında yürürlüğe giren BM Küresel Uyum Sistemi’ne göre yeniden düzenlenmiştir. Buna göre içerisinde ünlem işareti bulunan tehlike işareti, tahriş edici, zararlı, hassasiyet yaratıcı kimyasal maddeler için kullanılır.

Alüminyum alkiller ve fosfor kendiliğinden alev alabilme özelliği olan kimyasal maddelere örnektir. Bu tür kimyasal maddelerin mümkün olduğunca hava ile temas etmemesi gerekir.

Çok toksik kimyasal maddeler çok az miktarlarının ağız yoluyla, deriye temas ederek emilim yolu ile veya soluma ile vücuda alınması sonucunda insanlarda kronik ya da akut hasarlara, hatta ölüme yol açabilecek özellikteki maddelerdir. Amonyak (NH3) ve karbonmonoksit (CO) toksik kimyasal madde kategorisindedir. Çok toksik kimyasal maddelere ise civa bileşikleri, halojenli hidrokarbonlar ve siyanürlü bileşikler örnek olarak verilebilir.

Malzeme Güvenlik Bilgi Formu içerisinde, kimyasal madde/karışımın sahip olduğu çevresel, reaktivite, yanıcılık ve sağlık üzerine olumsuz etkileri gibi potansiyel tehlikelerle ilgili bilgiler bulunan ve ilgili kimyasal/karışımın laboratuvarda güvenli bir şekilde kullanımına, taşınmasına, depolanmasına ve acil durumlarda yapılması gerekenlere yönelik detaylı bilgileri içeren bir dökümandır.

Kimyasal maddenin görünüş, koku, renk, erime noktası, kaynama noktası, buhar basıncı, çözünürlük, iletkenlik, yoğunluk ve viskozite gibi fiziksel ve kimyasal özellikleri Malzeme Güvenlik Bilgi Formunda “Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri“ bölümünde belirtilir.

Eldivenler laboratuvar ortamında çalışırken mikroorganizmaların potansiyel enfeksiyon etkilerine ya da tehlikeli kimyasalların tahriş edici etkilerine karşı korunmak amacıyla kullanılan kişisel koruyucu ekipmanlardandır. Korozif özellik gösteren kimyasallar, alkoller ve çözücüler ile çalışırken tekrar kullanılabilir neopren eldivenler kullanılır.

Partikül maskeleri sadece havadaki toz, duman vb. partiküllere karşı koruma özelliği olan maskelerdir. Bu tür maskeler çalışanları tehlikeli gaz, buhar ve kimyasal maddelere karşı koruyamazlar. Bu tip maskeler Avrupa Birliği’nde N, R, P grupları olmak üzere 3 ana grup ve bunların 3 alt grubu %95, %99 ve %99,97 şeklinde kodlanarak ayrılır. ABD’de ise partikül maskeleri FFP1, FFP2 ve FFP3 olmak üzere 3 ana gruba ayrılır. FFP3 tipi partikül maskeleri ise %99 koruma ile boyutları 2 µm’den daha küçük olan partiküllere karşı koruma sağlar.

Toksik gazların ortamdan uzaklaştırılmasında çeker ocaklardan faydalanılmaktadır. Çeker ocaklar yüksek emiş gücüne sahip, üzerindeki baca bağlantısı aracılığı ile ortamdaki gazları alıp dış ortama veren sistemlerdir.

Çeker ocaklar ile çalışılırken aşağıda verilen bazı önemli noktalara dikkat etmek gerekir:

Mikrobiyoloji laboratuvarlarında görev alan kişiler çalışmaları esnasında numune tüpleri/şişelerinin açılması, kesici/delici malzeme kullanımı, pipetleme vs. gibi işlemler sırasında biyolojik risklere maruz kalırlar. Bu riskler insan sağlığı üzerinde potansiyel tehditler oluşturan her türlü biyolojik kökenli ajan veya maddedir. Enfeksiyöz ajanlar, rekombinant DNA molekülleri ve onkojenik virüsler biyolojik risklere örnek verilebilir. Onkojenik virüsler insanlarda veya hayvanlarda tümör oluşumuna yol açtığı düşünülen virüslerdir.

Canlı dokuya dezenfeksiyon amacıyla uygulanan kimyasal maddelere antiseptik adı verilir.            .