KENTSEL VE ÇEVRESEL KORUMA

B, C, D ve E seçenekleri Taraf devletlerin sorumluluklarını tanımlar. Dünya Miras Komitesinin kuruluş amacı dünyanın değişik bölge ve kültürlerinin eşit şekilde temsiline olanak tanımaktır.

Dünya Miras Listesinde yer alabilecek varlığın eşsiz benzersiz bir içerik ortaya koyduğunu tanımlayan kavram üstün evrensel değerdir.

Miras alanını gören ve alan tarafından görülen, miras alanının çevresini tanımlayan alan tampon bölge olarak adlandırılır.

Somut kültürel mirasın üretildiği dönemden değişmeden ya da az oranda değişerek günümüze ulaşması miras koruma gerekçelerinden özgünlük değer ölçütünü tanımlar.

Somut kültürel mirasın dönemini temsil etmesinin yanı sıra yeni işleve dönüşme kapasitesinin yüksek olması aşağıdaki miras korunma gerekçesi olan işlevsel değer ölçütünü tanımlar.

Dünya Miras Alanları tipolojisinde tarihi yapı ve yapı toplulukları mimarileri, uyumlulukları veya arazi üzerindeki yerleri nedeniyle tarih, sanat veya bilim açısından istisnai evrensel değere sahip ayrı veya birleşik yapı toplulukları olarak tanımlanır.

Arkeolojik miras alanları: İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar ulaşan eski uygarlıkların yeraltında, yer üstünde ve su altındaki ürünlerini, yaşadıkları devirlerin sosyal, ekonomik ve kültürel özelliklerini yansıtan her türlü kültür varlığının yer aldığı yerleşmeler ve alanlardır.

19.yüzyıldan günümüze uzanan döneme ait yapı ve yapı grupları  Dünya Miras Alanları tipolojisinde Modern miras olarak tanımlanır.

İstanbul’un Dünya Miras Alanları i, ii, iii ve iv. kriterler doğrultusunda 1985 yılında Dünya Miras Alanı statüsüne dahil edilmiştir. E şıkkında verilen kriter vi. kriterdir.

Mirasın yaratıcı insan dehasının ürünü olması Dünya Miras Listesi seçim kriterlerinden kültürel kriterler arasında yer alır

Ülkenin yasal ve kurumsal örgütlenme sisteminin yanısıra mirasın özgünlüğü dolayısı ile içeriği ve etapları farklılaşabilen yönetim planlarında olmazsa olmaz olarak belirlenen temel ilkeler ise;

Açık, anlaşılabilir ve iyi ifade edilmiş,

Zamanlama hedefleri ile ilişkili ve ölçülebilir çıktıları olan,

Amaç, önem ve üstün evrensel değerleri yansıtan,

Sorunları doğru biçimde ele almış,

Öncelik sırasına göre yazılmış,

İstenen sonuç ile ilişkili ancak devam eden bir süreç olarak sürekli güncellenmesi gereken,

Yönetim odaklı ve esnek bir metin,

Yönetim alanlarının belirlenmesi, geliştirilmesi, yönetim planlarının hazırlanması, onaylanması, uygulanması ve denetlenmesi ile alan yönetimini gerçekleştirmek üzere görev alacak danışma kurulu, alan başkanı, eş güdüm ve denetleme kurulu, denetim birimi ve anıt eser kurulunun görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi olarak tanımlanmıştır.

Diğer seçenekler Alan Başkanı görevlerindendir.

Eş güdüm ve denetleme kurulu, yönetim planı taslağını inceleyerek altı ay içinde onaylar ve planın uygulanmasını denetler.

Kültürel Miras’a yönelik planlama ilke ve politikaları;

Kültür mirasını geleceğe aktarmak için; ekolojik, ekonomik, sosyal, kültürel, toplumsal ve mekânsal sürdürülebilirliğin ve gelişimin sağlanması,

Kültür mirasının özgünlüğünün korunması ve kentsel yaşam-çevre kalite- sinin yükseltilmesine katkıda bulunması,

Kültürel mirasın toplumsal yaşamda yer almasının sağlanması,

Alan’da çalışanların ve ikametlerinin özendirilmesi,

Alan’da geleneksel üretim yöntemlerinin ve el sanatlarının sürdürülmesi,

Dünya Miras Alanları içinde taşıt trafiğinin sınırlandırılması, yayalaştırma

yapılması ve lastik tekerlekli ulaşım araçlarının Alan’dan uzaklaştırılması

ve temiz enerjili ulaşımın sağlanması,

“Su kenti” kimliğinin öne çıkarılmasıdır.

Koruma ve Kullanma’ya yönelik planlama ilke ve politikaları;

Tarihi Yarımada’nın koruma çalışmalarında mekansal bir bütün olarak ele

alınması,

Somut ve somut olmayan kültürel değerlerin, ulusal ve uluslararası mevzuata uygun, sürdürülebilir koruma ve kullanımının sağlanması,

“Koruma” konusunda farkındalığın artırılması,

Tarihi Yarımada’da kullanılan “inşaat malzemelerinin” Alan’a özgün bir biçimde geliştirilmesi,

Sağlık ve güvenlik koşullarının sağlanmasıdır.

1975 yılından 2000’li yıllara değin 1975 Amsterdam, 1976 Nairobi Bildirgesi, 1987 Washington Tüzüğü, 1994 Nara Özgünlük Belgesi, 1999 Burra Şartı ile koruma kavramının içeriği geliştirilerek, miras alanlarının doğal ortamı ile birlikte sanatsal, teknik, tarihsel ve toplumsal boyutları ile korunması ve yönetilmesine ilişkin rehber ilkeler belirlenmiş (Operational Guidelines fort he Implementation of the World Heritage Convention, 1977 ve 2008), üstün evrensel değer tanımı yapılmıştır.

Kültürel Miras (Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, UNESCO-1972, m1):

Anıtlar: Tarih, sanat veya bilim açısından istisnai evrensel değerdeki mimari eserler, heykel ve resim alanındaki şaheserler, arkeolojik nitelikte eleman veya yapılar, kitabeler, mağaralar ve eleman birleşimleri.

Yapı toplulukları: Mimarileri, uyumlulukları veya arazi üzerindeki yerleri nedeniyle tarih, sanat veya bilim açısından istisnaî evrensel değere sahip ayrı veya birleşik yapı toplulukları.

Sitler: Tarihsel, estetik, etnolojik veya antropolojik bakımlardan istisnai evrensel değeri olan insan ürünü eserler veya doğa ve insanın ortak eserleri ve arkeolojik sitleri kapsayan alanlardır.

Dünya Miras Listesi (Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, UNESCO-1972, m11):

Saptamış olacağı ölçütlere göre üstün evrensel değerde olduğu kabul edilen, kültürel veya doğal mirasın parçasını oluşturan varlıkların listesidir. Sözleşmeyi imzalayan 151 ülkede toplam 911 adet Dünya Miras Varlığı (704 adet kültürel, 180 adet doğal, 27 karma) listede yer almaktadır. Dünya Miras Listesi’nde yer almak açısından; “üstün evrensel değer” , “bütünlük” ve “özgünlük” olmak üzere üç önemli kriter söz konusudur.

Süreklilik değeri: mirasın üretildiği dönemden günümüze kullanılarak korunması,

Tarihî değeri: tarihin somut bir izi olması, geçmişe tanıklık etmesi,

Anı değeri: tarihte somut bir olaya ev sahipliği yapması,

Özgünlük değeri: üretildiği dönemden değişmeden ya da az oranda değişerek günümüze ulaşması,

Enderlik değeri: yapıldığı döneme ilişkin örneğinin çok az bulunduğu eserler