KENTSEL VE ÇEVRESEL KORUMA

Venedik Tüzüğü 1964 yılında yayımlanmıştır.

UNESCO’ya üye ülkelerle birlikte ülkemizin de 1983 yılında benimsediği “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi” hükümlerine göre taraf devletler toprakları dâhilindeki kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını taahhüt etmiştir. Ülkemizden de Pamukkale, Kapadokya, Göreme, İstanbul, Boğazköy Nemrut Dağı, Xanthos-Letoon, Patara ve Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası kültürel miras olarak Dünya Kültürel Miras Listesine alınmıştır.

İmar planı bütünü içinde ele alınması gereken kentsel sit alanlarının, ayrı bir plan olarak ele alınmasının ortaya çıkardığı olumsuzlukları şu şekilde tanımlamak mümkündür:
• Planlamada bütünlük olması gerekirken parçacı yaklaşımlar getirmektedir.
• Kentin bütünü için tanımlanması gereken işlev alanlarında kopukluk yaratabilmektedir. Planlamanın üst ölçekten veri alan dizgesinde aksaklıklar olabilmektedir.
• Aynı şekilde planlama süreci içerisinde, planlanacak alana ilişkin her türlü
fiziki, sosyal ve ekonomik verilerin de parçacı olmasını getirmektedir.
• Sit olarak ilan edilen alanının hemen bitişiğinde mevcut imar planı uygulaması devam edebilmekte; bu da uygulamada verilen imar hakları sit alanı açısından sakıncalı olmaktadır.

Koruma Amaçlı İmar Planı yapılıncaya kadar yapılaşma isteklerinin karşılanması, yeni yapıların denetim altına alınması amacı ile
ilgili koruma kurulu tarafından 3 ay içinde “Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları” belirlenir

Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü; millî parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, sulak alanlar ve benzeri koruma statüsü bulunan diğer alanların tescil, onay ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tescil etmek, tabiat varlıkları ve doğal sit alanları ile özel çevre koruma bölgelerinin tespit, tescil, onay,değişiklik ve ilanına dair usul ve esasları belirlemek ve bu alanların sınırlarını tespit ve tescil etmek, yönetmek ve yönetilmesini sağlamaktadır.

Koruma amaçlı imar planı terimi 1970’li yıllarda Türkiye’de yeni yeni ortaya çıkan çevre koruma olgusunu yasal bir çerçeveye oturtabilme çabalarının ürünüdür.

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu’nun görevleri; Korunması gerekli taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunması ve restorasyonu ile ilgili işlerde uygulanacak ilkeleri belirlemek, koruma bölge kurulları arasında gerekli koordinasyonu sağlamak, uygulamada doğan genel sorunları değerlendirerek görüş vermek suretiyle, Bakanlığa yardımcı olmak şeklinde tanımlanmıştır.

Stratejik planlama; orta vadeli program, bütçe ve eylem planlarını içermektedir. Bu kapsamda stratejik planlama; farklı kamu organlarını bir araya getirerek, birlikte karar üretilmesini sağlayan, orta ya da uzun vadeli geniş kapsamlı bir dizi stratejik gelişme hedefini ortaya koyan, fiziksel, mali ve kurumsal boyutları olan bir süreç olarak tanımlanmaktadır.

Revizyon koruma amaçlı imar planı: Mevcut koruma amaçlı imar planının uygulanmasının mümkün olmadığı veya yeni ihtiyaç ve sorunların teknik ve bilimsel gerekçelere dayalı araştırmalar sonucu hazırlanan raporlarla ortaya konulduğu durumlar ile üst ölçekli plan kararlarına uygunluğunun sağlanması amacıyla koruma amaçlı imar planı yapım ilkelerine bağlı olarak, planın tamamının veya plan ana kararlarını etkileyecek büyük bir kısmının yenilenmesi sonucu elde edilen planı ifade eder.

Stratejik plan yapıldıktan sonra ise uygulama için eylem planlarına ihtiyaç duymaktadır. Böyle yaklaşıldığında stratejik planlama;
• Uygulamaya ilişkin çerçeve politikaları içeren,
• Çok sektörlü stratejiler ve programlarla odaklanan,
• Tüm ilgili tarafların katılımına açık,
• Stratejik seçme olanağı sağlayan,
• 5-20 yıl ufku olan orta-uzun vadeli gelişme perspektifi sunan,
• Denetim mekanizmaları ile bütüncül bir süreç olarak ele alınmaktadır

Bütünleşik Koruma kavramına vurgu yapan, çevre ölçeğinde korumanın genel ilkelerinin belirleme açısından önemli olan uluslararası çalışma Amsterdam Deklarasyonu'dur.

Atina Bildirgesinin yetersiz kaldığı noktalarda geliştirdiği genel ilkesel çerçeve ile daha sonraki anlaşma ve sözleşmelere temel olan Venedik Tüzüğü 1964 yılında yayımlanmıştır.

Ören yerlerinin arkeolojik potansiyelini koruyacak şekilde, denetimli olarak ziyarete açmak, tanıtımını sağlamak, mevcut kullanım ve dolaşımdan kaynaklanan sorunlarını çözmek, alanın ihtiyaçlarını gelişmiş teknolojik araçlarla çözmek için hazırlanan çalışmalara çevre düzenleme projesi adı verilir.

B ve C İlave koruma amaçlı imar planı özellikleridir. D ve E Koruma amaçlı imar planı değişikliğidir.

Koruma amaçlı imar planının konusu sit alanlarıdır.

Kentsel sit alanlarının ayrı bir plan olarak ele alınmasının ortaya çıkardığı olumsuzluklardan biri de bütünsel değil parçacı bir yapı oluşturur.

Doğal ya da insan yapımı tüm tarihi değerleri gelecek kuşaklara aktarma tarihi çevrenin korunmasının kültürel boyutunu oluşturur.

Stratejik planlama bütüncül bir süreçtir.

1970'lerde kent planlamasında bütüncül yaklaşım terk edilerek parçacıl planlama gündeme gelmiştir.

1960 sonrası kent planlamasında yeniden planlama yaklaşımı benimsenmiştir.