KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI

Gecekondularda yaşayan insanların incelenmesiyle görülmüştür ki, kendilerine has bir aile şekli vardır. Bir gecekondu ailesinin temel özelliği köy ailesiyle kent ailesi arasında bir geçiş aşamasında olmasıdır. Konut ve beslenme açısından köy özelliklerini sürdürmesine rağmen, giyim kuşam ve sağlık gibi açılardan kentin etkisinde kalmıştır. Ailenin en fazla etkilendiği nokta da iş - güç biçimi açısındandır. Köy ailesinin başlıca işi tarım ve çiftçilik olduğu halde; gecekondu ailesinin iş çeşitleri artmıştır.

Gecekondularla ilgili sorunlardan kentçilik sorunları ise; daha çok gecekondunun yapıldığı arazinin mülkiyeti, plansız gelişim, çarpık yapılaşma ve kamu hizmetlerinden yararlanma durumuyla ilgili sorunlardır. Sosyal sorunlar isegecekonduda yaşayanların kent toplumuna uyum sağlayabilmek için sosyal değerlerde meydana gelen değişmelere uyma zorunluluğunun ortaya çıkardığı sorunlardır.

Tasfiye önlemleri, alınacak önlemlerle yaşama şartları açısından düzeltilmesi mümkün olmayan gecekondular veya gecekondu bölgeleri için düşünülen önlemlerdir. Tasfiye önlemlerinin uygulanacağı bölgelerin seçimini de ıslah önlemlerinde olduğu gibi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın (Bayındırlık ve İskân Bakanlığı) denetimi altında Belediyeler yapacaktır.

Tarım sektörü ve köy yerleşme alanları ile kentler arasındaki ekonomik, sosyal ve demografik dengeyi devam ettirebilmek için düşünülecek önlemler sırasıyla şunlardır:

İmar ve ıslah önlemleri, alınacak önlemlerle yaşama şartları açısından düzeltilebilecek gecekondular bu grubu oluşturur. Kanuna göre: “ Islaha muhtaç gecekondu bölgelerinin seçimi, haritaların hazırlanması imar ve ıslah planlarının düzenlenmesi İmar ve İskan Bakanlığı’nın denetimi altında ilgili belediyelerce yapılır veya yaptırılır”.

Genellikle gelişmekte olan ülkelerin karakteristik özelliklerinden bir tanesi “saha” ve “işgücü hacmi” arasında bir dengesizliğin varlığıdır.

Merkez köyler bir “politika” olarak, Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın köy kalkınması bölümünün “hedefleri” arasında benimsenmiştir.

Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında Merkez Köy Projelerinin uygulanması prensip olarak benimsenmiştir.

1987 yılında Köy Kanununda değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklik ile köy yerleşme planlarının, günün ihtiyaçlarına göre düzenlenmesine çalışılmaktadır.

1970 Yılı Programında merkez köyler uygulaması “tedbir” olarak kabul edilmiştir.

Hukukî açıdan gecekondunun tarifini 775 sayılı Gecekondu Kanunu yapmıştır. Buna göre gecekondu: İmar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalmaksızın kendisine ait olmayan arazi veya arsalar üzerinde sahibinin rızası alınmaksızın izinsiz yapılardır (md.2).

Gecekondu, dünyadaki herhangi bir devlet sınırları içinde daha çok yoksullar tarafından yaşanılan, bozuk ya da eksik malzemelerle sık sık kapatılmış, ya da tamamlanmamış bir altyapı ortamına sahip, konut birimlerinden oluşan oldukça kalabalık bir kentsel yerleşim alanlarıdır.

Türkiye’de gecekonduların ortaya çıkışı 1945 yıllarına kadar uzanır.

Gecekondularla ilgili sorunlar ekonomik, sosyal, kentbilim ve kültürle ilgili sorunlardır.

Genellikle gelişmekte olan ülkelerin karakteristik özelliklerinden bir tanesi “saha” ve “işgücü hacmi” arasında bir dengesizliğin varlığıdır.

Esas kentin veya yönetim sınırının dış tarafına bitişik bulunan ve tamamı bir arada bütün meydana getiren yerleşme alanları, çevrekent olarak tanımlanmaktadır.

Kent yenilenmesine gidilirken, şehirle ilgili vergi tabanının ayarlanması belki ekonomik sorunlara bir ölçüde çözüm olabilir.

Sözlük anlamı “izinsiz olarak hemen bir gecede yapılıveren yapı” şeklinde olan gecekondu, diğer taraftan hukuki ve sosyolojik yönlerden de tanımlanmaya çalışılmıştır.

Gecekondu, köylerden kentlere göçün ve ülkelerin sosyo-ekonomik gelişme düzeyinin dolaysız bir sonucudur.

Kent dışı yerleşme alanlarından, kentlere göç ederek buralardaki hizmet sektöründe küçük bir ücret karşılığında çalışan düşük gelirli kimseler, kendilerine güven verecek her şeye ve ilişkiye büyük önem verirler.

Caydırıcı önlemler: Bu önlemler, daha çok gecekonduların yapılmasının önlenmesiyle ilgilidir.