KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI

Çok amaçlı kamu hizmeti otoritelerinin, görev alanlarının daha gerçekçi bir şekilde belirleneceği, kaynakların paylaştırılmasını kolaylaştıracağı ve hizmeti yürüten otorite üyelerinin uzmanlaşmasının mümkün olduğu kabul edilir

Büyükşehir alanı içerisinde yürütülen kamu hizmetlerinin başlıcaları ulaşım, konut, eğitim, sağlık ve sosyal yardım hizmetleridir.

Tek kademeli yönetim yaklaşımı “katılma” (annexation), “mahalli otoritenin fiziki hizmet sınırının genişletilmesi”, “görevlerin birleştirilmesi” (functional consolidation) yollarıyla gerçekleşecektir. Çift kademeli yönetim yaklaşımı ise, “özel amaçlı büyükşehir alanları kurulmasıyla” “büyükşehir alan federasyonları kurulmasıyla veya “isteğe bağlı büyükşehir alan birliklerinin” oluşturulmasıyla gerçekleşir.

Birinci sırada yer alan belde hizmetleri, her yerde geçerli olan hizmetlerdir. Örneğin; içme suyu, kanalizasyon ve diğer benzeri hizmetler gibi. Bu hizmetler, kent sınırlarının çevresinde yer alan yerleşme alanlarına da götürülür. Ancak kent çevresinde oturan ve bu hizmetlerden yararlananlar, kendilerine sağlanan hizmetler karşılığında kent sınırları içerisinde yaşayanlardan daha yüksek oranlarda ücret öderler.

Büyükşehir yönetiminin, karşılaşacağı çeşitli bölgesel sorunları çözmek için izleyeceği bir diğer yol ise “görevlerin birleştirilmesidir”. Süratle çözümlenmesi gereken acil hizmetlerin yürütülebilmesi ve yerine getirilebilmesi, bunların belirli otoritelere bırakılmasıyla gerçekleşebilir. Bu bir anlamda görevlerin devri veya görevlerin birleştirilmesidir.

Anglo- Sakson ülkelerinde “county” ile kentin ortaklaşa yapmak zorunda oldukları görevlerin genellikle “county” tarafından yürütülmesi eğiliminin bulunduğunu görmekteyiz.

Özel amaçlı büyükşehir alanlarının büyük ölçüde hissedilen bir eksikliği ise “vergi ve harç toplama gücünden” yoksun olmalarıdır.

Özel amaçlı büyükşehir alanları ilke olarak, tek bir kamu hizmetini yürütmek amacıyla kurulmaktadır. Ancak zaman zaman çok amaçlı özel metropolitan alan uygulamalarına rastlanılmaktadır. Örneğin, New York Liman Otoritesi gibi bazı özel büyükşehir alan yönetimleri kurulduktan sonra tek amaçlı olmaktan çıkartılarak çok amaçlı otoriteler haline gelmişlerdir.

Kişisel hizmet anlayışı ise, bu hizmete kim ihtiyaç duyuyorsa ona o hizmeti götürmek amacını taşır. Örneğin; fakirlere çeşitli yardımları yapacak birimler kurmak ve yaşlılar ve çocuklarla ilgili çeşitli sağlık hizmetlerini yürütecek, kurumlar oluşturmak gibi.

Yeni Belediye Kanunu 24 Aralık 2004 Tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girdi. Belediye Kanunu’na göre, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlarında toplanan emlak vergisi tutarının tamamı, ilgili ilçe ve ilk kademe belediyeleri tarafından alınacak, bu paradan büyükşehir belediyesine veya özel idareye pay verilmeyecek.

Bu yaklaşımla kurulan yeni mahalli kamu hizmetleriyle ilgili planlama örgütlerine, karar verme gibi yönetimle ilgili temel fonksiyonların geçtiği kabul edilir. Fonksiyonların geçtiği kabul edilir. Tek kademeli yönetim yaklaşımının, katılma,
yerel otoritenin fiziki hizmet sınırının genişletilmesiyle ve görevlerin birleştirilmesi ile gerçekleştiği görülmektedir.

Merkezi kentin, kendi belediye sınırları dışında kalan, daha geniş ve ucuz arazi bulabilmek amacıyla yerleşen, sanayi, ticaret ve konutları sınırları içerisine almak arzusu “katılma” olarak nitelendirilir.

Metropolis şeklinde gelişen büyük kentin fiziki sınırlar açısından genişleyerek sosyoekonomik ve kültürel etkilerini ülke sınırları dışına kadar götürebilen kentlerdir.

Yeni Belediye Kanunu 24 Aralık 2004 Tarihli Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girdi. Belediye Kanunu’na göre, büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlarında toplanan emlak vergisi tutarının tamamı, ilgili ilçe ve ilk kademe belediyeleri tarafından alınacak, bu paradan büyükşehir belediyesine veya özel idareye pay verilmeyecek.

Belediye başkanı ve harcama yetkisi verilen diğer görevliler, bütçe ödeneklerinin verimli, tutumlu ve yerinde harcanmasından sorumlu olacak.

Yargı belediyelerin bir hizmeti değildir.

Yasaya göre, belediyenin stratejik planına uygun olarak hazırlanan bütçe, belediyenin mali yıl ve izleyen iki yıl içindeki gelir ve gider tahminlerini gösteren gelirlerin toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin veren belgeler olacak

1960’larda Dünya nüfusunun %20 ’si kentlerde yaşarken, bu oranın yirminci yüzyılın sonlarında %60’a ulaşacağı düşünülmektedir.

Büyükşehir alanında yürütülen hizmetleri,
“koruyucu hizmetler”,

“ortak hizmetler” ve

“ticarihizmetler” şeklinde sınıflandırabiliriz.

Özel amaçlı büyükşehir alan kuruluşlarının önemli özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
• Coğrafi ve fonksiyonel açılardan geniş bir alanı kapsamaları;
• İlke olarak tek amacı gerçekleştirmek için kurulmuş olmaları;
• Kapsadığı fiziki alanın geniş ve değişebilir olması.