KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI

Bugün Amerika Birleşik Devletleri’nde yalnızca iki tane Standart Birleşik Alan vardır. Bunlardan birisi ‘New York-Northeastern New Jersey Bölgesi’ diğeri de ‘Chicago-Northwestern Indiana Bölgesi’dir.

Nüfus yoğunluğunun artması demografik faktörler, yeni yerleşim alanlarının açılması, içme suyu sorununun azalması ve ulaşım hizmetlerinin yaygınlaşması ise kentlerdeki kamu hizmetleri ile ilgili iken, sanayileşmenin hızlanması büyükşehir alanının gelişmesini etkileyen ekonomik faktörlerden biridir.

Planlama, genellikle dört evrede gerçekleşir; • Araştırma • Amaç belirlenmesi • Planın hazırlanması • Uygulama Planlamanın bu evrelerini bu şekilde bir ayırıma tabi tutunca, ilk üç evre büyükşehir alan planlaması açısından 'nazım plan' veya 'kapsamlı plan (Comprehensive plan) olarak kabul edilebilir. Bunlardan planın hazırlanması, planlanan amaçlara nasıl ulaşabiliriz sorusunun cevabına ulaşmaya yöneliktir.

Büyükşehir alanı planını gerçekleştirecek başlıca araçlar; Bölgeleme (zoning), parselleme düzenlemeleri (subdivision regulations) ve ana gelişme pogramları (capital improvement program)dır. Bölgelemenin görevi, arazinin en elverişli şekilde kullanılmasını ve nazım planda öngörülen önlemlerin yerine getirilmesini sağlamaktır. Parselleme düzenlemesi ise, daha çok arazi parçasının muhtemel gelişmeler gözönüne alınarak çeşitli büyüklüklere bölünmesi ve denetlenmenin bu yoldan sağlanması yönünde önem kazanır. Parselleme düzenlemesinde, yeni düzenlenecek bölgelerde kanalizasyon, su, havagazı, elektrik şebekelerinin, sokak ve kaldırımların belirli standartlara uygun olarak yapılmasıda, diğer önem kazanan konulardır. Ana gelişme programlarının görevi ise; mevcut ve gelecekteki kamu ihtiyaçlarını, karşılamak için ve hazırlanmış bulunan büyükşehir alan planlarının uygulaması olmak üzere, ilgili bölgelerdeki kamu yatırımlarının sırasını gösteren belgelerdir.

Bölgeleme sınırlandırmalarının ilgili oldukları alanlar; • Binanın; yüksekliği, kat adedi, büyüklüğü ve eklentileri; • Binanın ve eklentilerinin yapılacağı arazi parçasının en fazla miktarı; • Bahçe, arsa ve diğer alanların miktarı; • Cadde ve diğer binalarla arada bırakılacak mesafenin miktarı; • Yapılan binanın kullanılış ve amacı dolayısıyla belirli alanlarda yapılması.

Büyükşehir alan planlaması diğer planlama işlemleri, bilgi toplama evresi, amaç belirlenmesi evresi, planın formüle edilmesi evresi, planın uygulanması evresi ve planın değerlendirilmesi evresi olmak üzere beş ayrı evreye bölünebilir.

Büyükşehrin gelişmesini etkileyen coğrafi konumun başta gelen özelliği, ulaşımı kolaylaştırıcı özelliklere sahip olmasıdır. Bu arada doğa şartlarının bu coğrafi konumu olumsuz yönde etkilememesi de gereklidir. Büyükşehir alanlarındaki nüfus artışına neden olan göç demografik faktörlerin konusudur. Kentleşme ile başlayan ve giderek artan bir oranda devam eden belirli yerleşme alanlarındaki nüfus artışı, bir yandan megalopolislerin ve büyükşehirlerin ortaya çıkışına sebep olurken diğer taraftan da buralardaki kamu kurumları tarafından sağlanan hizmetleri de bir ölçüde etkilemiştir. bu hizmetlerin başlıcaları, konut, ulaşım, sağlığı koruma ve diğer sosyal hizmetlerdir.

Büyükşehir alanlarının gelişmelerinde, hukuki faktörler de rol oynayabilir. Hükümetlerin belirli bir bölgeyi, muhtemel gelişmesini gözönüne almak suretiyle büyük- şehir alanı kabul ederek, kanuni ve idari işlemlerle gerekli düzenlemelerde bulunması ve bu bölgedeki ilerlemeyi özendirmesiyle de sözü geçen alanlar kurulurlar.

Bölgeleme, belirli bir alanın, arazi veya binaların kullanılış ve gelişmelerindeki amaçlara göre kısımlara ayrılması olarak kabul edilince, özel mülkiyet hakkının bir sınırlandırılması olarak karşımıza çıkar. Bu sınırlandırma, arazinin kullanılacağı amaç ve yapılacak planın özellikleriyle yakından ilgilidir. Binanın yapımında kullanılan malzeme kalitesi bu kısıtlamalardan değildir.

Fiziki planlar; genellikle kentleşme şartlarının iyileştirilmesi, yeni yerleşim alanlarının oluşturulması veya kent dışı yerleşme alanlarındaki arazinin kullanılış şeklinin belirlenmesi amacıyla yapılan fiziki gelişme planlarıdır

Sosyal planlama ile planlamanın yapıldığı bölgede yaşayanların eğitim, iş, sağlık ve sosyal yönlerden ortaya çıkan çeşitli sorunlarına çözüm bulmak amacı güdülür. Özellikle, hızlı kentleşmenin sebep olduğu sosyal sorunlar, zaman zaman ekonomik ve fiziki planlar içerisinde çözümlenmek istenmiştir. Ancak sosyal sorunlardaki artış, bunların ayrı bir şekilde planlanmasını zorunlu kılmıştır.