KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI

Hızlı kentleşme birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Kentlerdeki yoğun nüfusun sebep olduğu kalabalıklaşma maliyeti ihmal edilemez bir düzeye ulaşmaktadır. Örneğin kent içi ulaşımda milyonlarca insanın sürekli olarak yer değiştirmesi hem trafik sıkışıklığı nedeni ile zaman kaybına, hem de akaryakıt israfına yol açmaktadır.

Doğal yaşam alanlarının yerleşim alanlarına dönüşmesi habitatı etkilemektedir. Plansız yapılan bir kentleşme hareketi sonunda verimli tarım arazileri yerleşim alanlarına dönüştürülmekte, zaten kıt olan tarım arazilerinin israfına yol açılmaktadır.

Planlama, gelecekte gerçekleştirilecek faaliyetlerle ilgili çeşitli alternatiflerin belirlenmesi ve bu alternatifler arasında seçim yapılmasını gerektiren bir kararlar sistemidir.

Modern kentleşme yaklaşımları, birbirlerine bağımlı birimleri bir bütün olarak ele alan yaklaşımdır. Diğer özellikler ise, klasik kentleşme yaklaşımlarına aittir.

Kent planlamasının evreleri sırasıyla, 

I-Bilgi Toplama Evresi

III- Planın Formüle Edilmesi Evresi

II-Planın Uygulanması ve Denetimi Evresi şeklindedir.

Planın mahalli idarelerde tasdik edilmesi, planın formüle edilmesi aşamasında gerçekleştirilen adımdır.

Belediyelerin imar faaliyetleriyle ilgili düzenlemelere yer verdiği gibi imara yeni açılacak arazilerin sahiplerinin mükellefiyetlerini de belirten Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar kanunu Ebniye Kanunu'dur.

İmar planlarının hazırlanmasını zorunlu kılan herhangi bir kanuni hükmün bulunmadığı 1923-1928 yılları arasındaki dönem kent planlamasında, “plansız dönem olarak kabul edilir.

Kanunda imar planlarının amaçlarını düzenleyen bir hüküm yoktur. Ancak İmar Kanununun amacını açıklayan 1. maddesindeki “Bu Kanun yerleşme yerleri ile bu yerlerdeki yapılaşmaları, plan, fen, sağlık ve çevre şartlarına uygun oluşumunu sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.”

Türkiye planlama yönünden sekiz bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgeler şunlardır:
• Marmara Bölgesi
• Ege bölgesi
• Orta Anadolu Bölgesi
• Antalya Bölgesi
• Çukurova Bölgesi
• Batı Karadeniz Bölgesi
• Doğu Karadeniz Bölgesi
• Doğu Anadolu Bölgesidir.

Kalabalıklaşma Maliyeti: Hızlı kentleşme birçok sorunu da beraberinde getirmiştir. Kentlerdeki yoğun nüfusun sebep olduğu kalabalıklaşma maliyeti ihmal edilemez bir düzeye ulaşmaktadır.

Maliyetlerin Artışı: Kentlerin ölçüsüz ve aşırı bir şekilde büyümesinin bir diğer olumsuz etkisi de artan maliyetler nedeniyle ekonomik ve mali açıdan ek yük getirmesidir. Şöyleki; belirli bir büyüklüğü aşan mahalli idarelerdeki iletişim güçlükleri, yoğun bürokrasi ve politik baskılar sonucu artan personel sayısı verimliliği düşürürken, maliyetlerin giderek artmasına neden olmaktadır.

Kent planlanmasına modern yaklaşımların başında kentleri, bir “sistem” anlayışı içerisinde inceleyen görüş gelir. Sistem, düzenli olarak birbirlerini etkileyen ve birbirlerine bağımlı birimlerden oluşan grubun meydana getirdiği uyumlu bir bütündür. Bu tanım, her sistem içerisinde çeşitli alt sistemlerin bulunduğunu göstermektedir. Kent de bir sistem olarak düşünülecek olursa, kendi içerisinde birbirlerine bağımlı birimlerin bulunduğu gerçeğini kabul etmemiz gerekir. Diğer bir deyimle, kent sistemlerinde idari, sosyal, ekonomik ve fiziki alt sistemler vardır.

Avrupa’da 1848 yılından daha önceleri başlayan kent planlaması kavramı, Osmanlı İmparatorluğuna oldukça sınırlı bir şekilde gelmiştir. 1842 yılında Moltke, kentle ilgili imar kararlarında bulunduğu İstanbul’un ilk imar planını tamamlamıştır. Moltke’ye göre, bu plana ve ona ilişkin ilmühaberin en önemli etkisinin Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk imar mevzuatı olan 1848 tarihli “Ebniye Nizamnamesine” öncülük etmesidir. Daha sonra bu Nizamname 1882 tarihli “Ebniye Kanunu” tarafından yürürlükten kaldırılmıştır.

1930 tarihinde yayınlanan 1580 sayılı Belediyeler kanunu, bütün belediyelere imar planı yaptırmak zorunluluğunu getirmekteydi.

Türkiye planlama yönünden sekiz bölgeye ayrılmıştır. Bu bölgeler şunlardır: •Marmara Bölgesi •Ege bölgesi •Orta Anadolu Bölgesi •Antalya Bölgesi •Çukurova Bölgesi •Batı Karadeniz Bölgesi    •Doğu Karadeniz Bölgesi • Doğu Anadolu Bölgesi

Nazım İmar Planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak mevcut haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme ve yön büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporda açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan planıdır (İmar Kanunu            Md. 5).

İmar Kanunu, nüfusu (son nüfus sayımında) 10.000’i aşan yerleşmelerin imar planlarını yaptırmalarını zorunlu kılmıştır. Nüfusu 10.000’i aşmayan yerleşmelerde, imar planı yapılmasının gerekli olup olmadığına belediye meclisi karar verir (Md. 7/b).

Nüfusu 10.000’i aşmayan yerleşmelerde, imar planı yapılmasının gerekli olup olmadığına belediye meclisi karar verir (Md. 7/b).