KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 18

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında, metropolitan alanlarla ilgili görüşler “Büyük kent bölgeleri” başlığı altında yer almıştır. Burada beliren görüş, metropolitan alanların, ekonomik faaliyetlerin ve nüfusun yoğun olduğu ve bunun sonucunda ortaya çıkan sosyal, ekonomik ve fiziksel sorunların bölge planlamasının “bir başka yönü” olduğu şeklindedir. Ortaya çıkan sorunların başlıca çözüm şekli olarak, metropolitan alanlar çevresinde “yeni çekim ve büyüme merkezleri” kurmak suretiyle, nüfus yoğunluğu ve ekonomik faaliyetleri dengeli bir şekilde dağıtmak önerilmektedir.

Bu maddeler dışında yer alanlar İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planına aittir.

Özellikle büyük kent alanlarına ve 100.000 - 500.000 nüfus grubundaki kentlere yapılacak yatırımlar; fonksiyon, zaman ve mekan tutarlılığını sağlamak üzere birbirini tamamlayıcı ve destekleyici demet projeler halinde hazırlanacaktır”.

Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planında, metropolitan alanlardaki yerleşme düzeniyle ilgili şu görüşe yer verilmiştir.

“Kentleşmenin mekan da dengeli dağılımını sağlamak amacıyla ekonomik potansiyele sahip orta büyüklükteki kentlere ekonomik faaliyetlerin yönetilmesi desteklenecek, bunun temini için; mali ve fiziki teşvik tedbirleri nüfusu 50.000-500.000 arasında bulunan kentlere yöneltilerek buraların ekonomik faaliyetler açısından canlandırılmaları sağlanacaktır. Büyükşehirlerde ise, caydırıcı önlemler yoluyla ekonomik faaliyetlerin mümkün olduğu kadar küçük illere yayılmaları temin edilecektir.”

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1996-2000 Yıllarını kapsamaktadır.

Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planlarında düzenlemeyle büyükşehir belediye sayısının 30’a ulaşması, Türkiye yüzölçümünün yüzde 51’inin, nüfusun ise yüzde 77’sinin büyükşehir belediyesi kapsamına girmesi hedeflenmektedir. 2012 ve 2013 yıllarında yapılan düzenlemelerle büyükşehir belediye sayısı 30’a yükselmekte, büyükşehir belediye sınırları il mülki sınırları ile bütünleştirilmekte, büyükşehirlerdeki il özel idareleri ile büyükşehir sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köyler kaldırılmaktadır.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanuna göre Büyükşehir Belediyelerinin Organları şunlardır:

Büyükşehir belediye meclisi, her ayın ikinci haftası önceden meclis tarafından belirlenen günde mutat toplantı yerinde toplanır. Kasım ayı toplantısı dönem başı toplantısıdır. Bütçe görüşmesine rastlayan toplantı süresi en çok yirmi, diğer toplantıların süresi en çok beş gündür.

Büyükşehir belediye başkanının görev ve yetkilerinden bazıları şunlardır:

Büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilât toplamı üzerinden Maliye Bakanlığı tarafından hesaplanıp, ertesi ayın sonuna kadar ilgili büyükşehir belediyesine yatırılacak % 5 pay.

Türkiye’deki büyükşehir yönetim sistemi, 1984 yılında çıkarılan 3030 sayılı Kanun ile hayata geçmiştir.

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında, metropolitan alanlarla ilgili görüşler “Büyük kent bölgeleri” başlığı altında yer almıştır.

1972 yılı Programında daha önce metropolitan alan olarak belirlenen İstanbul, Ankara, İzmir’e Adana metropolitan alanı da eklenmiştir.

Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında, metropolitan alan olabilecek 500.000 den çok nüfuslu kentler grubunun, en yüksek gelişme gösteren kentler olduğu belirtilmektedir.

Yerel düzeyde kurumsal kapasitenin güçlendirilmesi, mahalli hizmetlerin sunumunda daha etkili bir koordinasyon sağlanması ve ölçek ekonomisinden faydalanılması amacıyla nüfusu 750 binin üzerinde bulunan iller, il sınırları esas alınarak büyükşehir belediyesine dönüştürülmektedir.

Büyükşehir belediyesinde başkan yardımcısı bulunmaz.

Vali tarafından yapılacak değişikliklere karşı, belediye başkanının yirmi gün içerisinde idari yargı mercilerinde itiraz hakkı vardır.

Büyükşehir belediye meclisi, ilçe ve ilk kademe belediyelerinin bütçelerini kabul ederken bütçenin örtülü ödeneğini oluşturmaya yetkili değildir.

Hesaplama ve dağıtım işlemleri Maliye Bakanlığınca yapılır.

Son yapılan düzenlemelerle Büyükşehir belediye bütçesi kanunun 25. Maddesinde düzenlenmiş olup kapsamlı değişiklikler getirmiştir.

İstanbul’da 1855 yılında kurulan ilk belediye örgütünden sonra Galata ve Beyoğlu semtlerinde yaşayanlara kamu hizmeti götürmek amacıyla bir tür ilçe belediyesi kurulmuştur.