KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 10

Cevap: Çevrekentlerin ortaya çıkması, Ondokuzuncu yüzyılda kentlerde yaşayanların yavaş yavaş kent merkezinden, kent sınırlarına doğru yerleşme alanlarını değiştirmesiyle hız kazanmıştır.

Esas kentin veya yönetim sınırının dış tarafına bitişik bulunan ve tamamı bir arada bütün meydana getiren yerleşme alanları, çevrekent olarak tanımlanmaktadır.

Kent merkezi, çevrekentlerde yaşayanlara oranla daha düşük gelir düzeyini oluşturanların çoğunluğunu ve az oranda da üst gelir düzeyini oluşturanları barındıran alandır. C şıkkı kent merkezlerinin özelliğidir.

"Vergi oranının düşük olması" seçeneği çevrekentlere yerleşmeyi etkileyen ekonomik etkenler arasında yer alır.

Çevrekentlerde ev yapacaklara veya alacaklara kredi vermek veya ucuz fiyata devlet arazisini satmak bu önlemler arasındadır.

İşverenlerin çevrekentlerde daha vasıflı eleman bulacaklarına inanırlar. Ayrıca işverenler, işyeri çevresinde yaşayan işçilerin daha nitelikli ve çalışkan olduklarına dair düşünceye de sahip olması yeni kuruluşların çevrekentleri tercih etmelerinin sebeplerindendir.

Hukukî açıdan gecekondunun tarifini 775 sayılı Gecekondu Kanunu yapmıştır.

Kanundaki bu tanımını unsurlarına ayıracak olursak şu nitelikleri taşıyan binalar gecekondu kabul edilecektir.
• Bina; imar ve yapı işlerini düzenleyen mevzuata ve genel hükümlere bağlı kalınmaksızın yapılmış olacaktır,
• Bina; mülkiyeti kendisine ait olmayan arazi ve arsalar üzerinde yapılmış olacaktır.
• Bina; mülkiyeti başkasına ait olan arazi ve arsalar üzerinde sahibinin rızası alınmadan ve izinsiz yapılmış olacaktır.

Türkiye’de gecekonduların ortaya çıkışı 1945 yıllarına kadar uzanır.

Kentlerin demografik açıdan yoğunluk kazanmasının başlıca sebeplerinden birisi, kent dışı yerleşme alanlarından şehirlere yönelen göçtür. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde konut arzında görülen açık, kentlere göçmüş olanları gecekondu yapmaya zorlamaktadır. Kent topraklarının mülkiyet yapısına ek olarak kamu kuruluşlarının ve mahalli idarelerin tasarrufları altında büyük konut projelerini uygulayacak arsaların olmaması, dar gelirli kimseleri konut açısından istenilmeyen yönlere sevk etmektedir. Türkiye’de gecekonduların ortaya çıkışı 1945 yıllarına kadar uzanır. Bu tarihlerde başlayan gecekondu yapımı ve buralardaki yaşayış geçici olarak nitelenmiştir. Ancak zaman içerisinde bunların kalıcı oldukları büyük ölçüde kendisini hissettirmiştir. Genellikle gecekondular kentlerin, tarım dışı üretimin yapıldığı ve buralarda çalışan vasıflı işgücünün barındığı yerlerdir. Fakat çalışma düzeni içerisinde uzmanlaşmanın ve iş bölümünün artması giderek iş alanlarında üretim, dağıtım ve yönetimin
farklı mekanları kaplamasına sebep olmuştur. Bu da şehirlerdeki yerleşme alanı talebini nitelik ve nicelik yönünden farklılaştırmıştır.Diğer taraftan, kentlerde imar planlarına göre inşa edilen konutların maliyeti, de yukarıda belirtilen sebepler dolayısıyla devamlı şekilde artış göstermiştir.

Yapılan konutların ucuzluğu şu noktalarda ortaya çıkmaktadır:
• Konut inşaatında insan gücüne ödenen ücretin hiç olmaması veya çok az olması,
• İnşaatta ucuz ve düşük kaliteli malzeme kullanılması,
• Üzerinde inşaat yapılacak arsa için hiç para ödememek veya az bir para ödemek.