KENTLEŞME VE KONUT POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 2

Ticari hizmetler, bir ölçüde büyükşehir alanı içerisinde yaşayanlara belirli bir ücret karşılığı sağlanan hizmetlerdir. Örneğin; çevre ve temizlik hizmetleri, elektrik, havagazı, su veya taşıma hizmetlerinde olduğu gibi

Büyükşehir alanının gerek oluşturulmasının ve gerekse bölgelerde belirli kamu hizmeti otoritelerinin kurulmasının her şeyden önce mevzuatta -Anayasa, kanun ve ilgili idari metinlerde-, gerekli düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

Büyükşehir alanında yürütülen hizmetleri, 'koruyucu hizmetler', 'ortak hizmetler' ve 'ticari hizmetler' şeklinde sınıflandırabiliriz. Bu sınıflandırmada ticari hizmetler, bir ölçüde büyükşehir alanı içerisinde yaşayanlara belirli bir ücret karşılığı sağlanan hizmetlerdir. Örneğin; elektrik, havagazı, su veya taşıma hizmetlerinde olduğu gibi.

Büyükşehir alanı içerisinde yapılan yolculukların çoğunluğu iş yeri ile yaşanılan yerler arasındaki gidip gelmeler oluşturur. Bu amaç dışında yapılan yolculuklar, sosyal amaçla, alış - veriş amacıyla ve eğitim amacıyla yapılır. Bu amaçlar için yapılan yolculuklarda toplu taşıma veya özel taşıma araçları kullanılır. Özel taşıma araçlarının bu çeşit yolculuklarda kullanılmasının, toplu taşımı zorlaştıran sonuçları da vardır.

Hızlı kentleşmenin sonucunda ortaya çıkan megalopolislerin, sağlık hizmetleri açısından önem kazanmaları, buralardaki nüfusun yoğun olması sebebiyledir. 1960'larda Dünya nüfusunun % 20'si kentlerde yaşarken, bu oranın yirminci yüzyılın sonlarında % 60'a ulaşacağı düşünülmektedir. Nüfus yoğunluğundaki artış kent çevresinde çok açık bir şekilde görülmektedir.

Büyükşehir alanı içerisinde, sağlık hizmetleri yanında sosyal hizmetler de götürülür. Gelişmiş ülkelerde, ülke çapında yürütülen sosyal hizmetlerin sağlık, sosyal güvenlik, eğitim, konut, çalışma şartları, kent ve bölge planlaması ve çevrenin korunması ile yakından ilgili olduğu görülür. Büyükşehir alanında, ulaşım, sağlık ve refah hizmetleri yanında eğitim, konut, kent planlaması, kolluk ve itfaiye hizmetleri gibi hizmetler de yürütülür.

Özel amaçlı büyükşehir alan kuruluşlarının önemli özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz; • Coğrafi ve fonksiyonel açılardan geniş bir alanı kapsamaları; • İlke olarak tek amacı gerçekleştirmek için kurulmuş olmaları; • Kapsadığı fiziki alanın geniş ve değişebilir olmasıdır.

Özel amaçlı otoritelerin, İdari kararların hızlı bir şekilde alınması, aralarında anlaşmanın kolay sağlanması, coğrafi açıdan büyük alanlara hizmet götürebilmesi gibi yararları vardır

Tek kademeli yönetimde, bölgenin tamamını etkileyen bir özelliği vardır. Bu yaklaşımla kurulan yeni mahalli kamu hizmetleriyle ilgili planlama örgütlerine, karar verme gibi yönetimle ilgili temel fonksiyonların geçtiği kabul edilir. Tek kademeli yönetim yaklaşımı “katılma” (annexation), “mahalli otoritenin fiziki hizmet sınırının genişletilmesi”, “görevlerin birleştirilmesi” (functional consolidation) yollarıyla gerçekleşecektir. IV ve V. maddeler çift kademeli yönetim yaklaşımı kapsamındadır.

Çift kademeli yönetim yaklaşımı, “özel amaçlı büyükşehir alanları kurulmasıyla” “büyükşehir alan federasyonları kurulmasıyla veya “isteğe bağlı büyükşehir alan birliklerinin” oluşturulmasıyla gerçekleşir.

Kente içme suyu temini, kanalizasyon şebekesi, rıhtım veya karayolunun yapımı gibi çeşitli hizmetler için "özel amaçlı büyükşehir alanları" kurulmalıdır.

Tek kademeli yönetim yaklaşımı • “katılma” (annexation), • “mahalli otoritenin fiziki hizmet sınırının genişletilmesi”, • “görevlerin birleştirilmesi” (functional consolidation) yollarıyla gerçekleşecektir. "Büyükşehir yönetiminin kuruluşunda ve bölgedeki kamu hizmetlerinin işleyişinde izlenen bir diğer yol ise, mahalli yönetim otoritesinin, hizmet yürüttüğü alanın fiziki sınırlarını genişletmektir. Mahalli yönetim otoritesi kentin belediye sınırları dışındaki yerleşme alanlarına da kamu hizmeti götürmekle yükümlü olduğu zaman, uygulamada bütün bölgeyi kapsayan bir büyükşehir yönetimi kurulduğu görülmektedir. Mahalli yönetim otoritesi, kurulan büyükşehir alanı içerisinde, belirli bir takım belde hizmetlerini yürütmekle yükümlü olduğu gibi, emredici düzenlemelerde de bulunma yetkisine sahiptir."

Gelişmiş ülkelerdeki uygulama göz önüne alınırsa, buralarda ülke çapında yürütülen sosyal hizmetlerin sağlık, sosyal güvenlik, eğitim, konut, çalışma şartları, kent ve bölge planlaması ve çevrenin korunması ile yakından ilgili olduğu görülür. Batı ülkelerinde sosyal hizmetlerin bir kısmı gönüllü kuruluşlar aracılığıyla yürütülmektedir.