KENTLER, PLANLAMA VE AFET RİSK YÖNETİMİ

Risk yönetimi;

riskleri belirleme,

ölçme,

değerlendirme,

azaltma

izleme, güncelleme gibi 5 temel aşamada belirli eylem ve stratejilerin uygulanmasını gözetir (Şekil 5.7). Doğru cevap D'dir.

Şekil 5.7'ye göre doğru cevap C'dir.

Niğde ve Konya 4., Nevşehir ve Yozgat da 3. derece deprem bölgesinde bulunur. Karaman ise 5. derece deprem bölgesindedir. Doğru cevap B'dir.

Süzülme toprak ve yeraltını ilgilendiren bir süreçtir. Doğru cevap A'dır.

Suyun tuzluluk oranının taşkın üzerinde belirleyici bir etkisi yoktur. Doğru cevap A'dır.

Nazım planlarda ise yine bu kategoride ‘Yapı Yasaklı Alan (YYA)’ ‘Afete Maruz Bölge (AMB)’ ve ‘Taşkına maruz alan’ olarak belirtilebilecek alanların yanısıra ‘Riskli Alan Sınırı (RA)’, ‘Reserv Yapı Alanı Sınırı (RYA)’, ‘Kentsel dönüşüm ve gelişim proje sınırı’ gibi 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürül- mesi Hakkında Kanun uyarınca belirlenen alan sınırlarını gösterme imkanı bulunmaktadır. Bunları dikkate almak bir yanlış değil, aksine doğru bir harekettir. Doğru cevap C'dir.

Şekil 5.8'e göre doğru cevap B'dir.

Bir alandaki deprem tehlikesinin ve olası zarar görebilirliğin ortaya konulabilmesi için, öncelikle aktif fay hatlarının varlığı ve aktif olma durumları, tarihsel depremler ve önceki kırılmaların konumları, deprem oluş sıklığı, hasar dağılımları ve zemin problemleri, zemin/toprak yapısının durumu, kayma dalgası hız profilleri (Vs), yer altı su seviyeleri, eğim, yükseklik gibi topoğrafik özellikleri barındıran jeolojik, jeoteknik, ve jeofiziksel verilere ihtiyaç vardır. İklimin bu veri için bir etkisi yoktur.

Şekil 5.12'ye göre doğru cevap E'dir.

Bilinen en eski yıkıcı afetlerden birinin 1201 yılında 1 milyondan kişinin öldüğü Mısır ve Suriye’nin de etkilendiği Akdeniz depremi olduğu söylenmektedir. Bir diğerinin ise 1556 yılında Çin’de 830 bin kişinin öldüğü Shanzi depremi olduğu belirtilmektedir

Taşkın, deprem, deprem dalgası gibi belirli bir tehlikenin gerçekleşme anında ortaya çıkabilecek potansiyel afetzedeler ile ekonomik kayıplar dikkate alınmaksızın bir alandaki mekânsal çevrenin o tehlikeli sürecin etkileri altına girme eğilimi ise hassasiyet olarak ifade edilir.

Örgütlenmeler, sistemler ve toplumların mevcut beceri ve kaynaklarını kullanarak afet ya da risklerin kötü koşullarını yönetme kabiliyetine ise başa çıkabilme kapasitesi denilmekte ve böyle bir kapasitenin varlığı bir toplumun dirençliliğini/dayanıklılığında doğrudan etkilidir.

Tehlike, Zarar görebilirlik, ve Başa çıkma kapasitesi afet riskinin bileşenlerindendir.

Afet öncesindeki ilk aşama, olası zararları azaltma/hafifletme, tehlikelerin ve ilgili afetlerin olumsuz etkilerini sınırlama ya da hafifletme durumudur. Tehlikelerin kötü etkilerinden tamamıyla korunmak mümkün olmadığı düşünülür; ancak ölçekleri ya da büyüklükleri bir takım strateji ve eylemlerle büyük ölçüde hafifletilebilir.

Yer kabuğunun kırılması fay olarak adlandırılmakta ve çoğunlukla tüm yerküreyi oluşturan birbirinden bağımsız levhaların (plaka) tektonik hareketlerinden kaynaklanmaktadırlar. Bu kırıklar (faylar) yerel ve küçük olabildikleri gibi yukarıda bahsettiğimiz türden levhaların birbirleriyle etkileştikleri geniş alanlar boyunca da uzanabilirler.

Ülke topraklarımızın % 66’sı 1’inci ve 2’inci derece deprem bölgesinde bulunmaktadır.

Bir alandaki deprem tehlikesinin ve olası zarar görebilirliğin ortaya konulabilmesi için, öncelikle aktif fay hatlarının varlığı ve aktif olma durumları, tarihsel depremler ve önceki kırılmaların konumları, deprem oluş sıklığı, hasar dağılımları ve zemin problemleri, zemin/toprak yapısının durumu, kayma dalgası hız profilleri (Vs), yer altı su seviyeleri, eğim, yükseklik gibi topoğrafik özellikleri barındıran jeolojik, jeoteknik, ve jeofiziksel verilere ihtiyaç vardır.

Taşkınlar; kasırga ve/veya fırtına sonrası taşkınlar, gel-git nedeniyle yükselen deniz ve göl sularının neden olduğu taşkınlar, okyanus ve/veya deniz dibinde meydana gelen sismik hareket sonrası ortaya çıkan deprem dalgaları, yağış ve kar erimesi sonucu ortaya çıkan akarsu taşkınları ve çok ani ve yoğun yağış sonrası oluşan ani su baskınları olmak üzere çeşitlenmektedir.

Taşkınların şiddetini etkileyen temel faktörler şöyle sıralanmaktadır :

• Suyun yükselme oranı (yağış yoğunluğu) bilinmelidir

• Su baskını su yüksekliği ki bu taşkın frekans eğrisinden elde edilen senaryo debilerle belirlenir

• Akış hızı (havzanın jeomorfolojisiyle ilgilidir)

• Taşkın halinde suyun bekleme süresi

Yerküre oluşumundan beridir meydana gelmekte olan ve günümüze değin yeryüzünün şekillenmesinde oldukça etkili olduğu gözlemlenen olaylara doğa olayları denilmektedir. Doğru cevap A'dır.