KENTLER, PLANLAMA VE AFET RİSK YÖNETİMİ

Doğru cevap D dir. Nüfusun yaş grupları, bir yerleşimin kent olarak nitelendirilmesinde kullanılabilecek ölçütlerden birisi değildir. 

Dolayısıyla bir yerleşimin, kent olarak nitelendirilmesinde yerleşime ait farklı ölçütler göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar, nüfus büyüklüğü,
nüfusun yoğunluğu ve ayrışık (heterojen) yapısı, yönetsel ve ekonomik yapısı, toplumsal işbölümü, örgütlenme ve uzmanlaşma olarak sıralanabilir

Doğru cevap B dir. Avcı-toplayıcı toplulukların yerleşik toplumlara dönüşmesi sırasında geçtiği dört aşaması bu şekildedir: 1. Aşama - Mağaralar, Kayalıklar, 2. Aşama - Daire tabanlı geçici barınaklar, 3. Aşama- Dağınık Geçici Kamplar, 4. Aşama - Köy Devletler

Doğru cevap E dir. Gordon Childe’ın ''Tarım dışı aktivitelerin varlığı'' başlığı altındaki açıklamasında İlk Kentlerde oluşan tarım, hayvancılık, zanaatkâr, tüccar gruplarından ve rahip-din adamlardan bahsedilmiştir.

Doğru cevap D dir. Takvimin oluşturulması, ilk kentlerde Doğal bilimlerin varlığının kanıtıdır. 

Doğal bilimlerin varlığı: Yazının bulunması ve kullanımı ile insanlar aritmetik, geometri ve astronomi gibi doğal bilimler ile uğraşmaya, bilgi üretmeye ve bu bilgiyi saklamaya başlamışlardır. Bu bilimler ile ilgilenme, mevsimsel ve tarımsal döngünün takip edilebilmesi ve takvim oluşturulabilmesine de olanak sağlamıştır. Bu takvimler sayesinde de doğal afetlere karşı önlem alma olanağı ortaya çıkmıştır.

Doğru cevap C dir. Gordon Childe’e göre bir kentin yakın çevresindeki tarımsal alanların veya bulunan diğer ham maddelerin (bakır, demir, volkanik cam vb.) yetersiz kalması, uzun mesafeli ticari ilişkileri ve ticaret yollarıyla bağlantılarını geliştirmiştir.

Doğru cevap B dir. İlk kentlerden sayılan Harappa kenti İndus vadi'sindeydi.

Doğru cevap A dır. “Polis” adı verilen Yunan şehir devletlerinin kurulması, Orta Çağ kentlerinin gelişimeleriden birisi değildir. 

Doğru cevap C dir. Pusulanın keşfi ile uzun mesafe deniz yolculukları mümkün olabilmiş ve bunun sonucunda Amerika kıtası keşfedilmiştir.

Doğru cevap A dır. 1903 yılında Henry Ford’un araba fabrikası ABD'de kurulmuştur.

Doğru cevap E dir. Kasırgalar, seller, uzun süreli kuraklıklar ve çölleşmeler,  iklim değişiklikleri sonucunda oluşmaktadır. 

.......iklim değişiklikleri ortaya çıkmaktadır. Bu değişiklikler ise şiddetli kasırgalara ve sellere neden olarak kentleri etkilemektedir. İklim değişikliği sonucunda uzun süreli kuraklıklar ve çölleşmeler de ortaya çıkmaktadır.

Bir yerleşimin, kent olarak nitelendirilmesinde yerleşime ait farklı ölçütler göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar, nüfus büyüklüğü, nüfusun yoğunluğu ve ayrışık (heterojen) yapısı, yönetsel ve ekonomik yapısı, toplumsal iş bölümü, örgütlenme ve uzmanlaşma olarak sıralanabilir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Kimi zaman “şehir” ve “kent “kavramlarının farklı olduğu öne sürülmektedir ancak “şehir” kelimesi Farsça olup Türkçe karşılığı “kent”tir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Kentleşme belirli bir süre içerisindeki demografik, ekonomik ve sosyo-kültürel değişmeyi ifade etmektedir. 

Kentleşme ile bağlantılı olarak ortaya çıkan bir olgu da kentliliktir. Kentliliği kentleşme süreci sonucunda ortaya çıkan bir toplumsal değişim olarak tanımlamak mümkündür. Kentteki gelişmiş toplumsal örgütlenmenin ve ekonomik sistemin bir parçası olma ve bu doğrultuda değişen yaşama uyum sağlama, kentli olmanın gerekleri arasında sıralanabilir. Dolayısıyla kentli olmak sadece mekânsal olarak kentte yaşam anlamına gelmemektedir, kent yaşamına eklemlenmeyi de içermektedir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Sayfa 5, Resim 1.2 ye bakınız. Doğru cevap D şıkkıdır.

İnsanlık tarihinde, insan yaşamında ekonomik, sosyal ve biçimsel olarak çok büyük etki yaratan ve hızlı nüfus artışına sebep olan temel değişimleri ve kırılma noktalarını tarımsal devrim, kentsel devrim ve endüstri devrimi olarak tanımlamak mümkündür.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Yerleşim alanlarının ortaya çıkmasının ardından yaşanan bir takım gelişmeler ve değişiklikler yerleşimlerin kentlere dönüşmesine yol açmıştır. Hangi yerleşimlerin kent olarak nitelendirilebileceği konusunda çeşitli açıklamalar olmakla birlikte en temel açıklama arkeolog Gordon Childe tarafından yapılandır. Childe’e göre (1950) bir yerleşmenin kent olabilmesi için aşağıda sıralanan ve birbirleri ile doğrudan bağlantılı özelliklerin bulunması gerekir.

1. Nüfus büyüklüğü ve yoğunluğu: Kentler yerleşimlerden daha yoğun ve fazla bir nüfusa sahiptir.
2. Tarım dışı aktivitelerin varlığı: Kentlerde tarım ve hayvancılık dışında, zanaatkâr, tüccar ve rahipdin adamı gibi farklı gruplar oluşur. Bu gruplar üretim yapmayabilir, ancak değiş-tokuş için bazı hizmetler sunarlar.
3. Artı ürünün yönetimi: Üretimdeki ve toplumsal yapıdaki farklılaşma kısıtlı miktarda olan artı ürünün uzmanlaşma ile çoğalmasına neden olur. Artı ürünün fazlalığı ise beraberinde artı ürünün yönetimi konusunda şehirlerde yeni mekanizmaların ortaya çıkmasını sağlar.
4. Kamusal yapıların varlığı: Kamusal yapılar kenti yerleşimden ayıran en önemli fiziksel öğelerdir. Kamusal yapı artı ürünün depolanacağı ve yönetileceği bir tapınak olabileceği gibi, şehri veya bir bölümünü koruyacak bir sur duvarı da olabilir.
5. Yönetici sınıfın varlığı: Artı ürünün yönetimi, depolanması ve korunması, kamusal binalar ve tapınakların inşası gibi süreçler ise belirli bir yönetici sınıfının oluşmasına neden olur.

6. Yazının bulunması: Sadece kentlerin oluşumuna değil uygarlıkların da gelişmesinde
önemli bir dönüm noktası yazının bulunmasıdır. Artı ürünün yönetimi ve kayıt altında tutulması için belirli semboller kullanılması ve zamanla bu sembollerin evrilmesi ile yazı bulunmuştur.
7. Doğal bilimlerin varlığı: Yazının bulunması ve kullanımı ile insanlar aritmetik, geometri ve astronomi gibi doğal bilimler ile uğraşmaya, bilgi üretmeye ve bu bilgiyi saklamaya başlamışlardır. Bu bilimler ile ilgilenme, mevsimsel ve tarımsal döngünün takip edilebilmesi ve takvim oluşturulabilmesine de olanak sağlamıştır. Bu takvimler sayesinde de doğal afetlere karşı önlem alma olanağı ortaya çıkmıştır.
8. Sanatsal faaliyet ve uğraşların varlığı: Kentlerde herhangi bir ürün üretmeden yaşayabilen yönetici, rahip ve asker gibi gruplara sanatçı da bir sosyal sınıf olarak eklenmiştir.
9. Uzun mesafeli ticari ilişkinin ve ticaret yollarıyla bağlantının varlığı: Artan ve yoğunlaşan nüfusla beraber çeşitlenen sosyal yapı nedeniyle bir kentin yakın çevresindeki tarımsal alanların veya bulunan diğer ham maddelerin (bakır, demir, volkanik cam vb.) yetersiz kalması söz konusudur. Bu durumda ham maddenin elde edilebilmesi için ticari ilişkiler ve ticaret yollarıyla bağlantılar kullanılmıştır.
10. Savunmanın varlığı: Kentlerde artan nüfusun ve artı ürünün korunma ihtiyacı oluşturulması gereken güven ortamını ve fiziksel savunma mekanizmalarını da beraberinde
getirmiştir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Antik Dönem uygarlıklarının ortak özelliği demir kullanımının başlaması ile artan tarımsal üretimden faydalanıyor olmalarıdır. Bu dönemdeki en önemli uygarlıklar tarımdan üretilen artı değeri örgütlü bir yapı içinde merkezlerde toplamayı başarmış ve öncekilerden daha gelişkin kentler oluşturmuşlardır. Bu dönemi öncekilerden ayıran bir diğer etken de tarım ekonomisindeki kazanımlara paralel bir savaş ekonomisinin varlığıdır.

Doğru cevap A şıkkıdır.

Endüstri devrimin kentlerde yarattığı olumsuzlukların çözülmeye başlamasının ardından, endüstriyel üretim Avrupa ve Kuzey Amerika’da hızla yayılmaya başlamıştır. Endüstri devriminin yarattığı bu kesintisiz ve hızlı gelişim süreci 1. Dünya Savaşı’yla son bulmuştur. Çok uzun sürmeyen bu durgunluk Fordist üretim süreçleri ile aşılmıştır. 1970li yıllarda
yaşanan diğer bir krizin ardından da teknolojideki gelişmeler ve küreselleşme süreci kentlerin gelişiminde etkili olmuştur.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Yörekent genellikle konut alanı niteliğinde olan, şehir merkezinden uzakta veya sınırlarına
yakın yerlerde bulunan şehir yöresi, banliyö, olarak tanımlanabilir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

20. ve 21.yy kentlerinin teknolojik gelişmelere bağlı olarak değişip dönüşmekte olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu süre içinde, doğal çevrenin özelliklerinin keşfedilerek kentler lehine kullanıldığı, endüstrileşme ile doğal kaynakların üretimde kullanılarak üretimin arttırıldığı ve tüketim toplumunun oluşturulduğu, teknolojik gelişmelerle tüketimin farklı bir şekil aldığı ve kentlerin doğayı ve yaşam çevrelerini yok etmeye başladığı söylenebilir. Bu durumda da kaçınılmaz olan doğal afetlerin yerleşimler ve toplumlar üzerindeki olumsuz etkileri giderek büyümüş ve insan yapımı afetler ortaya çıkmıştır. Bunların yanı sıra yoğun kentleşme ve teknolojik gelişimin sonucu ortaya çıkan küresel ısınma, kentsel saçılma ve çevre problemleri gibi konular kentlerde afet ve risk konularını gündemde tutmuştur. Birçok
farklı alanda kullanılan risk kavramı, son otuz yıldır akademik alanda ve gündelik yaşamda yaygınlaşan bir kullanım alanına kavuşmuştur. Ulrich Beck, ortaya attığı risk toplumu kuramı ile günümüz toplumlarının sorunlarını kavramaya ve sorunlara çözüm önerileri getirmeye çalışmaktadır. Günümüz risk toplumunda, her zaman var olan risklerin çok daha farklı şekillerde ortaya çıkıp bütün toplumu tehdit etmektedir. Modernite bir yandan belirli alanlar ve hayat tarzlarının genel riskliliğini azaltırken, diğer yandan önceki çağlarda büyük ölçüde veya kesinlikle bilinmeyen yeni risk değişkenlerini devreye sokar.

Doğru cevap B şıkkıdır.