KENTLER, PLANLAMA VE AFET RİSK YÖNETİMİ - Deneme Sınavı - 15

Bir topluluk, sistem ya da varlıkların bir tehlikenin zarar verici etkilerine hassas hale getiren vasıflar ve içinde bulunduğu koşullar zarargörebilirlik olarak tanımlanmaktadır.

Varlığı bir toplumun direnç ve dayanıklılığında doğrudan etkili olan, mevcut beceri ve kaynaklarını kullanarak afet ya da risklerin kötü koşullarını yönetme kabiliyetine ise başa çıkabilme kapasitesi denilmektedir.

riskin kabul edilebilir düzeylere çekilmesiyle ortaya çıkan arta kalan kısmına artık risk denilmekte ve bu artık riskin yönetilmesi için toplumdaki tüm paydaşlarca bölüşülmesi ancak paydaşlara aktarımıyla sağlanabilmektedir.

Afet öncesinde korunmayı ve afet sonrasında geri kazanmayı dikkate alan aşamalar sırasıyla şunlardır:
Risk azaltma - Hazırlıklı olma - Müdahale - İyileştirme

Risk yönetimi 5 temel aşamada belirli eylem ve stratejilerin uygulanmasını gözetir;

Riski kaynağında bertaraf etme eylemi riski en aza indirme aşamasında uygulanan bir eylemdir.

I. Derece Deprem Bölgesi ile ifade edilen tehlikesi en yüksek alanlardaki yerleşmelerde
beklenen ivme değeri 0.4 g ve üzeridir. (g=yerçekimi 981 cm/sn2)

20-yıllık bir taşkının o sene olma olasılığı 1/20 yani %5 olarak hesaplanır.

Kanalizasyon ve yağmursuyu drenajının birlikte yapılması ve zaman içinde bu sistemlerin tasarım kapasitelerinin artan kentsel yoğunluklar nedeniyle yetersiz kalması bir planlama hatasıdır. Bu iki sistem ayrı ayrı tasarlanmalıdır.

Tablo 5.1'e göre 1.000.000 ila 4.000.000 kişinin hayatının kaybettiği tahmin edilen 1931 Çin taşkınları en ölümcül afet olarak kayıtlara geçmiştir. Doğru cevap E'dir.

Risk yönetimi;

riskleri belirleme,

ölçme,

değerlendirme,

azaltma

izleme, güncelleme gibi 5 temel aşamada belirli eylem ve stratejilerin uygulanmasını gözetir (Şekil 5.7). Doğru cevap D'dir.

Şekil 5.7'ye göre doğru cevap C'dir.

Niğde ve Konya 4., Nevşehir ve Yozgat da 3. derece deprem bölgesinde bulunur. Karaman ise 5. derece deprem bölgesindedir. Doğru cevap B'dir.

Süzülme toprak ve yeraltını ilgilendiren bir süreçtir. Doğru cevap A'dır.

Suyun tuzluluk oranının taşkın üzerinde belirleyici bir etkisi yoktur. Doğru cevap A'dır.

Nazım planlarda ise yine bu kategoride ‘Yapı Yasaklı Alan (YYA)’ ‘Afete Maruz Bölge (AMB)’ ve ‘Taşkına maruz alan’ olarak belirtilebilecek alanların yanısıra ‘Riskli Alan Sınırı (RA)’, ‘Reserv Yapı Alanı Sınırı (RYA)’, ‘Kentsel dönüşüm ve gelişim proje sınırı’ gibi 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürül- mesi Hakkında Kanun uyarınca belirlenen alan sınırlarını gösterme imkanı bulunmaktadır. Bunları dikkate almak bir yanlış değil, aksine doğru bir harekettir. Doğru cevap C'dir.

Şekil 5.8'e göre doğru cevap B'dir.

Bir alandaki deprem tehlikesinin ve olası zarar görebilirliğin ortaya konulabilmesi için, öncelikle aktif fay hatlarının varlığı ve aktif olma durumları, tarihsel depremler ve önceki kırılmaların konumları, deprem oluş sıklığı, hasar dağılımları ve zemin problemleri, zemin/toprak yapısının durumu, kayma dalgası hız profilleri (Vs), yer altı su seviyeleri, eğim, yükseklik gibi topoğrafik özellikleri barındıran jeolojik, jeoteknik, ve jeofiziksel verilere ihtiyaç vardır. İklimin bu veri için bir etkisi yoktur.

Şekil 5.12'ye göre doğru cevap E'dir.

Bilinen en eski yıkıcı afetlerden birinin 1201 yılında 1 milyondan kişinin öldüğü Mısır ve Suriye’nin de etkilendiği Akdeniz depremi olduğu söylenmektedir. Bir diğerinin ise 1556 yılında Çin’de 830 bin kişinin öldüğü Shanzi depremi olduğu belirtilmektedir