KENT SOSYOLOJİSİ

Kentsel dönüşüm kavramı kentsel yeniden yapılanmaların tarihselliğine göre farklı uygulamaprogramlarının “şemsiye” kavramı olmuştur. Bu kavram, “kentsel sorunların çözümünü sağlayan ve değişime uğrayan bir bölgenin ekonomik, fiziksel, sosyal ve çevresel koşullarına kalıcı bir çözüm sağlamaya çalışan kapsamlı bir vizyon ve eylem” olarak tanımlanmaktadır (S.Thomas, 2003’tan Aktaran Turok, 2004:25).

Son yarım yüzyılın kentsel yeniden yapılanmalarına bakıldığında, kullanılan dönüşüm programları kendi içinde mekânsal ve sosyal kriterlere göre ayrıştırılarak farklı isimler almıştır. Buna göre 1950’li yıllarda bir yeniden inşa politikası uygulanırken, bunu takip eden 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Son yarım yüzyılın kentsel yeniden yapılanmalarına bakıldığında, kullanılan dönüşüm programları kendi içinde mekânsal ve sosyal kriterlere göre ayrıştırılarak farklı isimler almıştır. Buna göre 1950’li yıllarda bir yeniden inşa politikası uygulanırken, bunu takip eden 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Son yarım yüzyılın kentsel yeniden yapılanmalarına bakıldığında, kullanılan dönüşüm programları kendi içinde mekânsal ve sosyal kriterlere göre ayrıştırılarak farklı isimler almıştır. Buna göre 1950’li yıllarda bir yeniden inşa politikası uygulanırken, bunu takip eden 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Son yarım yüzyılın kentsel yeniden yapılanmalarına bakıldığında, kullanılan dönüşüm programları kendi içinde mekânsal ve sosyal kriterlere göre ayrıştırılarak farklı isimler almıştır. Buna göre 1950’li yıllarda bir yeniden inşa politikası uygulanırken, bunu takip eden 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Eski kent merkezlerinin özellikle yeni orta sınıf tarafından yeniden keşfedilmesi ve kent merkezinde yaşayan işçi sınıfı ile diğer kent yoksullarının yerinden edilmesi "soylulaştırma" olarak tanımlanmaktadır.

Temiz, sağlıklı ve yaşanabilir kentlerin geliştirilmesi amacıyla ilk kentsel yenileme projeleri kamusal alanların artırılmasını hedeflemiştir.

Avrupa’da modernist ve otoriter yenileme projeleri gerçekleşirken, Kuzey
Amerika’da Güzel Kent Hareketi gelişmekteydi. Bu hareketin etkisiyle ise kentlerde geniş bulvar ve caddeler açılmıştır.

Neil Smith (1996) soylulaştırmanın oluşum nedenlerini ve sonuçlarını şöyle açıklar:
• Banliyöleşme ve rant farkının ortaya çıkması;
• İleri kapitalist ülkelerdeki sanayisizleşme ve beyaz yakalı istihdamın büyümesi;
• Mekânın merkezileşmesi ve aynı zamanda sermayenin merkezsizleşmesi.
• Kâr oranlarının düşüşü ve sermayenin döngüsel hareketi.
• Tüketim biçimlerindeki değişme ile demografik değişmeler soylulaştırmanın nedenleri ve sonuçlarıdır.  Soylulaştırmanın "Beyaz yakalı istihdamının azalması" şeklinde bir nedeni veya sonucu yoktur.

Kentsel dönüşümde katılım özellikle son 20–25 yıl içinde bir yönetim sorunu olmaktan uzaklaşıp “yönetişim” gibi yeni bir kavramla ele alınmaktadır. Bu kavrama göre, iyi bir kentsel yönetişimin sahip olması gereken ilkeler şunlardır:
• Etkilik,
• Eşitlik,
• Katılım,
• Halkın sürece katılması ve
• Güvenlik ilkesidir (Thornley, 2005). "Gerçekçilik" bu ilkelerden biri değildir.

Doğru cevap B dir. İngilizce’de gentrification olarak kavramlaşan ve Batı toplumları açısından sanayisizleşmeyi izleyen bir politikanın Türkiye'de uygulanma sürecinde olan olgunun karşılığı Soylulaştırma'dır.

Doğru cevap B dir. Tarihi kent alanlarının içinde yaşanılan bir yer olarak korunması için önerilen program kentsel canlandırma programıdır.

Doğru cevap C dir. Kentsel Yenileme (Renewal) 1970’lerde uygulanmıştır.

Doğru cevap D dir. Kentlerin Yeniden İnşası programının içeriğinin açıklamasında çevresel yaklaşım için peyzaj ve yeşilleştirme hedeflenmiştir.

Doğru cevap E dir. Kentsel Yenileme (Urban Renewal) 19.yüzyılın ortalarından 1945’lere kadar olan süreçte kentlerdeki fiziksel ve toplumsal bozulmaya karşı en önemli müdahale biçimi olmuştur.

Doğru cevap D dir. Kentsel gerileme, kentsel köhneme, yoksullaşma, suçun artması ve sektörel değişimlere bağlı iş kayıpları gibi sorunların oluşması genel olarak Kentsel dönüşümü sırasında bir ihtimaldir. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa’nın yeni sanayi kentleri modern kentlere dönüşürken bu sorunlar yaşanmamıştır.

Doğru cevap C dir. Toplumsal uygulamalar açısından önemli bir örnek olan Konut Kanunu İngiltere'de 1851'de çıkarılmıştır.

Doğru cevap A dır.  Savaş sonrası Avrupa kentlerinde oluşan büyük yıkımlar, kentlerin yeniden inşasıyla (urban reconstruction) politikasıyla ilgiliydi.

Doğru cevap A dır. İngiltere’de hızlı kentsel gelişmeyi kontrol etmenin bir aracı olarak “yeşil kuşak” (greenbelt) adı altında bir politikaya 1940’lardan 1960’lara kadar olan dönemde başvurulmuştur.

Doğru cevap E dir. Hizmetler ve metaların mekândaki akışının hızlanması Neil Smith'in(1996) soylulaştırmanın oluşum nedenlerini ve sonuçlarını açıklayan ifadelerinden birisi değil, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Avrupa’nın yeni sanayi kentleri modern kentlere dönüşürken yaşanan değişimlerden birisidir.