KENT SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 4

Kent politikalarında sanayisizleşme, girişimci kent, dünya kenti, yerel ekonomi kavramları öne çıkmıştır.

  

1950’li yıllarda bir “yeniden inşa” politikası uygulanırken, 1960’lı yıllarda yeniden canlandırma; 1970’lerde yenileme ve 1980’lerde yeniden geliştirme uygulamaları ön plandadır.

Peyzaj ve yeşillendirme 1950'lerin kentsel dönüşüm sürecini yanstımaktadır.

İngiltere’de hızlı kentsel gelişmeyi kontrol etmenin bir aracı olarak “yeşil kuşak” (greenbelt) adı altında bir politikaya da başvurulmuştur.

Kentsel Keynesciliğin yönetim Biçimi kolektiftir.

Küresel kentleşme olarak da adlandırılan 1980 sonrasının neoliberal şehirciliği kültür endüstrisi gibi yeni alanları da ekonomik hayata katmıştır.

Engels (1982) Konut Sorunu adlı eserinde bu süreci çok İngiltere için sanayinin çok erken bir döneminde de tespit etmiştir.

Neil Smith (1996) ise soylulaştırmanın oluşum nedenlerini ve sonuçlarını şöyle açıklar:

• Banliyöleşme ve rant farkının ortaya çıkması;

• İleri kapitalist ülkelerdeki sanayisizleşme ve beyaz yakalı istihdamın büyümesi;

• Mekânın merkezileşmesi ve aynı zamanda sermayenin merkezsizleşmesi.

• Kâr oranlarının düşüşü ve sermayenin döngüsel hareketi.

• Tüketim biçimlerindeki değişmeile demografik değişmeler soylulaştırmanın nedenleri ve sonuçlarıdır.

Yönetişimin sahip olması gereken ilkeler şunlardır:

• Etkilik,

• Eşitlik,

• Katılım,

• Halkın sürece katılması ve

• Güvenlik ilkesidir

Alternatif bir öneri olarak Harvey (2003), yoksul mahallelerde uygulanacak olan yenileme ve dönüşüm programlarının rekabetçi bir temelde olmaması gerekliliğine vurgu yapar.

Sosyal konut politikasının hala yaygın olduğu Hollanda gibi ülkelerde kamusal olarak desteklenen kiralık konutlar hala önemini korumaktadır. Fakat İngiltere, İrlanda, Macaristan, Almanya gibi konutta mülk sahipliğinin çok fazla öne geçtiği ülkelerde kentsel dönüşüm politikalarında piyasa beklentileri belirleyici olmaktadır.

İyi bir kentsel yönetişimin sahip olması gereken ilkeler şunlardır:

• Etkilik,

• Eşitlik,

• Katılım,

• Halkın sürece katılması ve

• Güvenlik ilkesidir.

Sosyal konut politikasının hala yaygın olduğu Hollanda gibi ülkelerde kamusal olarak desteklenen kiralık konutlar hala önemini korumaktadır.

Önce Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü sonra TOKİ gibi daha merkezi politika üreten ve yetkileri olağanüstü arttırılmış bir kurum kentsel dönüşümün merkezinde yer almıştır

Kamu-özel sektör ortaklığı ile uygulanan kentsel dönüşüm projelerinin ilk örneklerinden biri de Dikmen Vadisi Projesidir.

 

Alternatif bir öneri olarak Harvey (2003), yoksul mahallelerde uygulanacak olan yenileme ve dönüşüm programlarının  rekabetçi bir temelde olmaması  gerekliliğine vurgu yapar.

Türkiye’nin kentleşme deneyiminin 1923-1950 dönemini “ulus devletin topraksallaşması ve kentleşmesi” olarak nitelemekte ve ulus devlet merkezli bir kentleşme sürecinin kentlerde oluşturduğu toplumsal ve mekânsal yapı ile ilişkilerin genel özelliklerini incelemektedir.

Türkiye’nin kentleşme süreci aşağıda belirtilen dört dönem çerçevesinde incelenmektedir:

Erken Cumhuriyet Dönemi: 1923-1950
Göç ve Hızlı Kentleşme Dönemi:1950-1960

Planlı Kalkınma Dönemi: 1960-1980
Neoliberal Kentleşme Dönemi: 1980-2000

Erken Cumhuriyet Dönemi olarak adlandırılan dönem, 1923 ve 1950 yılları arasında görülen Türkiye Cumhuriyeti’nin ulus-devlet olma sürecinin mekânsal stratejilerini, kentlerin planlanmasına yönelik uygulamaları ile konut yapımı ve kent-içi ulaşım biçimlerini ele almaktadır.

29 Ekim 1923 tarihinde Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle başlayan ulus-devlet inşa sürecinde ülke düzeyinde uygulanması amaçlanan mekânsal stratejiler üç önemli unsur içermektedir. Bunlar: Ankara’nın başkent seçilmesi, ülke çapında demiryolu ağlarının inşa edilmesi, Anadolu kentlerinde fabrikaların kurulmasıdır.