KENT SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 11

Nüfus artış hızı sanayileşme hızının altında kalıyorsa bu durum yeni iş imkanlarının nüfus artış hızını yakalayamayacağını gösterir. Böylesi durumlarda artan nüfus için yeterli konut sayısı, altyapı ve iş imkanları oluşmaz.

Özellikle 1980 darbesi sonucunda Türkiye’de gerçekleştirilen akademik çalışmalar sınıf temelinden kimlik, cinsiyet gibi alanlara doğru çeşitlenmeye başlanmıştır. Bu durumun görüldüğü bir alanı da gecekondu üzerine yürütülen çalışmalar oluşturur.

1960’lı yılların ortalarından itibaren kent çalışmalarında devletin kentsel alana müdahalesini ve bu müdahalenin yarattığı çelişki ve çatışmaları anlamaya çalışan anlayış eleştirel yaklaşımdır. Doğru yanıt C'dir.

Chicago okulunun temel kaygısı, modernleşme deneyiminin neden olduğu bütünleşme, yabancılaşma gibi sorunlara çözüm üretmektir.

Eleştirel çalışmaların temel çıkış noktası kapitalist kent formunun ve gelişiminin kapitalist gelişme yasalarından bağımsız olmadığıdır. Doğru yanıt D'dir.

Eleştirel yaklaşımda iki eğilim söz konusudur. Bunlardan biri emeğin yeniden üretiminde oynadığı rol üzerinden değerlendirilmesi iken diğeri kentleri sermaye birikim süreçlerinde üstlendiği rol üzerinden inceler. Bu iki eğilimin de temel noktası kapitalist kent forumu ve gelişmesinin kapitalist gelişme yasalarından bağımsız olmadığıdır.

1980’lerden sonra genel olarak sosyal bilimler özel olarak da kent sosyolojisi alanındaki genel eğilim, kentleşme dinamiklerinin genel yasalarını ortaya koymak yerine; yerelliğin vurgulanması ve kentte ortaya çıkan bireysel, topumsal ve mekânsal farklılıkların ve özgünlüklere öncelik verilmesidir. Kent yazınındaki bu eğilim, ancak 1990’larda Türkiye’de yapılan kent çalışmalarını da etkilemiştir. Doğru yanıt B'dir.

İthal ikameci politikaların uygulandığı 1960-1970 arası dönemde gecekondu kentsel ekonomi için hem ucuz işgücü hem de bir iç pazar olarak değerlendirilmiş bu görüşe paralel biçimde 1966 yılında çıkarılan 775 sayılı yasa ile gecekondular resmi olarak da yasallaşmıştır.

1945’li yıllardan 1950 yılına kadar önemli bir sorun, sosyal afet olarak kabul edilen gecekondular, Türkiye’de siyasi ve ekonomik gelişmelere paralel olarak “zik zak” politikasının hedefi haline gelmiştir. Doğru yanıt A'dır.

1950–1960 yılları arasında mahalleleşme ve yerleşme dönemi başlamıştır. Doğru yanıt C'dir.

Göç eden vasıfsız iş gücünün sayıca fazlalığı, piyasada ücretleri belli bir düzeyde tutuyordu. Ancak bu grup düşük ücretlerle çalıştırılmaya karşı çıkmak yerine yaşadıkları ortam ve şartlarla bütünleşmeye çalışıyordu. Vasıfsız iş gücü olarak her işi yapmaya hazırdı. Hareketlilik olarak adlandırılan bu durumda bir sektörde istihdam olanağı kapandığında, hemen başka bir sektörde beceri gerektirmeyen işlere kayabiliyorlardı. Doğru yanıt D'dir.

Bağımlılık kuramlarına göre çevre ülkeler sömürgecilik dönemine benzer biçimde bugünde merkez ülkeleri ile bir bağımlılık ilişkisi içerisindedir. Bu sebeple çevre ülkeler hiçbir zaman Batı ülkeleri gibi sanayileşme ve kentleşme deneyimleri yaşayamayacaklardır. Çevre ülkelerinin yaşadığı kentleşme deneyimi Batı ülkelerine karşı sahip oldukları dezavantajlı bir durumun sonucu olduğu için bu merkez çevre ilişkisi değişmediği sürece gecekondularda kent yoksulları yaşamaya devam edecektir.

1960’lı yıllarda ithal ikameci politikalar benimsenmiştir. Doğru yanıt C'dir.

1970'lerde Merkezdeki diğer gecekondular sahiplerinin kent çeperlerindeki küçük apartmanlara taşınmasıyla boşalmaya başladı. Artık ikinci kuşağa geçmiş olan gecekondular, sahipleri tarafından yeni göç edenlere kiraya verilmeye başladı. Böylece Türkiye’de ilk kez kent alanında yaygın geçiş ve çöküntü bölgeleri oluştu. Doğru yanıt A'dır.

Büyük kentlerin gecekondu bölgelerinde kümelenme olgusuyla karşılaşılmaktadır. Kümelenme aynı bölgeden, aynı ilden, aynı ilçeden veya aynı köyden kente göç eden insanların kentte aynı mahalleye yerleşmeleri anlamına gelmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Türkiye’de farklı birçok siyasal iktidar, gecekondu sorunun kökeninde yatan yapısal sorunları düzeltmek yerine getirdikleri düzenleme ile gecekondu sorunun bypass etmeyi tercih etmiştir. Soruda verilen düzenlemeler de bunlardan birini oluşturmaktadır.

Akademik açıdan hem dünyada hem de Türkiye’de kent çalışmalarını büyük ölçüde etkileyen iki temel yaklaşım bulunmaktadır: Chicago Okulu ve Eleştirel Ekonomi-Politik Yaklaşımlar.Doğru cevap B'dir.

1960’lı yılların ortalarından itibaren kent çalışmalarında devletin kentsel alana müdahalesini ve bu müdahalenin yarattığı çelişki ve çatışmaları anlamaya çalışan anlayış ortaya çıktı.Doğru cevap B'dir.

1945’li yıllardan 1950 yılına kadar önemli bir sorun, sosyal afet olarak kabul edilen gecekondular, Türkiye’de siyasi ve ekonomik gelişmelere paralel olarak “zik zak” politikasının hedefi haline gelmiştir. Şenyapılı (1998:308–316) siyasi açıdan dengelerin değiştiği kritik noktalarda eski yapılanların yasallaştırılması, yeni yapılacak olanlara izin vermeme ve yıktırma politikasının yinelendiğini belirtir. Kırılma noktası olarak adlandırdığı bu dönemlerin ilki 1950 yılında Demokrat Parti’nin iktidara geldiği dönemdir. 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti özellikle gecekondulardan oy almıştı. Gecekondular 1945–1950 döneminde fakirlik ve sefaletin yaşandığı dağınık baraka özelliği göstermektedir. Bu dönemde gecekondu kavramı yerine baraka kavramı kullanılmaktadır.Doğru cevap B'dir.

1940’lardan sonra ilk büyük göç yığınları kente yerleşmeye başladı. Ankara kentinde onları istihdam edecek ne örgütlü sanayi yığılması, ne de yaygın küçük sanayi vardı. Kırdan göçen bu becerisiz, deneyimsiz emeği istihdam edebilecek tek kaynak kent merkezi idi. Bu nedenle göçenler iş merkezi ve yerleşik bölgelere en yakın, ama %25’in üzerinde eğimli, sel yatağı ya da heyelan bölgesi (örneğin Altındağ) gibi topografik eşiklerdeki yerleşmeye açılmamış alanlara yerleştiler.Doğru cevap C'dir.