KENT SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 14

Kapitalist toplumun oluşmasıyla bu karşıtlık yerini kapitalist üretim ilişkilerinin çelişkilerine bırakmıştır. Kent kapitalist üretim ilişkilerinin gerçekleştiği, işçisi sınıfı ve burjuvası karşıtlığında gerçekleşecek sınıf mücadelesinin alanıdır.

Sanayileşme, üretimin büyük ölçekli ve gelişmiş teknoloji temelinde fabrikalarda gerçekleşmesidir. Sanayi kenti, işgücünün büyük çoğunluğunun sanayi ve hizmet sektörü gibi tarım dışı alanlarda istihdam edildiği alanlardır.

Engels’e göre işçi sınıfının sefalet ve yoksulluğunun nedeni kentler değil kapitalizmdir. Kapitalist üretim tarzı var olduğu sürece konut sorunu ve diğer sorunlar kendini yeniden üretir. Kapitalizm ortadan kalkmadıkça bu sorunlar başka biçimlerde tekrar ortaya çıkacaktır.

Weber’in toplum kuramı da kent sosyolojisi bakış açısından ayrı bir kent çözümlemesini içermez. Marx gibi, Weber de ideal kent yaklaşımıyla modern kapitalizmin tarihsel köklerine yönelik bir tespitte bulunur. Kent çözümlemesi iki temel zemine dayanır. Bunlardan biri ekonomik diğeri de politiktir.

Weber’in yaklaşımında Ortaçağ’ın ideal Batı kentleri, bireycilik, vatandaşlık, yurttaş girişimciler, özerk yönetim, yasa, ussallık gibi özellikleriyle tarihsel olarak önemli kırılma yerleridir. Weber’de Marx gibi Ortaçağ’da feodalizmden kapitalizme geçiş sürecinde kentleri önemli bir koşul olarak görmüştür.

Park’a (2005, 66–72) göre kent hayatı biyotik ve kültürel olmak üzere iki düzeyde örgütlenmektedir. Kentin topluluk olma hali olan biyotik düzey insanların yaşaması için gerekli olan kentin kıt kaynaklarını ifade etmektedir.

McKenzie ekolojik bakış açısına göre toplulukları dörde ayırır. İlki, tarımcı, balıkçı, madenci gibi dağıtım sürecinin ilk basamağına denk düşen birincil hizmet topluluklarıdır. İkincisi ticaret topluluğu olarak isimlendirir. Ticaret topluluklarının büyüklükleri dağıtım işlevlerine göre değişebilir. Üçüncü topluluk sanayi şehridir. Dördüncü toplulukları ise belli bir ekonomiden yoksun, boş zamanı değerlendirme yerleri, siyasi merkezler, eğitim merkezleri, sürgün yerleridir.

Kentlilik, Louis Wirth tarafından kentsel yaşam tarzının kişisellik dışı olması gibi farklı ve ayırıcı özelliklerini anlatmak için kullanılan bir kavramdır.

''Kentlileşme'', Kent kültürüne ait değer, davranış ve tutumların benimsenmesidir.

Karl Marx

Park, Darwin’in evrim teorisinden etkilenmiştir. Darwin’e göre doğada bulunan sayısız türde canlı türünün varlığını sürdürmesi doğadaki karşılıklı ilişki ve düzenliliklere dayanmaktadır. Canlıların çevresel koşullara uyum sağlama süreçleri, canlı türlerinin yaşadığı rekabet ve mücadele insan yaşamı gibidir.

Roderick Mckenzie

Cümlede boş bırakılan yere getirilecek olan terim ''ardıllık'' tır.

Gün içinde nüfus çok iken, mesai bitiminde nüfus azalması, Ernest Burgess'in Ortak Merkezli Bölge Modeli'nde yer alan ''birinci daire''nin özelliklerinden biridir.

Nüfusun çok olduğu şehirlerde, etnik köken, akrabalık, komşuluk
ilişkileri gibi ortaklıklar ve bundan kaynaklanan paylaşım duyguları ortadan kalkmakta ya da zayıflamaktadır. Zira ''Kentte her bir kişinin diğerlerini kişisel olarak tanıma olasılığı zayıflamaktadır.''

Kentsel mekânı ve kentsel süreçleri sermaye birikim mantığına dayanarak analiz etmişlerdir.

''Mekân ayrı, kendine özgü, soyut, pasif olarak analiz edilmesi gereken fiziksel, coğrafi bir nesnedir.'' düşüncesi Henry Lefebvre'nin mekan tanımlaması ile örtüşmemektedir.

Manuel Castells'in kent kuramının temel unsuru kolektif tüketim kavramıdır.

Araççı görüş, devleti hâkim sınıfın genel çıkarlarına hizmet eden bir araç olarak görmektedir. Kapitalist sınıf ile devlet arasındaki ilişki bizzat kapitalist sınıf kökenli devlet seçkinleri tarafından sağlandığından, devletin bu sınıftan özerkliği
oldukça sınırlıdır. Devlet, kendi içinde bütünlüğe sahip, bir sınıfın aracı konumundaki yapı olarak değerlendirilir. Devletin farklı birimleri arasındaki çelişkiler ya yok sayılır ya da önemsenmez.

Yönetimci görüşün yerel yönetimlere ilişkin en önemli yansıması Pahl’ın kent yöneticiliği (urban managerialism) yaklaşımında bulunabilir. Pahl’a göre, kent bir kaynak dağıtım sistemidir ve bu dağıtımda kent yöneticileri merkezi bir role sahiptir. Devleti bağımsız bir güç olarak ele alan yönetimci anlayışın bir uzantısı olarak kent yöneticiliği görüşü, yerel halkı bağımlı, yöneticileri ise bağımsız değişken olarak ele almaktadır.