KENT SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 11

Cevap A

Cevap A

Sınıf merkezli paradigma çerçevesinde geliştirilen yerel yönetim/devlet kuramları “çoğulcu” ve “yönetimci” kuramların bir eleştirisi olarak ortaya çıkmıştır. Eleştirilerin merkezinde, yerel yönetimlere ilişkin süreçlerin açıklanmasında sınıf boyutunun bu yaklaşımlarca ihmal edilmesi vardır. Bu ihmalin bir sonucu olarak, her iki yaklaşımda da, daha makro süreçlerin, örneğin ekonomik ilişkilerin ve buna bağlı olarak sınıf çelişkilerinin yerel yönetim politikaları açısından önemi görmezden gelinmiştir. Sınıf merkezli paradigma çerçevesinde yerel yönetim sorununu sermaye birikim süreçleri ve sınıf ilişkileriyle ilişkilendiren araççı ve yapısalcı olmak üzere iki yaklaşımdan söz edilebilir

Cockburn’e göre yerel devlet kentsel düzeyde şu üç temel işlevi yerine getirmektedir;
• Üretimin ve sermaye birikimin sürmesine yönelik işlevler.
- üretim için gerekli ancak kendisi üretken olmayan kentsel altyapının sağlanması (ulaşım, altyapı, iletişim vb).
- Üretimin organizasyon ve yeniden yapılandırılmasına yönelik hizmetlerin sağlanması (kent planlaması, kentsel yenileme vb.).
- İnsan sermayesine yatırım yapılarak üretimde kullanılan vasıflı işgücünün sağlanmasına yönelik hizmetler (eğitim vb.).
- Talebin yönlendirilmesine yönelik işlevler

• Emek gücünün kolektif tüketim aracılığı ile sağlanmasına yönelik işlevler.
- Günlük yeniden üretimin sağlanmasına yönelik hizmetler (kiralık konut vb).
- Genişletilmiş yeniden üretime yönelik hizmetler (sağlık, eğitim, kültürel hizmetler vb.).

• Toplumsal düzen ve kontrolün sağlanmasına yönelik işlevler.
- Baskı araçları (polis ve zabıta hizmetleri).
- Olağanlaştırmaya yönelik hizmetler (işsizlik yardımı).
- Meşruiyetin sağlanmasına yönelik görevler (katılım, sosyal yardımlar).

Cockburn’e göre yerel devlet kentsel düzeyde şu üç temel işlevi yerine getirmektedir;
• Üretimin ve sermaye birikimin sürmesine yönelik işlevler.
- üretim için gerekli ancak kendisi üretken olmayan kentsel altyapının sağlanması (ulaşım, altyapı, iletişim vb).
- Üretimin organizasyon ve yeniden yapılandırılmasına yönelik hizmetlerin sağlanması (kent planlaması, kentsel yenileme vb.).
- İnsan sermayesine yatırım yapılarak üretimde kullanılan vasıflı işgücünün sağlanmasına yönelik hizmetler (eğitim vb.).
- Talebin yönlendirilmesine yönelik işlevler

• Emek gücünün kolektif tüketim aracılığı ile sağlanmasına yönelik işlevler.
- Günlük yeniden üretimin sağlanmasına yönelik hizmetler (kiralık konut vb).
- Genişletilmiş yeniden üretime yönelik hizmetler (sağlık, eğitim, kültürel hizmetler vb.).

• Toplumsal düzen ve kontrolün sağlanmasına yönelik işlevler.
- Baskı araçları (polis ve zabıta hizmetleri).
- Olağanlaştırmaya yönelik hizmetler (işsizlik yardımı).
- Meşruiyetin sağlanmasına yönelik görevler (katılım, sosyal yardımlar).

Çoğulcu yaklaşımın son dönemde yeni çoğulculuk ya da hiper-çoğulculuk halini aldığı görülmektedir. Hiper-çoğulculuk anlayışı, artık toplumların ve kentlerin bahsedilemez bir biçimde karmaşık hale geldiğini, çıkar gruplarının çeşitlendiğini ve dağınıklaştığını, bu çerçevede de belli bir grubun kenti kontrol etmesinin mümkün olmadığını öne sürmektedir. Dahası yerel yönetimler bu
derece çeşitlenen taleplere yanıt vermekte yetersiz kalmaktadır. Dolayısıyla, çoğulcu bir durum artık kaostan kaynaklanan güç dengesine işaret etmektedir.

Devlet, klasik çoğulcu yaklaşımın varsaydığı gibi, bir hakem de değildir. İçinde bulunduğumuz dönemde yerel devlete atfedilen rol, karmaşıklaşan ilişkiler içinde kaynakları harekete geçirmek ve koordinasyon sağlamaktır. Bu yaklaşımın en çarpıcı özelliklerinden biri, bir yandan Marksist yaklaşımın vurguladığı makro düzeydeki güç ilişkilerini ve ekonomik yapıların sınırlayıcılığını, diğer yanda yönetimci bakış açısının kent yöneticilerine ithaf ettiği özerkliği dikkate almasıdır. Ancak rejim kuramı bu yapılara ve ilişkilere belli bir özeni gösterirken, asıl belirleyicilik hâlâ kentin çoklu aktörlerine aittir. Çoklu aktör modelinde, farklı gruplar birbirlerini bastırmadan bir iktidar yapısı yaratmaktadırlar. Bu iktidar yapısı bir kentte belli kaynakların, amaçların ve becerilerin uzun vadeli koalisyon çerçevesinde bir araya getirilmesine ve kentin bütününü hedefleyen büyümeyi yaratmasına izin vermekte, bir kentsel rejim yaratmaktadır.

Cohen ve Rogers’ın yaklaşımı -radikal demokrasi yaklaşımlarının tamamını temsil etmemekle birlikte, radikal sol çevrelerde yaygınlık kazanmıştır- böyle bir bakışın tüm özelliklerini taşımaktadır. Rogers ve Cohen’e göre, demokrasinin radikalleştirilmesi, geçmişte olduğu gibi işçi sınıfına tek başına yüklenebilecek bir görev değildir. Sivil toplum kuruluşları, bu tür bir sürecin en asli unsurları olarak görülmelidirler. Siyasal sistemde, büyük ölçekli sermaye lehine yaratılan eşitsizlikler, siyasal partilerin temsiliyet konusundaki başarısızlıkları, toplumun çoğunluğunu oluşturan kitlelerin siyasal sistemden dışlanması vb. sorunların aşılması, sivil toplum içindeki örgütlenmelerin harekete geçirilmesi ile mümkündür. Ancak, Cohen ve Rogers birçok radikal çoğulcudan ayrılarak, sivil toplumun harekete geçirilmesi konusunda, (yerel) devlete önemli görevler yüklemektedirler. Çünkü sivil toplum kuruluşlarının harekete geçirilmesi ve örgütlü hale getirilmesi sivil toplumun kendi içinden gerçekleştirilemez.

Sınıf merkezli yaklaşımın yerel devlet konusunda son yıllarda ortaya koyduğu çerçeve büyük ölçüde Harvey’in çalışmalarından etkilenmiştir. Harvey, gelişmiş ülkelerin kentleşme deneyimi ve yerel devletin yaşadığı dönüşümü tartışırken, yerel devletin yönetimci anlayıştan girişimci yaklaşıma doğru evrildiğini öne sürmektedir. Harvey’e göre, Keynesçi programın çöküşünün yarattığı değişimin temelinde küçülen piyasaların, işsizliğin, mekânsal kısıtlardaki ve küresel işbölümündeki hızlı değişikliklerin, sermaye hareketinin, işyeri kapatmaların ve teknolojik-mali yeniden yapılanmanın bir bileşimi yatmaktadır. Kriz ve yeniden yapılanma dönemlerinde, kentsel yapılı çevrenin ana dinamiği olan sabit sermaye yatırımları ve ortaya çıkan fiziksel altyapılar ciddi bir tehditle karşı karşıyadır. Bu durum kentlerin çürümeye bırakılmasına yol açmaktadır.

Dünya son otuz yıl içinde güç ilişkilerinde önemli bir değişime sahne oldu. Birikim stratejileri içinde devletin oynadığı rol sınırlanırken, piyasa mekanizması belirleyicilik kazandı. Bu değişimler sermayenin çeşitli kesimlerinin yararına sonuçlar doğururken, çalışan sınıflar önemli kayıplara uğradılar. Kentler bu değişim sürecinde dışarıda kalmak bir yana, en çok etkilenen mekânsal birimler oldular. Ulus-devlet şemsiyesi altında, kolektif tüketimin örgütlendiği mekânlar olan kentler, son dönemde, sermayeyi kendi mekânlarına çekebilmek için yarışan birimler haline gelmeye başladılar. Yerel yönetimler açısından bunun sonucu çalışan sınıfları desteklemeye yönelik alanlardan çekilmek ve sermayeyi desteklemeye yönelik alanlara öncelik vermek oldu. Böylece kentler açısından ortaya birbirinden oldukça farklı iki dönem çıktı. Yerel yönetimlerin ideolojileri ve uygulamaları da bu iki dönem arasında önemli farklılıklar göstermiştir. Yukarıda detaylı olarak tartıştığımız gibi, refah devleti döneminin yerel yönetimleri kolektif tüketim araçlarını sağlamakla görevli birimler olarak karşımıza çıkarken, izleyen dönemin yerel yönetimleri daha çok sermayeyi ve onun taleplerini desteklemeye yönelmişlerdir.

Cevap A

Cevap A

Cevap C

Batılı ülkelerin büyük bölümünde çeşitli farklılıklar göstererek de olsa, Keynesçi refah devleti uygulamaları İkinci Dünya Savaşı sonrasında ağırlık kazanmıştır.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

“Demokratik despotizm” ;devletin belli bir grubun eline geçmesini önlemesidir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Bu yaklaşımın yerel yönetimler alanındaki en önemli temsilcisi Cockburn (1977)'dur.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Yapısalcı yaklaşımın yerel siyasete ilişkin en yetkin kuramcısı olarak Castells'i söyleyebiliriz.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

1980 ve 1990’lı yıllar, yerel yönetim kuramlarının değişen deneyim karşısında kendilerini sorguladıkları yıllar olmuştur.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

“Yerel yönetim” kavramının bu tür bir oluşumu kucaklayamaması karşısında, yeni yapılanmaya verilen isim ise yönetişim (governance) olmuştur.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Yönetişim kavramı çoklu aktörlerin rol aldığı ve hiyerarşilerin yerine karşılıklı etkileşimin ve katılımın belirlediği bir yönetim sürecini ifade etmektedir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.