KBRN SAVUNMA VE GÜVENLİK

Nükleer silah kullanımı sonucunda oluşacak yıkımın derecesi, kullanılan nükleer silahın yapım şekline, patlamanın yüksekliği ile yer sıfır mesafesine, meteorolojik şartlara ve hedefin isabet şekline bağlıdır.

Biyolojik silah, insan metabolizmasını olumsuz yönde etkileyerek, ölüme veya ciddi hastalıklara neden olan silah çeşididir. Sahip olduğu teknoloji çok ucuz olduğu için, kolaylıkla ve kısıtlı imkânlarla üretimi mümkündür. Bir biyolojik silah olarak farklı teknolojilere sahip teçhizatlar kullanılabilirken, bir fare veya eklembacaklılar da silah olabilmektedir. Biyolojik ajanlar; yiyecek, su, haşarat, ısıran böcekler, kanalizasyon sistemi gibi yollarla kısa sürede çok geniş alanlara yayılabilmektedir. Biyolojik silah nedeniyle oluşan hastalıklar, uygun yayılma ortamını bulduğu takdirde çok büyük insan ölümlerine sebep olmaktadır. Şayet biyolojik saldırı sonucu insan vücudunda oluşan belirtiler, sıradan hastalıklarla benzerlik gösteriyorsa, saldırının tespiti ve gerekli önlemlerin alınması çok uzun zaman alabilmektedir. Biyolojik silahlar, gizli saldırılarda kullanılmaya çok uygundur

KBRN savunması planlanırken, komple ve detaylı bir savunma ortaya koymayı sağlayan beş bileşen göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar; tespit ve teşhis, ikaz sistemleri, fiziksel korunma, teh­dit yönetimi ve tıbbi destektir.

Bir KBRN saldırısı olduğunda, saldırıyı tespit etmek ve kullanılan ajanı teşhis etmek çok kritiktir. Tespit ve teşhisin doğru ve zamanında yapılması ile, saldırıya uğrayan böl­ge belirlenir ve gerekli önlemlerin alınması sağlanır. Saldırının veya saldırı ihtimalinin belirlenmesinden sonraki adım ise ikaz sistemini devreye sokarak diğer bölgelerin ve insanların önceden uyarılmasını sağla­maktır. Alınan ikazla beraber, bölge ve bölge yakının­da bulunan sivil halk ve askerî birliklerin uygun fizik­sel teçhizatla donatılması gerekmektedir. Bu şekilde hem insanların can sağlığı korunur hem de kirletil­miş bölgede çalışanların görevlerini yerine getirebil­mesi sağlanır. Gerekli fiziksel önlemlerinde alınma­sından sonra tehdidin yönetilmesi aşamasına geçilir. Bu aşamada yapılan saldırının sonuçlarının kontrol edilmesi, etkilerinin daha geniş alanlara yayılmasının önlenmesi ve kirliliğin temizlenmesi amaçlanmak­tadır. Bütün aşamaların sonunda, saldırı sonucunda yaralanan kişilerin tahliyesi ve tedavisine geçilir.

Hazırlık ikazı, bir savaş veya olası bir saldırıya uğrama riski olduğunda basın-yayın organları tarafından ve belediyelerin altyapıları vasıtasıyla yapılan ikaz çeşididir. Bu ikaz alındığında, sığınak olan bölgelerde gerekli önlemler alınır ve bu yerler kullanılabilir hâle getirilir. Çevredeki yanıcı ve patlayıcı maddeler kaldırılır. Gerektiği takdirde karartma tedbirleri uygulanarak evlerdeki ışıklar kapatılır.

KBRN tehlike ortamında veriler ışığında kullanılacak olan koruyucu elbisenin düzeyi belir­lenmelidir. 3 tip korunma düzeyi vardır. Bunlar; A tipi, B tipi ve C tipi olarak sınıflandırılmıştır.

KBRN savunmaya yönelik yatırım yapmak isteyen bir ülke, aşağıdaki kalemlerden hangisine kaynağının büyük bir bölümünü; kişisel koruyucu donanım, algı­layıcı sistem, KBRN korumalı sığınak ve temizleme (dekontaminasyon) cihazı gelişimi için ayırır.

Günümüzde yaşanan ülkeler arası krizler, savaş­lar ve bölgesel istikrarsızlıklar kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer silah üretimini hızlandırmış ve terörist grupların eline bu tür silahların geçmesine zemin hazırlamıştır. Kendisini korumak isteyen ülkeler de KBRN savunma alanında kullanılan teknolojiler geliştirmek zorunda kalmışlardır.

KBRN savunması planlanması yapılırken beş prensip esas alınır. Bunlar; tehdit değerlendirmesi, risk yönetimi, koordinasyon, süreklilik ve maliyettir. KBRN savunması planlanırken, komple ve detaylı bir savunma ortaya koymayı sağlayan beş bileşen göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar; tespit ve teşhis, ikaz sistemleri, fiziksel korunma, teh­dit yönetimi ve tıbbi destektir.

Savunma planlamasına başlanmadan önce ilk yapılması gereken tehdit değerlendirmesidir.

KBRN savunması için proje hazırlamak isteyen bir kişi kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer risk türlerini dikkate almalıdır.

Radyolojik silah; nükleer patlayıcı ve cihazların haricinde, içinde özel olarak bulunan radyoaktif maddenin yarılanması sebebiyle ortaya çıkan radyasyonu yayarak hasar, yaralanma veya ölüme sebebiyet veren her türlü teçhizattır. Bu silahlara aynı zamanda radyasyon silahı da denilmektedir.

KBRN savunması planlanırken, komple ve detaylı bir savunma ortaya koymayı sağlayan beş bileşen göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar; tespit ve teşhis, ikaz sistemleri, fiziksel korunma, tehdit yönetimi ve tıbbi destektir.

KBRN savunması planlanırken, komple ve detaylı bir savunma ortaya koymayı sağlayan beş bileşen göz önünde bulundurulmalıdır. Bunlar; tespit ve teşhis, ikaz sistemleri, fiziksel korunma, tehdit yönetimi ve tıbbi destektir. Bir KBRN saldırısı olduğunda, saldırıyı tespit etmek ve kullanılan ajanı teşhis etmek çok kritiktir. Tespit ve teşhisin doğru ve zamanında yapılması ile, saldırıya uğrayan bölge belirlenir ve gerekli önlemlerin alınması sağlanır.

Ülkemizde meydana gelebilecek nükleer ve radyolojik olay temelli tehditlere karşı gerekli ikaz ve uyarı sistemlerini kurma sorumluluğu Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na verilmiştir.

En yüksek solunum düzeyi koruması gerektiren buna karşın daha düşük seviyede cilt korumasına ihtiyaç duyulan durumlarda tercih edilen korunma yöntemi, B tipi korunmadır.

KBRN olaylarına müdahale aracı, herhangi bir müdahale ekibinin gitmesine gerek kalmadan, uzaktan robotik elle müdahale imkânı veren robot teknolojileridir. KBRN ajanlarının tespitine ve olaya müdahaleye yönelik, üzerinde algılayıcı sistemler bulunan zırhlı araçlarda mevcuttur. Bu araçların içinde komuta kontrol merkezi yer almakta ve araç içinde görev yapan personelin can güvenliği KBRN filtreleri ile sağlanmaktadır. Araç olay bölgesine vardığında personel araçtan inmeden ortamdaki havanın analizini yapabilmekte ve diğer ekipler için bilgi sağlamaktadır.

KBRN ajanı içeren silah, bomba ve herhangi bir düzenek kullanıldığında, saldırı sonucu etrafa dağılan KBRN ajanları insanların, malzemelerin, teçhizatın, bina ve tesislerin üzerine nüfus ederek kirliliğe sebep olmaktadır. KBRN ajanlarının daha fazla ve daha farklı yerlere yayılmasının önlenmesi maksadıyla temizleme işlemi uygulanması gerekmektedir. Bu amaçla tasarlanan sistemler bulunmaktadır. Olaylara hızlı müdahale imkânı vermesinden dolayı yeni geliştirilen temizleme sistemleri mobil olarak tasarlanmaktadır. Böylece KBRN ajanı kullanılan bir olay meydana geldiğinde, kirliliğin insanlara ve çevreye çok fazla yayılmasına izin vermeden kısa sürede olay yerine gidilebilmektedir.

KBRN savunması planlanması yapılırken dikkate alınması gereken beş prensip vardır. İlk olarak ülkemizin içinde bulunduğu coğrafya, komşu ülkelerle siyasi ve toplumsal ilişkiler, terör tehdidi gibi unsurlar göz önüne alınarak muhtemel tehditler belirlenir. Sonraki aşamada belirlenen tehditler arasında bir karşılaştırma ve öncelik belirleme yapabilmek için risk değerlendirmesi yapılmalıdır. Riskler doğru ve gerçekçi şekilde tanımlanmalı, gerekli tedbirler bu doğrultuda planlanmalı ve riskler etkili bir şekilde yönetilmelidir.

Nükleer bir saldırının ilk belirtisi meydana getirdiği şiddetli ışıktır.Meydana gelen parlama geçici veya kalıcı körlüğe sebep olabilmektedir. Patlama sonucu çok yüksek ısı, sıfır noktasındaki canlı, cansız her şeyin buharlaşmasına sebep olmaktadır. Oluşan ısı uzaktaki insanların vücutlarında ciddi yanıklar ile ormanlarda ve şehirlerde kontrol edilemeyen yangınlar meydana getirebilir. Nükleer silah kullanımından sonra oluşan basınç, insanların ölmesine veya yaralanmasına yol açmakta, çevredeki bina ve ağaçları yıkmaktadır.