KBRN SAVUNMA VE GÜVENLİK

Kozmik radyasyon uzayın derinliklerinden gelir. Protonlar, alfa parçacıkları, elektronlar ve diğer yüksek enerjili parçacıklar dâhil olmak üzere, pek çok farklı radyasyon tiplerinin karışımıdır.Doğru cevap D'dir.

Yüksüz atom veya molekülün yüklü hâle gelmesi işlemine iyonlaşma, sonucunda oluşan yapıya da iyon denir. Doğru cevap A'dır.

Radyoaktif zehirlenme sonucu itibariyle hastalık belirtileri:

Halsizlik, isteksizlik, bitkinlik,
• Mide bulantısı, baş dönmesi,
• Mide bulantısı, kusma, baş ağrısı,
• Kusma, şiddetli baş ağrısı,
• Kusma, ateş yükselmesi, kanlı ishal,
• Kusma ve kanlı ishalin devam etmesi, ölüm
şeklinde sıralanabilir. Doğru cevap E'dir.

. Okulda iseniz;
• Parlak ışığı görür görmez; YAT, KAPAN, ÖRTÜN!
• Derhal sıraların altına girin.
• Sırtınız camlara dönük olarak kapanın.
• Sonra telaş etmeden öğretmeninizin talimatıyla sığınağa girin.

Doğru cevap D'dir.

Müdahalenin Optimizasyonu
Müdahalenin şekli, kapsamı ve süresi, dozu mümkün olduğu kadar azaltarak ve müdahale maliyetini mümkün olduğunca düşük tutarak makul olan azami net fayda sağlayacak şekilde seçilmelidir.

Çernobil Kazasının, Çernobil civarında ve diğer bölgelerdeki nüfus üzerinde olası sağlık etkilerini araştırmak için kapsamlı çalışmalar yapılmaktadır. Şu ana kadar radyasyon nedeniyle oluştuğu gösterilen tek belirgin etki, Beyaz Rusya ve Ukrayna bölgesindeki çocuklarda, özellikle iyot bulaşmış sütün içilmesiyle iyot-131’in vücuda alınmasından kaynaklanan tiroit kanser vakalarının artmasıdır. Doğru yanıt D dir.

Muaf atık, radyoaktif olmayan sıradan atıklardan farklı bir şekilde işlem görmesi gerekmeyen çok düşük aktivite derişimlerine sahiptir.

Kalıntı etkiler (radyoaktif serpinti): Patlamadan 30–60 dakika sonra başlar. İnfilaktan hemen sonra mantar biçimindeki
bulutla yükselen radyoaktif maddelerin, birkaç dakika sonra yerçekiminin etkisi ile yere dökülmesi olayına radyoaktif serpinti
denir. Diğer seçenekler ani etkilerdir ve patlamadan sonra ilk 1 dakika içerisinde meydana gelen etkilerdir. Doğru yanıt B dir.

Nükleer ve radyolojik acil durumların ilk basamağında alınması gereken üç tip önlem vardır:
1. Sığınma: Açığa çıkan radyoaktivite bulutunun etkisini azaltacak basit bir yoldur. Rüzgar veya hava
ile radyoaktif bulut dağılana kadar evin içine sığınılır, tüm pencereler ve havalandırma sistemi kapatılır.
2. Tahliye: Bu önlem açığa çıkması beklenen radyoaktivite miktarının fazla olması durumunda uygulanır.
Açıkçası, tahliye radyoaktivite salımı olmadan ve meteorolojik tahminler ile desteklenmesi
durumunda çok etkili bir önlemdir.
3. İyot tabletleri: Radyoaktif olmayan, kararlı formdaki iyot bileşikleridir. Kararlı iyot, nükleer güç
tesislerindeki ciddi kaza sonucunda açığa çıkan radyoaktif iyodun etkisini büyük ölçüde azaltır. Doğru yanıt E dir.

Proton sayıları aynı nötron sayıları farklı olan bir elementin nüklitleri, o elementin izotopları olarak adlandırılır.

Çekirdekteki proton sayısı atom numarası olarak adlandırılır ve bir elementin kendine özgü karakteristiğini ifade eder. Örneğin karbonun atom numarası 6, kurşununki ise 82’dir. Protonlar ve nötronlar yaklaşık olarak eşit kütleye sahip ve elektronlardan çok daha ağır olmaları nedeniyle, atomun kütlesinin büyük çoğunluğu çekirdekte yoğunlaşır ve proton ile nötronların toplam sayısı kütle numarası olarak adlandırılır.

Çok sayıda protonu olan nüklitler ise beta bozunumundan farklı olarak, fazla protonları nötronlara dönüştürerek, pozitif yüklü elektron olan pozitron yayınlanması ile pozitif yükünü kaybeder. Bu dönüşümlerde çoğu kez atom çekirdeği, gama ışınları olarak adlandırılan yüksüz ve kütlesiz yüksek enerjili fotonlar yayarak fazla enerjisini kaybeder.

Radyoaktivite kontrol edilemeyen bir olaydır. Yavaşlatılamaz veya durdurulamaz. Zayıflayan bir tempo ile tükeninceye kadar sürer. Çeşitli radyoaktif elementlerin birim zamanda parçalanmaya uğrayan çekirdek sayısı (radyoaktif parçalanma hızı) farklıdır. . Doğal Radyoaktivite: Doğadaki mevcut bir kısım kararsız elementlerin radyoaktif parçacık ve ışın yayınlamalarıdır. Bunlara doğal radyoaktif elementler, bunların aktivitelerine de doğal radyoaktivite denir. Yapay Radyoaktivite: Kararlı izotopların yapay yollarla kararsız hale getirilmesi suretiyle elde edilen radyoaktivitedir. Bu süreç elementleri nötronlar, yüklü parçacıklar veya fotonlarla bombardıman edilerek yapılır. Bugün kullanılan radyonüklitlerin büyük çoğunluğu yapay olarak üretilmiştir. Yapay radyoaktivite tıpta, teknolojide, nükleer enerji ve nükleer silahlarda kullanılır. Belirli bir miktarda radyoaktif maddede kendiliğinden gerçekleşen dönüşümlerin hızı aktivite olarak bilinir. Bir radyonüklidin aktivitesinin, başlangıçtaki değerinin yarısına düşmesi için geçen süre, yarılanma süresi olarak ifade edilir ve t½ sembolü ile gösterilir. Diğer bir şekilde, göz önüne alınan atom çekirdeğinin yarısının bozunumu için geçen zaman olarak da ifade edilir.

Alfa radyasyonu (α) daha büyük bir kararsız atom çekirdeği tarafından yayınlanan, pozitif yüklü helyum çekirdeğidir. Nispeten daha ağır bir parçacıktır, ancak havada kısa menzile (sadece 1-2 cm) sahiptir; ince kâğıt veya cilt tarafından tamamen soğurulabilir. Bununla beraber alfa radyasyonu solunum ya da sindirim yoluyla vücuda alındığında, yakınındaki akciğer veya mide dokularının yüksek radyasyona maruz kalmasına neden olabilir.

Gama radyasyonu (γ) sıklıkla aynı anda beta parçacığı yayınlayan kararsız atom çekirdeğinden çıkan çok yüksek enerjili fotondur (ışık gibi elektromanyetik radyasyon formudur) (Şekil 3.11c). Gama radyasyonu madde içinden geçerken, öncelikle elektronlarla etkileşmeler nedeniyle, atomlarda iyonlaşmaya neden olur. Çok girici olan bu radyasyona karşı, sadece kurşun ya da çelik gibi, yoğunluğu oldukça yüksek ve kalın malzemeler iyi bir zırhlama sağlayabilir. Bu nedenle, gama radyasyonu sindirim veya solunum yoluyla alınmadan, iç organlara da ciddi radyasyon dozu verebilir.

Havada ancak birkaç cm yol alabilirler. • Derinin ölü tabakasını geçip de vücuda giremezler. • İnce bir malzeme ile dahi durdurulabilirler. • Bir dış radyasyon tehlikesi yaratmazlar. • Çoğunlukla zırhlama gerektirmezler.

Bu teknik, kanserli hücreleri yok ederek kanser tedavisi ya da en azından rahatsız edici semptomların hafifletilmesi amacıyla kullanılır. Hastalıklı dokuya çevresindeki sağlam doku korunarak yüksek doz vermek için, yüksek enerjili X ışını, gama ışını veya elektron demeti doğrudan yönlendirilir. Eğer tümör vücudun derininde ise sağlıklı dokularda istenmeyen hasarı azaltmak için demet birkaç yönden bu bölgeye hedeflendirilir. Radyoterapi dozları yüksek olduğundan, bu tedavi sadece diğer tedavi yöntemlerinin daha az etkin olabileceği ve radyoterapi ile tamamen iyileştirme veya rahatlatma ihtimalinin olduğu durumlarda kullanılır.

Ülkemizde kullanılmakta olan İkaz ve Alarm işaretleri 4’e ayrılır: • Sarı İkaz, • Kırmızı Alarm, • Siyah Alarm (KBRN Alarmı), • Beyaz İkaz (Tehlike Geçti İkazı)

Bileşikler, iki ya da daha fazla elementin belirli oranlarda birleşerek oluşturdukları farklı özellikteki yeni maddeye denilmektedir.