KBRN SAVUNMA VE GÜVENLİK - Deneme Sınavı - 21

KBRN ajanlarının tanımlanması üç adımda gerçekleştirilmektedir: tespit (dedeksiyon), teşhis (tanımlama) ve izleme.

Ölçüm sistemi seçiminde, tespit kabiliyeti ve tespit performansıyla ilgili bir dizi parametre göz önüne alınmalıdır. Tespit kabiliyeti terimi; seçicilik, sensitivite (duyarlılık), cevap süresi, yanlış alarm oranı gibi parametreleri kapsarken tespit performansı; çalışmaya hazır hâle gelme süresi, kalibrasyon gereksinimleri, taşınabilirlik, güç gereksinimleri ve maliyet gibi faktörleri kapsamaktadır.

Ölçüm sistemi seçiminde, tespit kabiliyeti ve tespit performansıyla ilgili bir dizi parametre göz önüne alınmalıdır. Tespit kabiliyeti terimi; seçicilik, sensitivite (duyarlılık), cevap süresi, yanlış alarm oranı gibi parametreleri kapsarken tespit performansı; çalışmaya hazır hâle gelme süresi, kalibrasyon gereksinimleri, taşınabilirlik, güç gereksinimleri ve maliyet gibi faktörleri kapsamaktadır.

Sensitivite (Hassasiyet, Duyarlılık)

Bir ölçüm sisteminde elektriksel gürültü üzerinde tekrarlanabilir bir tepki yaratabilen olası en küçük ajan miktarı olarak tanımlanır

Cevap süresi: Ölçüm sisteminin bir numuneyi toplamak, analiz etmek ve sonrasında ajanın varlığını belirlemek ve geri bildirim yapmak için gereksinim duyduğu zaman olarak tanımlanır. Diğer bir deyişle sistemin hedeflenen ajanlara karşı tepki vermesi için gereken süredir.

Ölçüm sisteminin kullanım sıklığına bağlı olarak belirli periyotlarla performansının doğrulanması ve düzgün çalışıp çalışmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu gereksinime kalibrasyon gereksinimi denir.

Alev Fotometresi : Hidrojence zengin bir alev hüzmesi içerisindeki kimyasal malzemenin dalga boyu spektrumundaki ışımalarının şiddeti ölçülerek kimyasal ajan tanımlanmaktadır. Alev fotometresi okta dedeksiyonunda kullanılan teknolojilerden birisidir.

Geiger Müller sayacı, iyonize olmuş gazlardaki parçacıkları tespit etmek ve ölçmek amacıyla radyolojik koruma ve radyasyon dozimetresi gibi uygulamalarda yaygın olarak kullanılan bir parçacık dedektörü olup beta ve gamma parçacıklarını algılamaktadır.

VX, sinir sistemini etkileyen kimyasal ajanlar arasında en ölümcül olanıdır. Oda koşullarında sıvı hâlde bulunan VX, renksiz ve kokusuzdur. Vücut üzerindeki etki mekanizması sarine benzemektedir. Düşük uçuculuğa sahip olmasından dolayı, kullanıldığı yerde uzun süre kalarak etkisini devam ettirebilmektedir. Solunum yoluyla alındığı takdirde sarinden çok daha fazla ölümcüldür. Ciltten nüfuz ettiğinde, zararlı etkisi daha da artmaktadır. Günümüze kadar geliştirilen kimyasal ajanlar arasında en tehlikelilerindendir. Özellikle soğuk iklimde donmadan kalabilmesi göz önüne alındığında, meteorolojik şartlardan etkilenmediği söylenebilir.

Siklosarin (GF), sıvı halde bulunan, şeftali kokusuna sahip bir kimyasal savaş ajanıdır.

Gözlerle temas etmesi sonucunda, şiddetli ağrı, yanma, sulanma ve görüşte bulanıklık meydana getirmektedir. Gözlerin levizite uzun süre ve yüksek yoğunluklarda maruz kalması kalıcı körlüğe sebep olmaktadır. İperite kıyasla zararlı etkilerini daha hızlı göstermektedir. Solunum yolu ile ciğerlere alınması durumunda ise akciğerlerde su toplanmasına, şiddetli öksürüğe ve nefes darlığına yol açmaktadır. Levizitin çok yoğun olması sonucunda ani şok ve ölüm oluşabilmektedir

Nokta dedektörleri; kullanılan kimyasal ajan türünün belirlenmesi, ajan ile kontamine olmuş bölgelerin haritalandırması ve ilgili personelin uyarılması amacıyla kullanılmakta- dır. Nokta dedektörlerinin diğer bir kullanım alanı ise, kimyasal savaş ajanına maruz kalmış kişilerin tedavi ve tahliyeleri için değerlendirilerek aciliyet durumlarının belirlemesini sağlamaktır.

Uzaktan Algılama Teknolojileri

Kimyasal savaş ajanlarının tespiti için en çok arzu edilen konfigürasyon, dedektör ve ajan tehdidi arasındaki mesafenin maksimum olduğu sistemlerdir. Bu yaklaşım ile personelin veya ekipmanın kimyasal ajana maruz kalma süresi en aza indirilir. Ortam kontamine olmamışken elde edilen spektrum baz alınır ve kimyasal ajanın varlığı bu spektrumdaki değişimle izlenir. Uzaktan algılama sistemlerinin kullanımı genellikle zordur ve sonuçları yorumlayabilmek için spekstroskopi hakkında bilgi sahibi olan eğitimli bir operatöre gereksinim duyulur. Infrared absorpsiyonu ve Raman spektroskopisi tekniklerine dayanan iki farklı uzaktan algılama teknolojisi mevcuttur.

ELISA testleri antijeni veya antikoru ölçmek için kullanılabilir. ELISA kompleks bir teknik olmamasına rağmen bu teknikte birçok değişken kontrol edilmelidir. Katı faz, yıkama işlemleri, kullanılan enzim ve substratların seçimi ve etkinliği, reaksiyonların sonlandırılma zamanı kontrol edilmesi gereken değişkenlerdir. ELISA, çeşitli hastalıkların teşhisinde düşük maliyetli laboratuvar ortamlarında çok sayıda numunenin taranması için yaygın ola- rak kullanılan basit, ekonomik, sağlam ve güvenilir bir tekniktir. Ayrıca, oresan mikroskopi gibi immünolojik testlerin bazı diğer versiyonları biyolojik ajanların tespiti için de kullanılır.

Geiger Müller sayacı, iyonize olmuş gazlardaki parçacıkları tespit etmek ve ölçmek amacıyla radyolojik koruma ve radyasyon dozimetresi gibi uygulamalarda yaygın olarak kullanılan bir parçacık dedektörü olup beta ve gamma parçacıklarını algılamaktadır. Elde taşınabilen bir radyasyon ölçme aracı olarak geniş ve yaygın kullanımı nedeniyle en iyi bilinen radyasyon ölçüm cihazıdır.

Gaz İyonizasyon Dedektörleri

Gaz iyonizasyon dedektörleri, iyonize parçacıkların varlığının tespit edilmesi ve iyonize radyasyonu ölçen radyasyon koruma uygulamalarında kullanılmaktadır. Gazla dolu sensör üzerinde radyasyonun iyonlaştırıcı etkisi kullanılır. Bir parçacık bir gaz atomunu veya molekülü iyonize etmek için yeterli enerjiye sahipse oluşan elektronlar ve iyonlar ölçülebilen bir akım oluşturur. Gaz iyonizasyon dedektörü radyasyon tespiti ve ölçümü için kullanılan araçların bir önemli grubudur.

Orantılı Sayaç

X-ışınları, gamma ışınları ve diğer iyonlaştırıcı radyasyonunun algılanması ve yüklü parçacıkların sayımı için kullanılan gaz ile dolu bir elektronik cihazdır. Potansiyel farkı elektrot çifti tarafından korunur.

Ortamda KBRN savaş ajanı olmaması durumunda ölçüm sistemi ikaz verirse yanlış alarm pozitif, ajan varlığında sistemin ikaz vermemesi durumu ise yanlış negatif alarmlar olarak tanımlanmaktadır.

Orantılı Sayaç: X-ışınları, gamma ışınları ve diğer iyonlaştırıcı radyasyonunun algılanması ve yüklü parçacıkların
sayımı için kullanılan gaz ile dolu bir elektronik cihazdır.

Türkiye, 7 Ocak 1929 tarihli ve 1380 sayılı kanunla Cenevre Protokolü’ne taraf devletler arasında yer almayı uygun bulmuştur. Çin, Sovyetler Birliği İngiltere ve Fransa, Cenevre Protokolünü özellikle “söz konusu devletlerin her- hangi bir kimyasal veya biyolojik silahın kendilerine karşı kullanılması tehdidi karşısında veya bu silahların kendilerine karşı kullandığı durumlarda, karşılık olarak kimyasal silah kullanma haklarının varlığı” ve “Protokole taraf olmayan devletlere karşı, meşru müdafaa amaçlı kimyasal silah kullanma hakkının varlığı” konularını çekince göstererek imzalamışlar ve bu çekinceler çerçevesince taraf olmuşlardır. Ayrıca, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri ise, 1970’lerde Protokolü imzalamışlardır.

1955 yılında başlamış Vietnam Savaşı’nda da kimyasal ajanların kullanıldığı ve özellikle herbesitlerin (bitki öldüren kimyasallar) kullanıldığına dair de birtakım iddialar söz konusudur.

KSS’yi bugüne kadar imzalayan devlet sayısı 192 olup bu sayı dünyadaki ülkelerin %90’ını ifade etmektedir. Ancak KSS’yi imzalayan devletlerden İsrail ve Myanmar henüz Sözleşmeyi onaylamamıştır. Suriye’nin, ise 14 Eylül 2013 tarihinde KSS’yi onaylaması ile taraf devlet sayısı 190’a ulaşmıştır. Ayrıca; Mısır, Kuzey Kore, Angola ve Güney Sudan sözleşmeyi henüz imzalamayan ülkelerdir.